8. Pa gamau mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i wella'r modd o gael gafael ar ddeintyddiaeth y GIG yng Ngorllewin Clwyd? OQ59250

Diolch i Darren Millar am hynna, Llywydd. Mae diwygio contractau, cymhellion ariannol, buddsoddiad ychwanegol ac arallgyfeirio'r proffesiwn ymhlith y camau sy'n cael eu cymryd i wella mynediad i etholwyr yr Aelod.  

Rwy'n gwerthfawrogi'r ateb yna. Rwy'n gwybod bod yna ddatganiad ar y mater hwn yn ddiweddarach, ond 16 mlynedd yn ôl pan ddes i'n Aelod o'r Senedd am y tro cyntaf, roedd pobl yn gallu cael mynediad at ddau archwiliad GIG y flwyddyn, ac roedd y rhan fwyaf o bobl yn fy etholaeth yn gallu cofrestru gyda deintydd y GIG lleol heb unrhyw broblemau. Un mlynedd ar bymtheg yn ddiweddarach mae'n ymddangos bod deintyddiaeth y GIG, yn enwedig yn y gogledd, yn disgyn dros glogwyn. Rwy'n clywed yr un math o bryderon yn cael eu codi gan bobl eraill yn y Siambr hon hefyd. Rydym bellach wedi mynd i lawr i system lle nad yw'r rhan fwyaf o bobl ond yn cael archwiliad bob 12 mis ac, yn ogystal â hynny, pan fydd pobl yn newid cartref, nid ydynt yn gallu cofrestru gyda deintydd GIG lleol. Mae gennyf i etholwyr sy'n gorfod mynd i'r Alban er mwyn derbyn eu triniaeth ddeintyddol GIG am nad ydyn nhw'n gallu cofrestru yn fy etholaeth. Mae un practis unigol yn fy etholaeth sy'n caniatáu i bobl ychwanegu eu henwau at restr i gofrestru ar gyfer deintyddiaeth y GIG, a byddwch yn aros am ddwy flynedd er mwyn dod oddi ar y rhestr honno ac i mewn i'r practis deintyddol hwnnw. Rwy'n gwerthfawrogi eich bod chi'n ceisio gweithredu, ond mae gennyf i ofn nad yw'n ddigon cyflym, ac yn amlwg nid yw'n cael yr effaith y mae pobl yn disgwyl ei gweld. Felly, a gaf i ofyn i chi, ar ran fy etholwyr yng Nghonwy a Sir Ddinbych, pryd fyddan nhw'n gallu cael y math o ofal GIG gan ddeintydd sydd ei angen arnyn nhw?

Un o'r ffyrdd y bydd etholwyr yn etholaeth yr Aelod yn cael y gwasanaeth hwnnw yw pan fydd deintyddion mewn ffordd drylwyr yn cyflawni canllawiau NICE. Gofyniad NICE ers 2004 yw na ddylai pobl fyth gael eu galw'n ôl ddwywaith y flwyddyn am archwiliad pan nad oes rheswm clinigol dros wneud hynny. Dywedodd canllawiau NICE amser maith yn ôl bod galw nôl bob dwy flynedd yn ddigonol i lawer iawn o gleifion.

Yr hyn y mae'r contract newydd yn ei wneud yw cyfnewid achosion o alw pobl yn ôl am archwiliadau rheolaidd pan nad oes achos clinigol dros wneud hynny am wasanaethau i gleifion newydd. Er fy mod yn gwerthfawrogi ei bod yn dal yn heriol mewn rhai rhannau o Gymru i gleifion allu cofrestru, mewn gwirionedd, mae gan Betsi Cadwaladr y nifer uchaf o gleifion newydd a welwyd yn y 10 mis diwethaf o gymharu ag unrhyw fwrdd iechyd yng Nghymru. Ar draws y bwrdd iechyd, yn ystod 10 mis cyntaf y cytundeb newydd, mae dros 26,600 o gleifion newydd wedi eu gweld ym mwrdd iechyd Betsi Cadwaladr. Cynorthwyir hynny'n rhannol, wrth gwrs, gan academi ddeintyddol newydd Bangor, a fydd, erbyn yr hydref hwn, pan fydd yn gweithredu'n llawn, yn cynnig apwyntiadau i hyd at 15,000 o gleifion newydd yn y rhan honno o Gymru.

Yr hyn y mae angen i ni ei wneud yw cydnabod y gwaith caled iawn y mae ein contractwyr deintyddol yn ei wneud ym mhob rhan o Gymru. Mae angen i ni weithio ochr yn ochr â nhw i weithredu'r contract newydd, i wneud yn siŵr bod y metrigau yr ydym yn eu defnyddio yn tynnu ar brofiad y flwyddyn gyntaf i gael y metrigau hynny'n iawn, ond bod y metrigau'n canolbwyntio'n iawn nid ar waith troi dolen, sef y ffordd yr oedd yr hen unedau o gontract gweithgaredd deintyddol yn annog pobl i gyflawni eu hymarfer, ond gwaith wedi'i haenu'n glinigol briodol. Dylai pobl sydd angen cael eu gweld yn fwy rheolaidd gael eu gweld yn fwy rheolaidd; yn sicr ni ddylai'r bobl hynny nad ydynt angen cael eu gweld bob chwe mis gael eu galw'n ôl ar y sail honno. Bydd hynny'n rhyddhau mwy o amser i gleifion newydd gael eu gweld. Rydyn ni'n gweld hynny'n digwydd yn barod. Mae mwy y gallwn ei wneud yn y ffordd honno, a bydd hynny'n helpu trigolion etholaeth yr Aelod.

Diolch yn fawr iawn i'r Prif Weinidog.