4. 4. Dadl Plaid Cymru: Bil Cymru a’r System Etholiadol

– Senedd Cymru ar 29 Mehefin 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Detholwyd y gwelliant canlynol: gwelliant 1 yn enw Jane Hutt.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 3:09, 29 Mehefin 2016

Yr eitem nesaf ar yr agenda yw dadl yn enw Plaid Cymru ar y system etholiadol, ac rwy’n galw ar Sian Gwenllian i gyflwyno’r cynnig.

Cynnig NDM6052 Simon Thomas

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

Yn credu y dylai Bil Cymru wneud darpariaeth i alluogi Cynulliad Cenedlaethol Cymru i gyflwyno pleidlais sengl drosglwyddadwy ar bob lefel, ac eithrio etholiadau i Senedd Ewrop a Thŷ’r Cyffredin, er mwyn sicrhau cynrychiolaeth deg ar gyfer pob safbwynt wleidyddol.

Cynigiwyd y cynnig.

Photo of Siân Gwenllian Siân Gwenllian Plaid Cymru 3:09, 29 Mehefin 2016

Diolch. Rydym wedi gosod y ddadl yma heddiw am ei bod hi’n dod yn glir bod angen newid y broses ddemocrataidd bresennol. Anghofiwch am y refferendwm am funud, os medrwch chi, achos, yn gyffredinol, mae pobl yn teimlo nad ydy eu pleidlais yn cyfrif. Mae angen i bobl weld bod pwrpas iddyn nhw bleidleisio, ac mae diwygio’r drefn yn un ffordd o fynd i’r afael â’r broblem ddyrys hon. Felly, mae Plaid Cymru o’r farn y dylai Bil Cymru wneud darpariaeth i alluogi’r Cynulliad Cenedlaethol i gyflwyno pleidlais sengl drosglwyddadwy, a hynny er mwyn sicrhau cynrychiolaeth deg ar gyfer pob safbwynt gwleidyddol.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Photo of Siân Gwenllian Siân Gwenllian Plaid Cymru 3:09, 29 Mehefin 2016

Cyn manylu ar hynny, mi wnaf i gyffwrdd â’r ddau fater arall. Y cyntaf ydy’r angen i bobl ifanc rhwng 16 a 17 oed gael y bleidlais. Mae hynny’n hollol angenrheidiol bellach. Roedd pobl ifanc yn ddig ac yn rhwystredig nad oedd eu llais yn cael ei glywed yn y refferendwm. Mae hefyd angen inni greu senedd i’r ifanc yng Nghymru. Cymru ydy’r unig wlad yn Ewrop sydd heb senedd o’r fath ac mae’n rhaid inni symud ymlaen efo hyn er mwyn tynnu pobl ifanc mewn i wleidyddiaeth. Yn amlwg, mi fyddai ei gwneud hi’n haws inni bleidleisio yn helpu, drwy gyflwyno pleidleisio ar-lein, er enghraifft, ac mi fyddai sicrhau mwy o addysg wleidyddol o help mawr hefyd.

Ond, i droi at y pwnc dan sylw, felly, yn etholiadau’r cynghorau sir yn 2012, dim ond 39 y cant o bobl bleidleisiodd. Ac yn etholiadau’r Cynulliad eleni, ychydig dros 45 y cant a aeth i bleidleisio. Mae’n amlwg bod rhai pobl yn meddwl nad oes pwrpas pleidleisio ac mai’r un rhai sy’n ennill bob tro. Mi wnaf i jest roi dwy enghraifft i chi. Yn 2012, yn ward Sgeti Abertawe, fe enillodd y Democratiaid Rhyddfrydol bum sedd gydag ond 37.4 y cant o’r bleidlais. Cafodd Llafur 29.2 y cant a’r Ceidwadwyr 20 y cant ond, eto, yn methu ag ennill yr un sedd. Mewn enghraifft fwy enwog, efallai, yn 2008 yng Nghaerdydd, y Democratiaid Rhyddfrydol yn ennill y mwyafrif o seddi efo dim ond traean o’r pleidleisiau. Dros y blynyddoedd, mae pob plaid wedi elwa o’r system cyntaf heibio’r post ac mae pob plaid wedi dioddef o’i oherwydd o hefyd. Nid dyna sydd o dan sylw fan hyn.

