– Senedd Cymru am 5:56 pm ar 7 Mawrth 2023.
Grŵp 4 yw'r grŵp nesaf o welliannau. Mae'r grŵp yma yn ymwneud ag enwebiadau i'r cyngor partneriaeth gan Wales TUC Cymru. Dwi'n galw ar Peredur Owen Griffiths i gynnig gwelliant 2.
Diolch, Llywydd. Hoffwn i ei gwneud yn glir o'r dechrau mai gwelliant ymchwilgar yw hwn, wedi'i gynllunio i sicrhau'r lluosogrwydd mwyaf posibl i'r cyngor partneriaeth gymdeithasol. Nid yw wedi'i gynllunio i fychanu neb, nac unrhyw sefydliad. Mae'n cael ei gyflwyno yn ddidwyll i sicrhau bod y lleisiau sy'n cael eu clywed fel rhan o'r cyngor newydd a dylanwadol yn cael eu tynnu o gronfa mor eang â phosib. Byddai'r gwelliant hwn felly yn gosod dyletswydd statudol ar y Prif Weinidog i geisio enwebiadau ar gyfer cynrychiolwyr gweithwyr ar y cyngor partneriaeth gymdeithasol nad ydynt yn gysylltiedig â'r TUC.
Fel yr wyf wedi datgan yn flaenorol ar gyfnod y pwyllgor, nid yw ein galwadau am gynrychiolaeth gweithwyr ar y cyngor partneriaeth gymdeithasol sy'n ymestyn y tu hwnt i undebau sy'n gysylltiedig â'r TUC wedi'i gynllunio i fwrw amheuaeth ar gyfraniad hanfodol y TUC wrth hyrwyddo hawliau gweithwyr yng Nghymru. Yn wir, mae gennym ni berthynas ragorol â'r TUC, a hir y parhaed hynny. Rydym ni'n falch bod y Bil yn cynnwys darpariaethau i sicrhau bod gan y TUC lais cryf wrth lunio cwrs partneriaeth gymdeithasol yn y dyfodol. Yn hytrach, fel mae Plaid Cymru wedi pwysleisio trwy hynt y Bil hwn, er mwyn gwir sylweddoli manteision ymgysylltu tridarn ar bartneriaeth gymdeithasol ac, yn benodol, i symud tuag at fodel ffordd uchel blaengar o gysylltiadau diwydiannol, rhaid i ni sicrhau bod cyfansoddiad y cyngor partneriaeth gymdeithasol yn adlewyrchu'r amrywiaeth o gynrychiolaeth llafur sydd yma yng Nghymru. Rydym ni'n credu'n gryf bod gwarantu sedd wrth y bwrdd i gyrff nad ydynt yn gyrff TUC fel y Coleg Nyrsio Brenhinol a Chymdeithas Feddygol Prydain—ill dau yn undebau llafur enfawr a dylanwadol yn eu rhinwedd eu hunain—yn cyfoethogi rhagolwg y cyngor partneriaeth gymdeithasol ac yn gwella ei botensial i gyflawni'r nodau er budd rhan eang o gymdeithas Cymru.
Ers i ni gyflwyno'r mater hwn am y tro cyntaf, rwy'n falch o ddweud fy mod i wedi cael cyfarfodydd cynhyrchiol iawn gyda'r Dirprwy Weinidog, sydd wedi rhoi sicrwydd, er na fydd cynnwys dyletswydd statudol o'r natur hon yn bosibl, mae'r TUC, serch hynny, wedi darparu gwarantau ysgrifenedig i gyflwyno enwebiadau i'r cyngor partneriaeth gymdeithasol ar ran aelodaeth yr undeb llafur cyfan yng Nghymru. Rwyf hefyd wedi ymgysylltu â'r TUC yn uniongyrchol am eglurhad pellach ar y mater. Maen nhw'n cytuno'n llwyr â'r egwyddor gyffredinol y dylai'r cyngor partneriaeth gymdeithasol gynnwys sbectrwm eang o gynrychiolaeth undebau llafur. Maen nhw hefyd wedi egluro, yn unol â threfniadau tebyg sydd ar waith ar gyfer y cyngor partneriaeth gweithlu, y byddan nhw'n ymdrechu i sefydlu ysgrifenyddiaeth undeb y cyngor partneriaeth gymdeithasol, sy'n cynnwys yr holl undebau llafur cofrestredig yng Nghymru sy'n dymuno bod yn aelodau. Rydym ni'n ddiolchgar iawn am y sicrwydd hwn.
