4. Datganiadau 90 Eiliad

– Senedd Cymru am 3:15 pm ar 22 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Rees David Rees Labour 3:15, 22 Mawrth 2023

Eitem 4 yw'r datganiadau 90 eiliad, ac mae'r datganiad cyntaf heddiw gan Luke Fletcher.

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

'Un Fodrwy i'w rheoli nhw i gyd / Un Fodrwy i ddod o hyd iddyn nhw / Un Fodrwy i ddod â nhw ynghyd ac yn y tywyllwch yn eu rhwymo / Yn Nhir Mordor lle mae'r Cysgodion yn gorwedd.'

Ddirprwy Lywydd, er nad wyf wedi darllen yr adnod lawn, bydd adnod y Fodrwy yn cael ei darllen gan lawer o bobl, nid yn unig yng Nghymru ond ledled y byd ddydd Sadwrn wrth i bobl ddathlu Diwrnod Darllen Tolkien. Pam 25 Mawrth? Dyma'r dyddiad a ddewiswyd ar gyfer dinistrio'r fodrwy, gan gwblhau taith Frodo. Mae Diwrnod Darllen Tolkien wedi’i drefnu gan Gymdeithas Tolkien ers 2003 fel ffordd o ddathlu a hyrwyddo bywyd a gwaith J.R.R. Tolkien drwy ddarllen hoff ddarnau.

Roedd gan Tolkien ddealltwriaeth ddofn a chariad at y Gymraeg, a chwaraeodd yr iaith ran allweddol yn dylanwadu ar enwau pobl a lleoedd yn y canol-fyd. Un o'r enghreifftiau mwyaf adnabyddus o ddylanwad yr iaith, gellir dadlau, oedd ar un o ieithoedd yr Ellyllon, Sindarin, yn arbennig ei system rifo ramadegol a'i threigladau.

Dywedodd Tolkien,

'Cyfansoddwyd enwau pobl a lleoedd yn y stori hon yn bennaf ar batrymau a fodelwyd yn fwriadol ar rai'r Gymraeg…. Efallai fod yr elfen hon yn y chwedl wedi rhoi mwy o bleser i fwy o ddarllenwyr nag unrhyw beth arall ynddi.'

Felly, boed ein bod yn teithio o Bag End i Erebor neu o Hobbiton i Mordor a'r Cracks of Doom—

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru 3:16, 22 Mawrth 2023

—dydd Sadwrn yma, dylem ni gofio dylanwad ein hiaith ar rai o'r storïau mwyaf enwog yn y byd.

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Rwyf am gloi drwy rannu fy hoff ddarn. Daw ar ôl i Gandalf a Frodo ddod o hyd i'r fodrwy.

'Well gen i na fyddai'n rhaid iddo ddigwydd yn fy amser i' meddai Frodo.

'A finnau' meddai Gandalf,

'a phawb sy'n byw i weld y fath adegau. Ond nid yw iddyn nhw ei benderfynu. Y cyfan sydd gennym ni i'w benderfynu yw beth i wneud gyda'r amser a roddwyd i ni.'

Photo of Altaf Hussain Altaf Hussain Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd.

Ddoe oedd Diwrnod Syndrom Down y Byd, diwrnod a ddewiswyd i dynnu sylw at yr heriau y mae pobl sy'n byw gyda syndrom Down yn dal i'w hwynebu. Dewiswyd yr unfed ar hugain o Fawrth yn benodol i ddangos pa mor unigryw yw trisomedd yr unfed cromosom ar hugain, sy'n achosi syndrom Down.

Mae Diwrnod Syndrom Down y Byd yn codi ymwybyddiaeth fyd-eang, ac wedi'i gydnabod yn swyddogol gan y Cenhedloedd Unedig am yr 11 mlynedd diwethaf i dynnu sylw at y ffaith bod pobl â syndrom Down, ledled y byd, yn cael eu trin yn wael; gwrthodir addysg o safon iddynt; gwrthodir gofal iechyd da iddynt; nid ydynt yn cael cyfle i weithio ac i ennill eu harian eu hunain; nid ydynt yn cael gwneud penderfyniadau am eu bywydau eu hunain; nid yw eu lleisiau'n cael eu clywed.

Rydym yn gwneud cynnydd yma yn y DU, ond nid yw lleisiau’r oddeutu 42,000 o bobl sy’n byw gyda syndrom Down yng Nghymru a Lloegr yn cael eu clywed yn ddigon uchel. Thema ymwybyddiaeth eleni yw 'gyda ni, nid ar ein cyfer'. Mae Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Pobl ag Anableddau yn galw am gyfranogiad llawn ac effeithiol i bobl ag anableddau, ond mae llawer o sefydliadau yn eithrio pobl â syndrom Down rhag cymryd rhan yn eu gwaith. Maent yn gwneud penderfyniadau ar eu cyfer, nid gyda hwy. Yma yng Nghymru, rwy'n gobeithio y gallwn wneud yn well. Diolch yn fawr.