Mae’r system STV yn cael ei defnyddio yn llwyddiannus yn yr Alban a Gogledd Iwerddon. Mae’r Alban yn ei defnyddio mewn etholiadau lleol ac nid oes yna neb—neb—yn yr Alban yn cael ei ethol yn ddiwrthwynebiad. Mae wedi gwella atebolrwydd ac wedi bywiogi gwleidyddiaeth. Nid fi sy’n dweud hyn ond arweinwyr Llafur yn Glasgow a Chaeredin. Mae Gogledd Iwerddon yn defnyddio STV ar gyfer ethol y Cynulliad ac mae’n amheus a fyddai’r ddwy ochr wedi gallu cytuno ar y broses heddwch hebddi hi. Mi oedd comisiwn Richard wedi argymell STV ar gyfer ein Cynulliad ni.

Mi wnaf i droi at rai o’r dadleuon sy’n cael eu cyflwyno i wrthwynebu STV. Y syniad bod cynrychiolaeth gyfrannol wedi’i gwrthod yn refferendwm 2011—wel, yn syml, nid system gyfrannol oedd dan sylw bryd hynny ac fe fydd rhai ohonom ni’n cofio’r ymgyrch ar y pryd: ‘No to AV, Yes to PR’.

Mae rhai’n dweud bod STV yn anodd ei deall. Wel, nid wyf yn derbyn hynny o gwbl, ac mae hynny’n dipyn bach o insylt, a dweud y gwir, i bleidleiswyr yr Alban a Gogledd Iwerddon sy’n cael dim trafferth o gwbl yn deall y system yna.

Wedyn, mae’r syniad yma ei bod yn atal unrhyw blaid rhag ennill neu’n creu clymbleidiau drwy’r amser, wel, dyna fywyd weithiau. Mae hynny yn digwydd weithiau mewn democratiaeth. Mae’r modelu sydd wedi’i wneud o STV yn y gwledydd hyn yn dangos ei bod yn gallu creu llywodraethau un plaid os ydy’r pleidiau hynny yn gwneud yn dda mewn etholiad. Mae’r system bresennol yn creu sefyllfa o ddim rheolaeth glir, beth bynnag.

Mae yna lawer o fanteision o gyflwyno STV. Mewn etholiadau’r Cynulliad, byddai Aelodau rhanbarthol yn cael eu dewis yn uniongyrchol gan yr etholwyr yn hytrach na thrwy system rhestr bleidiol. Byddai’n creu gwleidydda mwy positif gan y byddai pleidiau gwleidyddol yn cystadlu am ail a thrydydd dewis yr etholwyr, a byddai hynny’n golygu bod angen ymgyrchu mewn ffordd aeddfed iawn a phositif.

Y rhai a fyddai ar eu hennill fyddai pob gwleidydd sy’n gweithio’n galed mewn modd positif. Y rhai a fyddai ar eu colled fyddai’r rhai sydd yn cymryd yr etholwyr yn ganiataol. Yn gyffredinol, felly, mi fyddai’n golygu y byddai gwleidyddiaeth Cymru ar ei hennill ac, yn y pen draw, mae hyn yn dda hefyd i bobl Cymru, a hynny ddylai fod ar ein meddyliau ni drwy’r amser. Diolch.

Photo of Ann Jones Ann Jones Labour 3:15, 29 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch. Rwyf wedi dethol y gwelliant i’r cynnig, a galwaf ar y Prif Weinidog i gynnig y gwelliant hwnnw, a gyflwynwyd yn enw Jane Hutt. Y Prif Weinidog.

Gwelliant 1—Jane Hutt

Dileu popeth ar ôl ‘Cynulliad Cenedlaethol Cymru i’ ac yn ei le rhoi ‘benderfynu ar drefniadau etholiadol sydd ar gyfer Cymru yn unig yn y dyfodol.’

Cynigiwyd gwelliant 1.

Photo of Ann Jones Ann Jones Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch. David Melding.

Photo of David Melding David Melding Conservative

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddweud y bydd grŵp y Ceidwadwyr yn gwrthwynebu’r cynnig? Ond byddwn yn cefnogi’r gwelliant, ac os caiff y gwelliant ei dderbyn, yna byddwn yn cefnogi’r cynnig fel y’i diwygiwyd. Fy mhroblem gyda dull Plaid Cymru yw ei fod yn cymeradwyo pleidlais sengl drosglwyddadwy a chredaf fod angen i ni ystyried yn drwyadl sut y byddai’n gweithredu’n ymarferol ar wahanol lefelau o lywodraeth. Nid oes gennym safbwynt fel grŵp ynglŷn ag a ddylem ddefnyddio ffurf benodol ar drefniant etholiadol, ond credwn y dylai’r grym ddod i’r Cynulliad er mwyn i ni allu edrych ar y dewisiadau.

