9. Dadl: Adroddiad Blynyddol Llywydd Tribiwnlysoedd Cymru 2021-22

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:09 pm ar 21 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru 5:09, 21 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Rydym ni'n aml yn trafod datganoli cyfiawnder yn y lle hwn, a byddwch yn clywed dadleuon yn dweud na allwn ni o bosibl gael awdurdodaeth gyfiawnder i Gymru, ond dyma ni. Heddiw mae gennym ni brawf bod awdurdodaeth fach i Gymru yng ngwasanaeth Tribiwnlysoedd Cymru sy'n ymdrin—fel y gwnaeth Jenny Rathbone ein hatgoffa ni—ag agweddau pwysig iawn ar fywyd bob dydd: iechyd meddwl; addysg; tai. Nawr, nid oes unrhyw gydlyniant o gwbl o fewn tribiwnlysoedd Cymru. Mae'r ffaith fod rhywfaint o gydlyniant erbyn hyn yn deillio o waith Syr Wyn, a hoffwn ailbwysleisio'r deyrnged a dalwyd iddo.

Un ddadl fawr o blaid datganoli cyfiawnder i Gymru yw ein bod ni'n gwneud yr hyn sydd gennym ni eisoes yn dda. Ni allaf ddweud y gallwn ni ddweud hynny am dribiwnlysoedd Cymru bob amser. Ailadroddaf yr hyn a ddywedodd Heledd Fychan: pwysigrwydd cyllideb briodol i dribiwnlysoedd Cymru yn y dyfodol. Er enghraifft, rydym ni'n aml yn beirniadu cyflwr llysoedd a thribiwnlysoedd yn y system a gadwyd yn ôl, ond y gwir amdani yw nad yw'r canolfannau o fewn tribiwnlysoedd Cymru yn dda iawn, a dydw i ddim hyd yn oed yn siŵr a oedd gennym ni rai canolfannau sefydlog ar gyfer rhai ardaloedd. Er enghraifft, roedd canolfan yn Nhŷ Southgate ers talwm, yma yng nghanol Caerdydd—yn gyfleus iawn ar gyfer trafnidiaeth gyhoeddus—ac mae honno bellach wedi cau. Gwn fod sôn am ddyfodol y ganolfan yng Nghasnewydd. Felly, hoffwn glywed, Cwnsler Cyffredinol, am yr hyn sy'n digwydd o ran canolfannau tribiwnlys Cymru.

Hoffwn glywed hefyd pryd ydych chi'n meddwl y byddwn ni'n cael tribiwnlys apêl yma yng Nghymru. Pryd fydd yn agor? Nid yn unig y bydd yn hanesyddol, ond hefyd bydd yn ei gwneud hi'n llawer haws i bobl wybod mwy am y system apelio, oherwydd mae'r cyfan yn blith draphlith ar hyn o bryd. Rwyf i o'r farn bod tribiwnlysoedd Cymru yn chwarae rhan hanfodol o ran mynediad at gyfiawnder, fel y soniodd Jenny Rathbone hefyd.