Yng ngoleuni hynny, a yw'r Dirprwy Weinidog yn barod i fynd ar y cofnod yn y Siambr i gadarnhau y bydd y broses enwebu i'r cyngor yn gweithredu fel hyn? Ac a all hi roi sicrwydd i undebau llafur nad ydynt yn gysylltiedig â'r TUC fel bod modd lleddfu pryderon ynghylch y broses enwebu? Os gellir mynd i'r afael â phryderon yn ddigonol, byddwn yn tynnu'r gwelliant hwn yn ôl yn hapus. Diolch yn fawr.
Y Dirprwy Weinidog i gyfrannu, Hannah Blythyn.
A oes modd i feicroffon y Dirprwy Weinidog gael ei ddad-dawelu? Ie, dyna chi.
Diolch, Llywydd. Efallai y byddai'n werth adrodd cefndir y mater hwn er budd yr Aelodau hynny nad ydynt wedi bod yn rhan mor agos o hynt y Bil fel aelodau'r pwyllgor craffu a minnau. Fel y nododd Peredur yn ei sylwadau agoriadol, yn ystod cyfnodau'r pwyllgorau o graffu, codwyd pryderon gan rai partïon mewn perthynas â rôl TUC Cymru fel y corff a fydd yn darparu enwebiadau i Brif Weinidog Cymru er mwyn i gynrychiolwyr gweithwyr eistedd ar y cyngor partneriaeth gymdeithasol. Roedd y pryderon hynny'n seiliedig ar dybiaeth y byddai TUC Cymru, yn y rôl hon, neu efallai hyd yn oed, ond yn gallu enwebu unigolion o undebau llafur sy'n gysylltiedig â'r TUC, gyda'r canlyniad y byddai rhai proffesiynau neu sectorau'n cael eu heithrio o'r cyngor, yn syml am nad oedd eu haelodau mewn undebau sy'n gysylltiedig â'r TUC. Rwyf i wedi egluro yn ystod cyfnodau blaenorol, ac mewn trafodaethau ag Aelodau y tu allan i'r Pwyllgor, nad yw hyn yn fwriad gan adrannau 4 a 5 y Bil, ac y bydd TUC Cymru yn gallu enwebu cynrychiolwyr gweithwyr o undebau nad ydynt yn gysylltiedig â TUC. Fel mae'r nodiadau esboniadol i'r rhan hon o'r Bil yn ei wneud yn glir, y nod yw
'creu grŵp amrywiol drwy ddarparu ar gyfer sicrhau bod ystod eang o gyflogwyr a gweithwyr yn cael eu cynrychioli ar yr CPG.'
Dylwn i hefyd atgoffa'r Aelodau, unwaith eto, fel y nodir yn y nodiadau esboniadol, nad oes unrhyw rwymedigaeth ar y Prif Weinidog i benodi pob unigolyn neu unrhyw unigolyn a enwebwyd gan TUC Cymru Cymru i fod yn gynrychiolydd gweithwyr, a
'gallai’r Prif Weinidog benderfynu peidio â phenodi un neu ragor o enwebeion TUC Cymru a gofyn am enwebiadau eraill.'
Mae ein cydweithwyr yn TUC Cymru yn llawn werthfawrogi natur y rôl hon, ac rwyf wedi cadarnhau yn eu llythyr, a rannais ag aelodau'r pwyllgor fis diwethaf, ei bod yn fwriad ganddynt i geisio enwebeion gan bob undeb llafur yng Nghymru, nid yn unig y rhai sy'n gysylltiedig â'r TUC. Hoffwn gymryd munud i ddyfynnu ychydig linellau o'r llythyr er budd yr Aelodau hynny na fydd wedi'i weld:
'TUC Cymru yw'r unig strwythur addas i weithio gyda mudiad yr undebau cyfan i gynnal etholiadau ar gyfer enwebeion cynrychiolwyr gweithwyr i'r Cyngor Partneriaeth Gymdeithasol... Mae hon yn rôl rydym ni'n ei dal eisoes ar gyfer y ddirprwyaeth undebau llafur i Gyngor Partneriaeth y Gweithlu, lle rydym ni'n cymryd rôl ysgrifenyddiaeth ar gyfer yr holl undebau llafur a gydnabyddir yn y sector cyhoeddus datganoledig (gan gynnwys undebau llafur nad ydynt yn gysylltiedig â'r TUC, megis yr RCN, BMA ac ASCL).'
