Yr eitem gyntaf ar yr agenda yw ethol Llywydd, o dan Reol Sefydlog 6. Felly, rwy’n gwahodd enwebiadau o dan Reol Sefydlog 6.6. A oes gennym unrhyw enwebiadau? Ac mae'n rhaid i ni gael Aelod o blaid wleidyddol wahanol i eilio unrhyw enwebiad. Felly, eich enwebiadau os gwelwch yn dda.

Rwy’n codi i enwebu Elin Jones fel Llywydd y Cynulliad.

Mae'n ddrwg gennyf. Diolch i chi, Dai Lloyd—nid oeddwn yn eich gweld yn y fan honno. Elin Jones. A oes eilydd o blaid wleidyddol wahanol?

Rwy’n eilio Elin Jones ar gyfer swydd y Llywydd.

Diolch i chi, Jane Hutt. A oes unrhyw enwebiadau eraill?

Lywydd, hoffwn i enwebu Dafydd Elis-Thomas fel Llywydd.

Dafydd Elis-Thomas. A oes eilydd o blaid arall?

Hoffwn eilio enwebiad Dafydd Elis-Thomas ar gyfer y Dirprwy—ar gyfer y Llywydd, mae'n ddrwg gennyf.

A ydych chi’n siŵr?

Ydw—rwy’n meddwl.

Iawn, diolch. Mae'n helpu os tynnwch eich clustffonau, wyddoch chi—nid ydych yn clywed eich hun.

A oes unrhyw enwebiadau eraill? Dim enwebiadau eraill ar gyfer y Llywydd. Gan fod gennym ddau enwebiad, hoffwn wahodd y ddau ymgeisydd i sefyll a dweud ychydig o eiriau amdanynt eu hunain, ac rwy’n gobeithio nad oes rhaid i mi arfer hawl y Llywydd i ddatgan bod eich amser ar ben y prynhawn yma; fe fyddaf yn hael. Yr enwebiad cyntaf oedd Elin Jones. Felly, galwaf ar Elin Jones i annerch y Cynulliad. Elin Jones.

Diolch, Lywydd. Croeso, bawb, i’r Cynulliad—y rhai ohonoch chi sydd yn newydd-ddyfodiaid, a’r rhai ohonoch chi sydd yn dychwelyd.

A gaf i ddweud fy mod i’n ei ffeindio hi’n anrhydedd fawr i gael fy nghynnig fel darpar Lywydd ac i roi fy enw ymlaen ger eich bron chi ar gyfer pleidlais? Mae rhai ohonoch chi yn fy adnabod i yn dda iawn, ac nid yw rhai ohonoch chi yn fy adnabod i o gwbl. Felly, cyn symud at bleidlais, fe wnaf i amlinellu rhai o’r egwyddorion a fydd yn sylfaen i fy nghyfnod i fel Llywydd, os byddaf i’n llwyddiannus.

Yn gyntaf, fe fyddwn i’n ceisio bod yn deg—yn deg—â phob un Aelod o’r Cynulliad yma, i drin pawb yn gyfartal, ac i ddiogelu hawliau pob un Aelod unigol. Yn ail, fe fyddwn i yn hyrwyddo a diogelu enw da y Cynulliad yma, ac i wneud hynny yma yn y Siambr, a thu hwnt, ym mhob rhan, ym mhob cymuned, yng Nghymru. Ac fe fyddwn i eisiau caniatáu trafodaeth ddemocrataidd, fywiog, iach yma yn y Cynulliad, ac yn dryloyw ar bob adeg. Ac, yn olaf, fe fyddwn i eisiau sicrhau hefyd bod y Senedd yma yn chwarae rhan adeiladol, gydweithredol gyda’n cyd-senedd-dai o fewn y Deyrnas Gyfunol a thu hwnt i hynny. Ac rwy’n gobeithio, y prynhawn yma, am eich cefnogaeth chi i fod yn Llywydd arnoch chi.

Diolch. Galwaf yn awr ar Dafydd Elis-Thomas.

Diolch yn fawr, Lywydd. Cryfhau cyfansoddiad Cymru yw prif bleser fy mywyd i wedi bod. Ac mae’r cyfle, os annisgwyl, i barhau â’r gwaith yma, drwy lywyddu dros y pumed Cynulliad, yn un rwy’n meddwl sy’n allweddol. Oherwydd, dyma’r Cynulliad a fydd yn symud y Senedd hon o fod yn Senedd gymharol is-raddol o fewn y Deyrnas Unedig i fod yn bartner cyfartal. Dyma’r Senedd ble bydd y cyfrifoldeb dros ein holl weithdrefnau seneddol yn cael ei ddatganoli i ni—gobeithio yn fuan, ar ôl yr holl arafwch sydd wedi bod yn cytuno Bil Cymru, ac af i ddim i ddadlau ar bwy mae’r bai ar un ochr na’r llall mewn araith fel hon.

