Yr Argyfwng Costau Byw a'r GIG

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 14 Chwefror 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru

2. Pa bwysau ychwanegol y mae'r argyfwng costau byw yn ei roi ar y GIG mewn perthynas â phobl â chyflyrau iechyd cymhleth sy'n byw gartref? OQ59125

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 1:35, 14 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Rydyn ni'n cydnabod y gallai fod cysylltiad rhwng yr argyfwng costau byw ac effeithiau negyddol posibl ar y GIG. Rydyn ni'n disgwyl i'r sector iechyd a gofal nodi'r rhai sydd yn y perygl mwyaf a chyfeirio pobl at gymorth priodol fel ffordd o osgoi'r galwadau ar wasanaethau iechyd.

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 1:36, 14 Chwefror 2023

Mae cefnogi cleifion i aros gartref yn rhan bwysig o'r ymdrech i gadw pwysau oddi ar y gwasanaeth iechyd, ond mae yna achosion lu. Mae gen i etholwraig sydd angen dialysis yn y cartref dair gwaith yr wythnos. Mae hynny'n costio £20 y dydd o ran ynni i redeg y peiriant dialysis. Mae'r ysbyty yn darparu £40 bob tri mis. Felly, yn amlwg, dyw hi ddim yn gallu fforddio fe. Mae hi hefyd yn dibynnu ar y banc bwyd, ond mae anghenion deietegol neilltuol ganddi a dyw'r rheini ddim yn gallu cael eu darparu ar eu cyfer nhw gan y banc bwyd. Felly, er gwaetha'r arwyddbostio yma sy'n digwydd, mae yna ormod o bobl yn disgyn drwy'r rhwyd. Fy nghwestiwn i felly, Weinidog, yw: rhowch eich hunan yn esgidiau fy etholwraig i, ac a fyddech chi yn dewis rhedeg i fyny dyledion bwyd ac ynni er mwyn gwarchod eich iechyd, neu a fyddech chi'n torri nôl ar gostau ynni a bwyd arbenigol sy'n hanfodol i'ch cadw chi'n fyw?

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 1:37, 14 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Mae GIG Cymru yn helpu pobl sy'n cael dialysis gartref i dalu eu biliau. Mae rhwydwaith arennau Cymru yn talu treuliau parod cleifion sy'n cael dialysis yn y cartref, h.y. y trydan a'r dŵr ychwanegol rydych chi'n eu defnyddio at ddiben cyflawni eich triniaeth dialysis yn eich cartref eich hun, fel y rhagnodwyd gan eu tîm arennau. Ceir nifer o elusennau arennau hefyd yng Nghymru sydd hefyd yn darparu cymorth ariannol os yw cleifion yn ei chael hi'n anodd. Hefyd, mae pob claf arennau yng Nghymru wedi cael ei gynghori i gofrestru gyda'i ddarparwr ynni ar eu cofrestr gwasanaethau blaenoriaeth. Nid wyf i'n gwybod a oes unrhyw beth yn yr wybodaeth honno y gallwch chi ei rannu â'ch etholwr nad yw efallai wedi ymchwilio iddo eto.

Photo of Russell George Russell George Conservative

(Cyfieithwyd)

Gweinidog, flwyddyn yn ôl, cyflwynodd y Ceidwadwyr Cymreig gynnig yn gofyn i Lywodraeth Cymru ddarparu gwasanaethau deintyddiaeth am ddim i'r rhai sy'n cael radiotherapi neu gemotherapi i leddfu sgil-effeithiau negyddol triniaeth ond hefyd i ganiatáu i gleifion ganolbwyntio mwy ar eu gwellhad yn hytrach na gorfod poeni am y costau ychwanegol. Ar y pryd, gwrthododd Llywodraeth Cymru y cynnig hwn, ond, o ystyried yr heriau costau byw yr ydym ni'n ymwybodol ohonyn nhw a'r ffaith fod yr heriau hyn wedi mynd yn llawer anoddach dros y flwyddyn ddiwethaf, a gaf i ofyn, Gweinidog, a yw hyn yn rhywbeth y byddech chi'n fodlon ei drafod gyda'ch cyd-Aelodau ac ailystyried y safbwynt hwn?

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 1:38, 14 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Rydyn ni'n sicr yn gwybod bod gan gleifion sy'n dioddef o ganser lawer o gostau ychwanegol yn aml. Efallai y bydd yn rhaid iddyn nhw roi'r gorau i'r gwaith, er enghraifft, ac nad ydyn nhw'n gallu cael mynediad at eu cyflog yn y ffordd y bydden nhw fel rheol. Yn amlwg, mae'r rhain i gyd yn bethau y byddai timau iechyd yn eu hystyried, ac rwy'n siŵr y byddai'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol. Ond, eto, rwy'n dychwelyd at ateb blaenorol sef, gyda'r gyllideb sydd gennym, rydyn ni'n amlwg wedi neilltuo'r gyllideb honno mewn ffordd benodol, ac nid wyf i'n credu bod llawer o le i symud ar gyfer costau ychwanegol. Ond, rwy'n derbyn yn llwyr yr hyn yr ydych chi'n ei ddweud a gwn fod yna elusennau sy'n gofalu am gleifion â chanser sy'n helpu gyda chostau. Eto, byddwn yn annog etholwyr i geisio cael gafael ar hynny.