6. Pa asesiad mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o effaith ei chyllideb ddrafft ar gyfer 2023-24 ar awdurdodau lleol? OQ59141

Mae'r Llywodraeth yn darparu cyllid refeniw heb ei neilltuo o dros £5.5 biliwn a £180 miliwn o gyllid cyfalaf yn 2023-24 i gefnogi gwasanaethau awdurdodau lleol. Er bod hwn yn setliad sylweddol well nag a ragwelwyd gan yr awdurdodau, bydd angen i awdurdodau wneud rhai penderfyniadau anodd o ystyried y lefelau uchel o chwyddiant.

Rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am yr ateb hwnnw. Roedd gennyf ddiddordeb mawr yn yr ateb a roddodd y Gweinidog i Peter Fox mewn cwestiwn cynharach hefyd. Fe allai'r ateb fod wedi cael ei roi gan Weinidog gwahanol ddegawd yn ôl, mewn gwirionedd. Mae awdurdodau lleol yn dioddef yn sgil pwysau ar gyllid, a'r bobl sy'n dioddef fwyaf yw'r bobl dlotaf a'r bobl fwyaf bregus. A'r awdurdodau lleol sy'n dioddef fwyaf yw'r awdurdodau lleol sydd leiaf abl i gael incwm ychwanegol drwy incwm ffioedd ac incwm masnachol arall, a rhannau tlotaf y wlad yw'r rheini'n tueddu i fod hefyd, llefydd fel Blaenau Gwent, a gynrychiolir gennyf. Mae gan Lywodraeth Cymru gyfrifoldeb i'r bobl hynny, ac os wyf fi'n hollol glir, Weinidog, nid yw dweud, 'Bai Llywodraeth y DU ydyw, nid ydym ni'n gwneud unrhyw beth' yn ddigon da. Mae'r dyddiau hynny wedi mynd. Yr hyn rwyf eisiau ei weld gan Lywodraeth Cymru yw gweithredu go iawn i sicrhau, efallai, fod cydwasanaethau fel rydych chi newydd eu trafod, yn cael eu taro, ond yn fwy posibl, aildrefnu llywodraeth leol i roi pobl yn gyntaf, i sicrhau bod gennym awdurdodau lleol sy'n gallu darparu'r gwasanaethau y gofynnwn iddynt eu cyflawni, a phartneriaid i sicrhau y gallwn fynd i'r afael â'r problemau cymdeithasol go iawn a wynebwn—problemau cymdeithasol ac economaidd a wynebwn—ar draws Cymru. Gêm ddoe oedd beio'r Torïaid. Rwy'n credu bod cyfrifoldeb gan Lywodraeth Cymru i bobl heddiw.

Rwy'n meddwl bod gan Lywodraeth Cymru gyfrifoldeb i fod yn onest wrth bobl Cymru ei bod hi'n ffaith nad yw ein cyllideb yn codi yn unol â chwyddiant, ac rwy'n meddwl bod hynny'n ffaith. Er hynny, mae Llywodraeth Cymru yn gwneud popeth yn ei gallu i flaenoriaethu a diogelu gwasanaethau cyhoeddus, a dyna pam y cynhaliwyd ymarfer poenus iawn ar draws y Llywodraeth i geisio ailflaenoriaethu cyllid tuag at lywodraeth leol a thuag at wasanaethau iechyd. A dyna pam ein bod wedi darparu o leiaf y swm o gyllid canlyniadol a gawsom mewn perthynas â gwasanaethau'r GIG a gwasanaethau llywodraeth leol i'r sectorau penodol hynny, gan gofio ein bod wedi gorfod gwneud penderfyniadau anodd iawn ein hunain. Mae'r sefyllfa ariannol rydym ynddi yn ffaith, nid esgus, ond byddwn yn cytuno gyda'r pwynt a wnaeth yr Aelod mai'r bobl sy'n dioddef fwyaf yn y cyfnod anodd hwn yw'r rhai tlotaf, a hefyd mae'n rhaid inni wneud yn siŵr fod ein setliad cyllido i lywodraeth leol a'r fformiwla sy'n ei yrru yn un sy'n dangos tegwch o safbwynt amddifadedd a hefyd o safbwynt teneurwydd poblogaeth, ac rwy'n meddwl bod y pethau hynny'n rhannau pwysig o'n setliad.