Part of 4. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:56 pm ar 25 Ionawr 2023.
Rhoddwyd rhestr hir o resymau am y penderfyniad i mi gan brif weithredwr 2 Sisters: Brexit, chwyddiant, prinder gweithlu, COVID, prisiau ynni. Roedd yna elfennau'n ymwneud â chyflwr, maint a lleoliad y ffatri ei hun hefyd, meddai. Ond gallwn weld bod y ffactorau trosfwaol hynny'n rhai sydd o dan reolaeth uniongyrchol Llywodraeth y DU, ac mae'n rhaid inni edrych at Lywodraeth y DU am ymateb yma hefyd. Rwyf wedi siarad â Chyngor Sir Ynys Môn y bore yma. Gwn eich bod wedi siarad â hwy hefyd, ac edrychaf ymlaen at weld pob un ohonom yn dod at ein gilydd yn y dyddiau nesaf.
Ac ydym, rydym yn galw am gymorth Llywodraeth Cymru ym mhob ffordd bosibl, gan geisio osgoi colli swyddi, neu golli cyn lleied â phosibl o swyddi, ac wedi hynny, yn y senario waethaf, heb os, bydd cynnig i sefydlu tasglu. Dywedodd Prif Weinidog y DU amser cinio fod gan yr Adran Gwaith a Phensiynau weithdrefnau y gall eu rhoi ar waith. Ond gadewch inni fod yn gwbl glir yma: gyda mater mor fawr, gyda'r amseriad, gydag ymgynghoriad i gau mewn ychydig wythnosau, gan adael fawr ddim amser i chwilio am ddewisiadau amgen, bydd arnom angen mwy o lawer na thasglu ac ailhyfforddi staff i chwilio am gyfleoedd eraill. Mae arnom angen swyddi. Mae arnom angen buddsoddiad mewn busnesau lleol i dyfu yn y sector bwyd, ym maes ynni. Mae arnom angen cymorth i fusnesau gyda chostau ynni. Ac mae angen inni weld y pethau rydym wedi chwarae ein rhan yn paratoi'r ffordd ar eu cyfer fel cymuned yn cael eu cyflawni—ym maes ynni, y cyngor a chais porthladd rhydd Stena. Nid wyf yn derbyn mai tynged Ynys Môn yw bod yn ynys wyliau a lle i ymddeol. Ac nid yw hynny'n sarhad ar dwristiaeth, sydd â rhan bwysig iawn i'w chwarae, ond mae cymuned sy'n gwbl ddibynnol ar hynny'n peidio â gweithredu fel cymuned normal.
Ond wrth wraidd hyn, mae’r bobl, fy etholwyr, sy’n wynebu colli eu gwaith yng nghanol argyfwng costau byw. Felly, a wnaiff Llywodraeth Cymru ymrwymo i gefnogi’r gweithwyr a’n cymuned ar yr adeg hon, ym mhob ffordd, i ddarparu cymorth i'r teuluoedd a fydd ei angen, a chymorth i’r cyngor allu ymdopi â phwysau ychwanegol ar wasanaethau? Ac a wnaiff Llywodraeth Cymru weithio gyda Llywodraeth y DU a phwyso arni i fynd i'r afael â'r problemau sydd wedi bod mor ddinistriol yma, ac i gydweithredu er mwyn darparu atebion? Byddai colli'r swyddi hyn yn echrydus, a hynny ddiwrnod ar ôl i weithwyr gael gwybod bod popeth yn iawn, yn ôl yr hyn a ddeallaf.