10. Sut mae Llywodraeth Cymru yn gweithio i wella gwasanaethau optometreg yng Nghymru? OQ59030

Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda rhanddeiliaid i wella gwasanaethau optometreg. Bydd y manteision arfaethedig a gyflwynir gan y telerau gwasanaeth newydd dan gytundeb optometreg yn rhoi fframwaith i'r gwasanaeth sy'n addas i'r dyfodol. Tanategir hyn gan addysg a hyfforddiant parhaus ein gweithlu gofal sylfaenol optometreg.

Diolch i chi am yr ateb yna, Gweinidog. Yn ddiweddar, ymwelais ag Optegwyr Gwynn yn Aberdâr i ddysgu mwy am ragnodwyr annibynnol a'r cytundeb optometreg newydd. Roeddwn wedi rhyfeddu o glywed am y 70 o ragnodwyr annibynnol a'r gwaith y maen nhw'n gallu ei wneud eisoes o ran trin a rhoi diagnosis o gyflyrau fel glawcoma a dirywiad maciwlaidd, diolch i raglen hyfforddi a ariannir yn llawn gan Lywodraeth Cymru. Rydyn ni'n gwybod bod diwygio'r GIG i leddfu pwysau ar ein hysbytai ni drwy hwyluso darparu gwasanaethau ychwanegol o fewn cymunedau lleol yn flaenoriaeth allweddol i Lywodraeth Cymru, felly a wnewch chi roi diweddariad i ni ar y paratoadau cyn lansiad swyddogol y contract yn yr haf eleni?

Diolch yn fawr. Mae'r maes hwn yn un o'r meysydd yr wyf i'n credu y dylem ni fod yn fwyaf balch ohono oherwydd ein gwaith arloesol iawn ni yng Nghymru. Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yw defnyddio sgiliau gweithwyr medrus iawn yr oedd y sgiliau cynhenid hynny ganddyn nhw; pobl sydd wedi cael hyfforddiant da iawn yw'r rhain, ond nid oeddem ni'n defnyddio rhai o'u sgiliau nhw. Rydyn ni wedi eu huwchsgilio hyd yn oed ymhellach i sicrhau eu bod nhw'n gallu, fel rydych chi'n dweud, fel yn Optegwyr Gwynn, roi'r rhagnodi annibynnol hwn i'r boblogaeth. Mae hynny'n rhoi cefnogaeth yn y gymuned. Un o'n prif gamau ni yn ein maniffesto oedd sicrhau ei bod hi'n haws cael gafael ar ofal sylfaenol—mae hyn yn rhan o hynny.

Felly, yr hyn a wyddom ni yw y bydd y galw am wasanaethau offthalmig yn cynyddu yn sylweddol dros yr 20 mlynedd nesaf. Mae hyn yn mynd yn ôl at ein poblogaeth sy'n heneiddio. Ni all neb ohonom ni osgoi hyn; fe fydd yn rhaid i ni wynebu hyn ac fe fydd yn rhaid i ni drafod hyn. Fe fydd yn rhaid i ni ddeall y bydd y galwadau ar y gwasanaeth yn cynyddu yn aruthrol, ac mae angen i ni gael sgwrs ynglŷn â hynny. Ond, yr hyn yr wyf i'n falch o'i ddweud yw, yn dilyn trafodaethau'r contract optometreg, y ceir modelau gwasanaeth newydd a chostau cysylltiedig a gytunwyd ar gyfer gweithredu'r telerau gwasanaeth newydd a gafodd eu cytuno ar gyfer optometreg, a fydd yn cael eu cynyddu nawr dros y tair blynedd nesaf. Fe fydd rhai agweddau ar y diwygiad hwn yn gofyn am newidiadau i reoliadau cyn y gallan nhw ddod i rym, felly fe fydd hi'n rhaid gwneud rhywfaint o newidiadau bychain ar gyfer gwneud rhywfaint o hyn yn bosibl yn gyfreithiol, ond rydyn ni'n gwneud hynny, ac rydyn ni'n gobeithio sicrhau y bydd hynny'n bosibl, fel gall Optegwyr Gwynn a rhai eraill ein helpu ni hyd yn oed yn fwy yn y dyfodol.

Diolch i'r Gweinidog.