3. Sut mae Llywodraeth Cymru'n gweithio i wella mynediad at wasanaethau iechyd meddwl yng Nghwm Cynon? OQ59104

Diolch. Rydyn ni'n parhau i ddarparu cyllid sylweddol a pharhaus i gynorthwyo'r ddarpariaeth o wasanaethau iechyd meddwl ledled Cymru gyfan. Yn ogystal â'i ddyraniad wedi'i glustnodi ar gyfer iechyd meddwl, mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg wedi cael £3.3 miliwn yn ychwanegol o gyllid iechyd meddwl rheolaidd eleni er mwyn parhau i wella cymorth iechyd meddwl.

Diolch, Trefnydd. Mae sicrhau bod pobl yn gallu cael gafael ar wasanaethau iechyd meddwl yn amserol yn bwysig i'n GIG, yn hanfodol i bobl mewn angen, ac yn gallu hyd yn oed achub bywydau. Dyna pam rwy'n falch iawn o gyflwyniad y gwasanaeth ffôn '111 pwyswch 2' i gael gafael ar gymorth iechyd meddwl brys. Gyda'r bwriad y bydd hwn yn cael ei gyflwyno i holl ardaloedd byrddau iechyd Cymru erbyn diwedd mis Mawrth, pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i godi ymwybyddiaeth o'r gwasanaeth hollbwysig hwn?  

Diolch. Rwy'n cytuno'n llwyr â chi; rwy'n credu bod hon yn fenter ragorol, ac mae pob bwrdd iechyd ledled Cymru ar wahanol gamau o'r gweithredu nawr, ond rydym ni'n bwriadu cael y gwasanaeth 24/7 hwnnw ar draws Cymru gyfan erbyn diwedd y flwyddyn ariannol hon. Gwn fod swyddogion yn gweithio gyda chydweithwyr yn 111 i ddatblygu deunyddiau marchnata i baratoi ar gyfer y lansiad cenedlaethol. Mae byrddau iechyd wedi bod yn codi ymwybyddiaeth yn lleol; rwy'n gwybod fy hun fel Aelod o'r Senedd ac rwy'n siŵr bod eraill wedi bod yn ei godi ar ein proffiliau cyfryngau cymdeithasol hefyd, ac rwy'n meddwl bod hynny'n bwysig hefyd. Bydd llawer mwy o lansio ymwybyddiaeth genedlaethol yn digwydd pan fydd pob bwrdd iechyd yn yr un sefyllfa erbyn mis Ebrill.  

Rwy'n credu mai'r hyn sydd wedi bod yn braf iawn ei weld yw bod partneriaid wedi croesawu'r gwasanaeth hwn, ac rwy'n credu mai'r hyn y mae'n ei ddangos yw na fydd mwyafrif y galwyr i'r rhif hwn angen atgyfeiriad i wasanaethau iechyd meddwl y GIG yn dilyn ymyrraeth ymarferydd iechyd meddwl i ddad-ddwysáu eu gofid, er enghraifft, efallai y bydd angen mathau eraill o gymorth arnyn nhw, ac rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn eu bod nhw'n cael y mynediad cywir at gymorth.

Hoffwn ddiolch i'r cynrychiolydd dros Gwm Cynon am godi'r mater pwysig hwn. Dros y 40 mlynedd diwethaf yng Nghymru, mae nifer yr hunanladdiadau ymhlith menywod fesul 100,000 o'r boblogaeth wedi gostwng bron i 50 y cant, o naw i bump. I ddynion, yn anffodus, mae'r nifer wedi cynyddu, o 19 fesul 100,000 i 21 fesul 100,000, ac felly mae dynion dros bedair gwaith yn fwy tebygol o gyflawni hunanladdiad na menywod. Fel y bydd y Gweinidog yn gwybod, ceir cysylltiadau rhwng amddifadedd a hunanladdiad, lle mae bron i ddwywaith cymaint o hunanladdiadau ymhlith y rhai sy'n byw yn yr ardaloedd mwyaf difreintiedig o'u cymharu â'r lleiaf difreintiedig, ac mae gan Gaerdydd a Rhondda Cynon Taf, y ddau yn y rhanbarth yr wyf i'n ei gynrychioli, ddau o'r crynodiadau uchaf o ardaloedd difreintiedig yng Nghymru. Felly, Gweinidog, pa gamau penodol y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i ddarparu cymorth wedi'i dargedu ar gyfer dynion sy'n dioddef o broblemau iechyd meddwl yn yr ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghaerdydd a Rhondda Cynon Taf? Diolch.

Diolch. Wel, mae'r Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant wedi bod yn gweithio'n agos gyda'r holl fyrddau iechyd i wneud yn siŵr bod cyllid ychwanegol wedi cael ei dargedu i gefnogi'r gwasanaethau yr ydych chi'n cyfeirio atyn nhw. Rydyn ni hefyd wedi gweithio gyda'r heddlu a gwasanaethau brys eraill i wneud yn siŵr bod y system wyliadwriaeth hunanladdiad amser real yng Nghymru ar gael. Mae wedi darparu mynediad llawer mwy cyflym at wybodaeth am hunanladdiadau tebygol, er enghraifft, ac mae hynny wir yn cael ei ddefnyddio i gryfhau ein gwaith ataliol.