9. Pa gamau y mae'r Gweinidog yn eu cymryd i wella recriwtio a chadw staff yn y GIG? OQ59056

Rŷn ni’n cynyddu nifer y staff drwy amryw o ddulliau recriwtio a denu, gan gynnwys recriwtio rhyngwladol a buddsoddi mwy nag erioed mewn rhaglenni addysg a hyfforddi. Mae gwella lefelau cadw staff yn y gwasanaeth iechyd a gwneud ein gweithlu’n fwy cynaliadwy yn hollbwysig.

Diolch, Weinidog. Wrth ymweld ag ysbytai a llinellau piced yn fy rhanbarth, mae staff wedi rhannu gyda mi, dro ar ôl tro, y straen aruthrol sydd arnyn nhw, a’r ffaith bod nifer o'u cydweithwyr profiadol yn gadael yn wythnosol. Dŷn nhw'n methu dygymod mwyach gyda’r pwysau sydd arnynt, y straen o fethu rhoi’r gofal gorau posibl i bob claf oherwydd maint y galw a’r straen, ynghyd â’r patrwm gwaith o ddydd i ddydd. Fe glywsoch chi a minnau dystiolaeth ddirdynnol mewn digwyddiad yma yn y Senedd gan staff yn ein hadrannau brys yn disgrifio’r profiad bob dydd o fynd i’r gwaith a sut maen nhw'n arwyddo cardiau gadael i staff yn wythnosol.

Dro ar ôl tro, rydych chi'n dweud bod yna fwy o staff yn gweithio i’r gwasanaeth iechyd nag erioed o’r blaen, ond, yn amlwg, ar lawr gwlad, mae’r stori yn un wahanol. Felly, pam fod y gwahaniaeth hwn o ran y profiadau o ddydd i ddydd gan y staff sy'n gweithio ar y rheng flaen yn dweud wrthon ni am gydweithwyr profiadol yn gadael, ond rydych chi'n dweud bod yna fwy a mwy o staff yn y gwasanaeth iechyd nag erioed o'r blaen? Beth sydd yn cael ei wneud i fynd i'r afael efo'r sefyllfa ddirdynnol hon? Oherwydd rydyn ni'n dweud bod yna fwy o staff, ond dydyn ni ddim yn cydnabod faint o arbenigedd sy'n cael ei golli'n wythnosol. A beth ydy'r cynllun i fynd i'r afael â hyn?

Diolch yn fawr iawn. Wel, mae hi'n wir fod gennym ni fwy o staff nag a gyflogwyd erioed o'r blaen yn y GIG yng Nghymru. Yr hyn yr ydych chi'n ymwybodol ohono yw, mewn gwirionedd, na welson ni erioed alwadau fel hyn ar y gwasanaeth, ac os byddwn ni'n onest, ni wnaiff y galw hwnnw ond mynd i un cyfeiriad gan fod gennym ni boblogaeth sy'n heneiddio. Cynyddu a wna'r galw. Felly, rwy'n credu bod rhaid i ni fod yn onest iawn am y straen ar y system ar hyn o bryd, ond mewn gwirionedd, mae angen i ni gael sgwrs go iawn ymysg ein gilydd, a chyda'r cyhoedd hefyd, ynglŷn â goblygiadau hynny i'r dyfodol.

Yr hyn a wnes i oedd datblygu cynllun gweithredu'r gweithlu cenedlaethol, ac rwy'n falch o ddweud y byddaf i'n gorffen erbyn y dyddiad a roddais i mi fy hun, felly fe gaiff hwnnw ei gyhoeddi heddiw. O fewn hynny, fe fydd cyfres gyfan o gamau yr ydym yn bwriadu eu rhoi ar waith i sicrhau y gallwn ni wneud mwy i gadw'r staff sydd gennym ni; ac ystyried sut y gallwn ni recriwtio nyrsys o dramor yn foesegol; ac ystyried sut y gallwn ni ddefnyddio gweithlu wrth gefn yng Nghymru; ac ystyried sut y gallwn ni feithrin a datblygu'r rhwydwaith presennol o wirfoddolwyr; a sut y gallwn ni greu banc cydweithredol i Gymru gyfan er mwyn gwneud yn siŵr y gallwn ni greu mwy o gymorth i osgoi talu am nyrsys asiantaeth sy'n gostus iawn.

Cwestiwn 10, Vikki Howells. Cwestiwn 10, Vikki Howells. 

A, iawn, rydych chi wedi'ch dad-dawelu nawr. Ymlaen â chi, Vikki.

Diolch, Llywydd.