Mae'r llythyr yn mynd ymlaen i ddweud,
'byddwn yn sefydlu ochr undeb cyngor partneriaeth gymdeithasol fel y grŵp democrataidd i bennu enwebiadau ochr yr undeb i'r cyngor, a phrotocolau ar gyfer sut mae'r rhai sydd â seddi ar y cyngor yn ymgysylltu â'r trefniadau ehangach ar ochr yr undeb a'r trefniadau sectoraidd presennol. Bydd hyn yn cynnwys trefniadau i sicrhau nad yw undebau llafur llai yn cael eu heithrio', ac yn cloi gyda disgwyliad y bydd
'undebau llafur nad ydynt yn gysylltiedig [yn] cael eu cynnwys fel rhan o'r rhestr o enwebeion a gyflwynir i'r Prif Weinidog'.
Cyni mi gloi, hoffwn hefyd grybwyll yn benodol ynghylch cynrychiolaeth o'r sectorau iechyd a gofal cymdeithasol nad diben y cyngor yw disodli'r partneriaethau cymdeithasol presennol, sydd wedi hen ennill eu plwyf, megis fforwm partneriaeth GIG Cymru, ond meithrin perthynas gref ac effeithiol rhwng strwythurau cyfredol a'r cyngor.
Felly, i gloi, er bod y Llywodraeth yn fodlon bod yr ymrwymiad ysgrifenedig sydd gennym ni gan TUC Cymru yn rhoi sicrwydd digonol y bydd yr enwebiadau i'r cyngor partneriaeth gymdeithasol yn cynnwys cynrychiolwyr o undebau nad ydynt yn aelodau cysylltiedig, gallaf sicrhau'r Aelodau, pe byddai'r cytundeb hwn, am unrhyw reswm, yn profi'n annigonol ar unrhyw adeg yn y dyfodol, byddem, wrth gwrs, yn barod i ailedrych ar y mater. Felly, er na fydd y Llywodraeth yn cefnogi gwelliannau 2 neu 27, fel y dywedais i yng Nghyfnod 2, rydyn ni'n gwerthfawrogi'r ysbryd maen nhw wedi'i gyflwyno ynddo.
Peredur Owen Griffiths i ymateb.
Diolch, Llywydd. Diolch i'r Dirprwy Weinidog am y sicrwydd hynny. Roedd rhywfaint o bryder mewn rhai rhannau y byddai rhai grwpiau a gweithwyr yn cael eu difreinio o'r elfen hon o'r Bil. Ar ôl clywed y sicrwydd hynny ar y cofnod heddiw, rwy'n fodlon na fydd unrhyw ganlyniadau anfwriadol i'r rhan hon o'r Bil yn cael eu gwireddu. Ar ôl dweud hynny, rwy'n ddiolchgar am yr ymgymeriad y gellid ailedrych ar faterion os nad yw'r sicrwydd hwnnw'n cael eu gwireddu'n llawn. Am yr un rheswm, ni fyddwn yn cefnogi gwelliant y Ceidwadwyr yn y grŵp hwn. Felly, Llywydd, hoffwn dynnu'r gwelliant hwn yn ôl.
Diolch am hynny. Oes gwrthwynebiad i dynnu gwelliant 2 yn ôl? Nac oes. Rwy'n ystyried gwelliant 2 wedi'i dynnu'n ôl.
Gwelliant 27, felly, yw'r bleidlais nesaf—gwelliant 27 yn enw Joel James.
Ydy e'n cael ei gynnig?
Ydy.
Ydy. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 27? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad. Mi wnawn ni gael pleidlais ar welliant 27. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 15, neb yn ymatal, 41 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 27 wedi ei wrthod.
Gwelliant 28.
Ydy e'n cael ei gynnig, Joel James?
Ydy.
Ydy, mae e.
Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 28? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, mi wawn ni symud i bleidlais ar welliant 28. Agor y bleidlais.
Wedi goresgyn yr anhawster technegol.
Cau'r bleidlais. O blaid 15, neb yn ymatal, 41 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 28 wedi ei wrthod.
Gwelliant 29.
Joel James, ydy e'n cael ei gynnig?
Ydy.
Ydy. Felly, gwelliant 29. A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, symudwn ni i bleidlais. Agor y bleidlais ar welliant 29. Cau'r bleidlais. O blaid 15, neb yn ymatal, 41 yn erbyn. Felly, mae gwelliant 29 wedi ei wrthod.