6. Datganiad gan y Gweinidog Newid Hinsawdd: Diogelwch Adeiladau

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:05 pm ar 21 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 4:05, 21 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Hefyd, yma yng Nghymru, nid yw'n cronfa ni wedi'i chyfyngu i adeiladau sydd â chladin anniogel. Amlygodd trychineb tân Grenfell fater ehangach diogelwch tân mewn adeiladau uchel yn fwy cyffredinol. Gwnaethon ni wahodd datganiadau o ddiddordeb gan bob person cyfrifol ar gyfer pob adeilad preswyl o 11m neu fwy o uchder. Fodd bynnag, ar fater cladin, mae pob adeilad uchel gyda deunydd cyfansawdd alwminiwm hysbys—neu gladin ACM, fel y mae’n cael ei alw—mae materion yng Nghymru naill ai wedi'u cywiro neu yn y broses o gael eu cywiro. Mae gennym ni raglen dreigl o arolygon. Hyd yn hyn, mae 137 wedi'u cwblhau ac mae 61 ar y gweill gyda'n contractwyr. Rwy'n parhau i annog personau cyfrifol i gyflwyno datganiad o ddiddordeb os nad ydyn nhw eisoes wedi gwneud hynny. Dyma'r man cychwyn ar gyfer cael y cyfle i fanteisio ar gymorth gan Lywodraeth Cymru.

Dirprwy Lywydd, yr ail linyn yw benthyciadau datblygwyr. Rydw i eisiau sicrhau bod unrhyw resymau dros oedi yn cael eu lleihau a bod datblygwyr yn gallu gwneud gwaith mor gyflym â phosib. Felly, heddiw mae Llywodraeth Cymru wedi cymeradwyo cynllun benthyciadau datblygwyr gwerth £20 miliwn. Bydd y cynllun yn rhoi benthyciadau dros gyfnod o hyd at bum mlynedd i ddatblygwyr. Nod y benthyciad hwn yw: lleihau nifer yr adeiladau preswyl canolig ac uchel sydd wedi'u amharu gan faterion diogelwch tân; i roi sicrwydd i lesddalwyr y bydd gwaith yn cael ei wneud mor gyflym â phosibl; i alluogi gostyngiadau mewn taliadau gwasanaeth a chostau yswiriant; ac i gael gwared ar rwystrau fel bod lesddalwyr yn gallu manteisio ar gynhyrchion ariannol fel morgeisi.

Mae'r cynllun benthyciadau datblygwyr yn hollbwysig wrth fwrw ymlaen â'n gwaith yng Nghymru yn gyflym. Bydd y benthyciadau ar gael i ddatblygwyr sydd wedi ymrwymo i'n dogfennau sy'n gyfreithiol rwymol, gan eu caniatáu i gyflymu'u gwaith i fynd i'r afael â diogelwch tân, fel y gallwn roi diwedd ar ddioddefaint lesddalwyr yng Nghymru. Gadewch i mi fod yn glir, Dirprwy Lywydd, mai benthyciad nid grant yw hwn a bydd disgwyl i ddatblygwyr sy'n dymuno manteisio ar y cynnig hwn ad-dalu, yn ddigon teg, bob ceiniog o'r arian i'r pwrs cyhoeddus o fewn pum mlynedd.

Dirprwy Lywydd, y trydydd llinyn yw adeiladau amddifad. Mae cwestiwn yr adeiladau amddifad hynny lle nad yw'r datblygwr yn hysbys neu nad yw'n masnachu mwyach yn parhau. Yn fy natganiad ysgrifenedig ym mis Ionawr, cyhoeddais fy mod i wedi cytuno i garfan gychwynnol o chwe adeilad o'r fath gael eu hadfer. Mae'n bleser gennyf gyhoeddi heddiw fy mod i wedi ymestyn y garfan gychwynnol hon o adeiladau. Byddwn ni nawr yn bwrw ymlaen â 28 o adeiladau, sy'n cynrychioli'r holl geisiadau cymwys ar gyfer ein cam cyntaf ar y gwaith. Ar gyfer pob un o'r 28 adeilad, mae'r datblygwr naill ai wedi rhoi'r gorau i fasnachu, yn anhysbys, neu cafodd yr adeilad ei ddatblygu dros 30 mlynedd yn ôl. Rydyn ni'n cysylltu â pherchnogion cyfrifol yr adeiladau i fynd drwy'r camau nesaf a threfniadau ar gyfer paratoi cynlluniau gwaith ac i'r gwaith gael ei wneud. Bydd hyn yn rhan o ail gam cronfa diogelwch adeiladau Cymru—£375 miliwn o arian Llywodraeth Cymru wedi'i roi ar waith fel rhan o'r cytundeb cydweithredu â Phlaid Cymru, a fydd yn cael ei ddefnyddio i ymdrin â materion diogelwch tân, gan gynnwys adfer yr adeiladau amddifad.