Photo of Mr Simon Thomas Mr Simon Thomas Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

A wnaiff yr Aelod ildio?

Photo of David Melding David Melding Conservative

(Cyfieithwyd)

Nid wyf ond prin wedi dechrau, ond gwnaf.

Photo of Mr Simon Thomas Mr Simon Thomas Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Rwyf am gael ychydig o wybodaeth ar y cychwyn. Fe ddywedoch nad oes gennych safbwynt. Serch hynny, a ydych yn derbyn argymhelliad comisiwn Richard y dylid defnyddio pleidlais sengl drosglwyddadwy ar gyfer llywodraeth leol yng Nghymru, hyd yn oed os nad ydych wedi penderfynu ynglŷn â’r Cynulliad ei hun?

Photo of David Melding David Melding Conservative 3:16, 29 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Wel, roeddwn am ddweud fy mod yn credu bod gan bob trefniant etholiadol ei fanteision a’i anfanteision. Nawr, rwyf wedi credu ers peth amser fod anfanteision system y cyntaf i’r felin mewn system gynyddol amlbleidiol, neu yng Nghymru lle mae gennych—neu’n arfer bod, beth bynnag—system gydag un blaid ddominyddol, yn golygu y dylem edrych ar ffyrdd eraill o ethol, ond mae’n rhywbeth y credaf y dylem ei ystyried yn ofalus. Nawr, gallwch edrych ar brofiad yr Alban a phwyso a mesur sut y mae pobl yn teimlo am fyw mewn wardiau mawr gyda nifer o aelodau. A yw hynny bob amser yn briodol ar gyfer llywodraeth leol? Nid wyf yn gwybod. Credaf mai dyna’r math o beth, y canlyniad ymarferol, sydd angen i ni ei archwilio a’i asesu. Felly, ‘ydw’ rwyf am i ni gael y pwerau ac ‘ydw’ rwyf am i ni edrych yn llawn ar y gwahanol opsiynau.

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru 3:17, 29 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

A fyddech yn cytuno bod y sefyllfa bresennol, lle mae gennym wardiau mawr wedi’u cynrychioli gan nifer o aelodau yng nghanol ein dinasoedd mawr, wedi’i chyfuno â system y cyntaf i’r felin, yn wrth-ddemocrataidd mewn gwirionedd, yn union fel roedd yr enghraifft yn ei ddisgrifio?

Photo of David Melding David Melding Conservative

(Cyfieithwyd)

Wel, wyddoch chi, dywedais fy mod yn credu bod manteision ac anfanteision ynghlwm wrth ba system bynnag a ddefnyddiwch. A dweud y gwir, y peth mwyaf taclus i’w wneud fyddai defnyddio systemau tebyg. Felly, mae yna oblygiadau: os ydych yn ei wneud ar gyfer llywodraeth leol, a ddylech ei wneud ar gyfer y Cynulliad a deddfwrfa gymharol fechan, a sut fyddai hynny’n gweithio? Fel y dywedais, mae fy meddwl yn agored, ond, gan siarad fel y llefarydd cyfansoddiadol ar ran y grŵp, mae’n rhaid i mi bwysleisio nad ydym yn barod i gymeradwyo pleidlais sengl drosglwyddadwy.

Mae’n rhaid i mi ddweud, Gwenllian, fy mod wedi mwynhau eich direidi a’r enghreifftiau pryfoclyd o orgynrychiolaeth ryddfrydol a roesoch. Rwy’n siŵr eu bod wedi diddanu pawb yn y Cynulliad, ond mae’n rhaid i mi ddweud fy mod yn dod o draddodiad lle rydym wedi dioddef o ganlyniad i system sy’n gwobrwyo ein 20 y cant o’r bleidlais â dim cynrychiolaeth o gwbl am amser hir, ond mae’n rhaid i fy mhlaid wynebu’r ffaith ei bod gryn dipyn yn dawelach mewn ffordd o ran dicter ar lefel y DU, gan ein bod yn aml wedi elwa’n fawr o ennill etholiadau cyffredinol â pherfformiad o lai na 50 y cant, os caf ei roi mor niwtral â hynny. Felly, edrychwch, mae’n briodol fod y pŵer yn dod i’r Cynulliad a’n bod yn ei ystyried yn llawn wedi hynny. Wedi dweud hynny, credaf y byddem yn awyddus i newid rhai o’r systemau presennol, ac rydym am wneud hynny’n seiliedig ar dystiolaeth gadarn.