Yn ogystal â hynny, fe fydd gyda ni’r cyfrifoldeb dros ein cyfundrefn etholiadol. Ac mae’n ymddangos i mi, ar ôl bod mewn llawer o fythau pleidleisio, fel ymgeisydd dros etholaeth, fod yna achos inni edrych unwaith eto—am y tro cyntaf o’n safbwynt ni’n hunain fel corff—ar y drefn bleidleisio a cheisio gweld a oes yna drefn fwy cyfranogol mewn gwirionedd a mwy democrataidd y gallem ni ei sefydlu.

Yr her arall, wrth gwrs, yw sicrhau bod y Senedd hon yn Senedd sydd yn gweithio yn effeithlon. Mae’n rhaid imi ddweud, ar ôl treulio amser yn y gadair ac amser fel Aelod unigol a Chadeirydd pwyllgor, nad ydym ni eto wedi datblygu’r cydbwysedd aeddfed rhwng craffu ar y Llywodraeth a chael y busnes drwodd. Mae’r ddwy agwedd yna ar rôl senedd yr un mor bwysig er mwyn bod yn senedd effeithlon.

Mi fydd hyn hefyd yn gyfnod pryd bydd y cyfrifoldeb arnom ni, mae’n bur debyg, o benodi prif weithredwr newydd i’r sefydliad yma, ac mae hynny’n gyfle inni nid yn unig i ddiolch i’r prif weithredwr presennol, ond i ddiolch iddi am yr ysbrydoliaeth sydd wedi’i gosod i staff o safon uchel yn y lle hwn. Mae nifer ohonoch chi a oedd yn gyn-Aelodau, fel finnau, mewn lle arall, wedi dweud wrthyf mor hapus ydych chi i weld safon broffesiynol y gwaith sy’n cael ei wneud yma. Mae gen i ymrwymiad llwyr i sicrhau bod y rhai sy’n gweithio i ni yn cael y gydnabyddiaeth briodol. Diolch yn fawr i chi.

Diolch yn fawr iawn. Gan fod gennym ddau ymgeisydd, fe gynhaliwn bleidlais gudd. Felly, gohiriwn y cyfarfod yn awr er mwyn caniatáu i’r bleidlais honno ddigwydd. Bydd yr Aelodau’n cael 30 munud i fwrw eu pleidlais. Bydd y pleidleisio’n digwydd yn ystafell briffio 13 ac mae tywyswyr wrth law i gyfeirio'r Aelodau at yr ystafell honno. Amlinellir canllawiau ar y weithdrefn hon yn y ddogfen rydych eisoes wedi’i derbyn a chenir y gloch i ddynodi bod y bythau pleidleisio ar agor.

Y Clerc fydd yn gyfrifol am oruchwylio'r pleidleisio a chyfrif y pleidleisiau. Yn dilyn y bleidlais gudd, byddaf yn trefnu i'r gloch gael ei chanu am yr eilwaith bum munud cyn i ni ailymgynnull yn y Siambr. Wedyn, byddaf yn cyhoeddi'r canlyniadau. Efallai y byddwn yn ailymgynnull cyn pen 30 munud, os yw'r holl Aelodau wedi pleidleisio cyn hynny. Felly, rwy’n gohirio'r cyfarfod yn awr.

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 13:37.

Ailymgynullodd y Cynulliad am 14:15, gyda’r Llywydd yn y Gadair.

Dyma ailddechrau trafodion y Cynulliad, ac mae canlyniad y bleidlais gudd fel a ganlyn. Pleidleisiodd pob un o'r 60 o Aelodau: Elin Jones, 34, Dafydd Elis-Thomas 25, ac 1 yn ymatal. Felly, rwy’n datgan, yn unol â Rheol Sefydlog 6.9, fod Elin Jones wedi’i hethol yn Llywydd Cynulliad Cenedlaethol Cymru, ac rwy’n ei gwahodd i gymryd y Gadair. [Cymeradwyaeth.]

Daeth y Llywydd (Elin Jones) i’r Gadair.

Rydych i gyd yn edrych yn wahanol iawn o fyny fan hyn. [Chwerthin.]

It is an honour and a privilege to have been elected to this role and I thank the Assembly very much for your support. Before we proceed to the election of a Deputy Presiding Officer, I would like to place on record this Assembly’s thanks to the former Presiding Officer, Dame Rosemary Butler. She has been an excellent ambassador for the Assembly over the past five years. She has broken down barriers to participation in the democratic process, particularly amongst women through her Women in Public Life campaign and her work to encourage more young people to play their part at the centre of Assembly business. Thank you very much, Rosemary, from all of us, and we wish you well for the future. Thank you very much indeed, Rosemary. [Applause.]