Y pedwerydd llinyn yw cynnydd yn y sector cymdeithasol. Ochr yn ochr â'r gefnogaeth yr wyf i wedi'i amlinellu sy'n cael ei ddarparu i'r sector preifat, mae gwaith sylweddol hefyd wedi'i wneud i adfer adeiladau preswyl canolig ac uchel yn y sector cymdeithasol. Hyd yma, mae'r gwaith wedi'i gwblhau ar 26 o adeiladau'r sector cymdeithasol ac mae ar y gweill ar 41 adeilad arall. Heddiw, rydw i hefyd yn cyhoeddi bod £40 miliwn wedi'i ddarparu i ymgymryd â gwaith diogelwch tân ar 38 adeilad arall yn y sector cymdeithasol.

Y pumed llinyn yw cynlluniau cefnogi lesddalwyr. Rwy'n falch o ddweud bod ein cynllun cefnogi lesddalwyr wedi'i gynllunio i helpu pobl yng Nghymru sydd yn dioddef caledi ariannol sylweddol, neu'n ei wynebu o ganlyniad uniongyrchol i'r materion diogelwch adeiladau hyn. Ym mis Ionawr, cyhoeddais fod adolygiad o'r meini prawf wedi ei gwblhau. O ganlyniad i hyn, mae ein staff trin achosion wedi gweld cynnydd sylweddol mewn ymholiadau am y cynllun. Mae'n bleser gennyf ddweud wrthych chi fod yr eiddo cyntaf nawr yn bwrw ymlaen â'u gwerthiant ac, ar ôl ei gwblhau, bydd hyn yn caniatáu i'r lesddalwyr hynny symud ymlaen i gartrefi newydd. Rwy'n parhau i annog unrhyw lesddalwyr mewn trafferthion ariannol i gwblhau ein gwiriwr cymhwysedd, i weld a oes modd iddyn nhw gael cymorth drwy'r cynllun hwn. Am fwy o wybodaeth, ewch i wefan Llywodraeth Cymru.

Y chweched llinyn yw benthycwyr. Rwy'n falch hefyd o gadarnhau bod Sefydliad Brenhinol y Syrfewyr Siartredig wedi cytuno i ymestyn eu canllawiau i werthwyr i gynnwys Cymru a Lloegr. Rydyn ni'n gweithio'n agos gyda nhw wrth ychwanegu'r wybodaeth ddiweddaraf at y canllawiau hyn gael eu diweddaru. Bydd y canllawiau hyn yn cynnig cysondeb yn y dull prisio ar gyfer eiddo yng Nghymru sydd wedi'u cynnwys yn y gwaith sy'n cael ei arwain gan ddatblygwyr, yr adeiladau hynny yn ein carfan adeiladau amddifad gychwynnol ni, neu lle'r ydym ni wedi gallu cadarnhau bod adeiladau naill ai'n is na 11m o ran uchder neu'n cael eu hystyried yn risg isel. Bydd hyn yn helpu i gefnogi cael gwared ar rwystrau a chaniatáu i lesddalwyr fanteisio ar morgeisi a chynhyrchion ariannol eraill. Rwy'n parhau i weithio gyda UK Finance i sicrhau bod benthycwyr yn cydnabod y sefyllfa yng Nghymru, fel y gall benthycwyr ddarparu morgeisi i'r rhai sy'n byw mewn adeiladau sydd wedi'u heffeithio arnyn nhw gan faterion diogelwch tân.

Mae'r wybodaeth ddiweddaraf ar gael yn rheolaidd ar raglen diogelwch adeiladau Llywodraeth Cymru drwy ein cylchlythyr. Mae hyn yn rhoi gwybodaeth am y cynnydd ac yn tynnu sylw at unrhyw gyhoeddiadau ffurfiol sydd wedi cael eu gwneud yn y Senedd am y pwnc hwn. Dirprwy Lywydd, rwy'n hapus iawn i roi manylion ynghylch sut i danysgrifio i'r cylchlythyr hwn os oes gan Aelodau neu eu hetholwyr ddiddordeb.

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ymdrin â diogelwch adeiladau yng Nghymru a byddwn ni'n parhau i fwrw ymlaen â'n rhaglen diogelwch adeiladau. Edrychaf ymlaen at roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau wrth i ni ddatblygu ein cynlluniau uchelgeisiol ar gyfer cyflawni. Diolch.