Photo of Gareth Bennett Gareth Bennett UKIP 3:18, 29 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Rydym wedi cael democratiaeth yn y DU ers peth amser ond mae wedi esblygu’n raddol dros y blynyddoedd. Cafwyd dwy Ddeddf ddiwygio fawr yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg a ymestynnodd y bleidlais yn sylweddol ac a ddileodd lawer o fwrdeistrefi pwdr. Efallai y bydd rhai o’r Aelodau’n cofio enghraifft Old Sarum yn Hampshire, o’u gwersi hanes, lle y dywedwyd mai cath oedd yr unig etholwr. Wel, mae bwrdeistrefi pwdr o fath yn dal i fodoli yma yng Nghymru: llefydd fel Blaenau Gwent, lle yr enillodd un blaid—ac ni ddywedaf pwy—81 y cant o seddi’r cyngor â 55 y cant o’r bleidlais. Ceir enghreifftiau tebyg eraill. Ni waeth pa blaid sy’n elwa, mae system y cyntaf i’r felin yn amlwg yn system etholiadol sy’n aml yn creu sefyllfa y mae’r Aelodau Llafur yn hoffi cyfeirio ati fel y diffyg democrataidd. Mae’r gwaith o graffu a goruchwylio cyngor yn amlwg yn anos mewn sefyllfa lle mae mwyafrif helaeth y seddau gan un blaid. Mewn amgylchiadau o’r fath, efallai y bydd darpariaeth gwasanaethau’r cyngor yn dioddef yn sgil hynny. Yma yn UKIP, rydym yn cefnogi cyflwyno pleidlais sengl drosglwyddadwy fel system fwy democrataidd. Byddwn yn gweithio gyda phwy bynnag arall yn y Siambr sy’n ein cefnogi yn y mater hwn. Diolch.

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 3:20, 29 Mehefin 2016

Diolch yn fawr, felly, am y cyfraniadau. Yn gyntaf, wrth gwrs, mae yna welliant o flaen y Cynulliad sydd, i fi, yn ehangu’r ddadl sydd wedi cael ei wneud yn barod yn y Siambr. Pwrpas y ddadl wrth gwrs yw canolbwyntio ar y ffaith y bydd gan y Cynulliad hwn y pŵer i newid y system etholiadol ar y lefel leol, a hefyd ar lefel y Cynulliad yn y pen draw, achos wrth gwrs ein bod ni’n hynod o gefnogol ar y meinciau hyn. Mae’n bwysig dros ben taw y Cynulliad hwn sydd yn rheoli’r system a’r modd o ethol Aelodau i’r Cynulliad hwn yn y dyfodol.

Wrth gwrs, mae’n wir dweud nad yw’r Bil ei hunan, sef Bil Cymru, yn caniatáu taw dim ond 51 y cant o’r pleidleisiau sydd eu heisiau i newid y system, ac rwy’n credu bod hynny’n iawn, achos gyda rhywbeth mor sylfaenol mae’n bwysig dros ben bod yna fwy nag un blaid yn pleidleisio dros unrhyw fath o newid yn y system etholiadol. Nid wyf yn dadlau yn erbyn hynny. Ond i fi, y broblem sydd gyda ni ar hyn o bryd yw’r ffaith bod y ddadl ei hunan yn rhy gul, achos, yn lle dadlau y dylai’r Cynulliad gael y pŵer i newid y system, mae’n dadlau y dylai’r Cynulliad gael y pŵer i newid y system, ond dim ond i un system arall. Felly, mae’n culhau’r ddadl yn lle ehangu’r ddadl.

So, felly, beth mae’r gwelliant yn ei wneud yw sicrhau yn gyntaf—[Torri ar draws.] Wrth gwrs.

Photo of Lord Dafydd Elis-Thomas Lord Dafydd Elis-Thomas Plaid Cymru 3:22, 29 Mehefin 2016

Rwy’n ddiolchgar iawn i’r Prif Weinidog. Efallai gallai fo helpu fi gyda’r anhawster cyfansoddiadol sydd gen i, hefyd, gyda’r cynnig sydd gerbron, sef bod y Cynulliad hwn yn gofyn unwaith eto i San Steffan i ddeddfu, fel rydw i’n deall y cynnig, ar faterion cyfansoddiadol ddylai fod yn perchen i ni yn y lle hwn.

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour

Rwy’n credu bod hynny’n iawn. Beth ddylem ni ei ddweud, wrth gwrs, yw ein bod ni eisiau’r pŵer—ac mae hynny wedi cael ei roi i ni—i newid y system etholiadol i unrhyw system mae’r Cynulliad yn pleidleisio drosti, ac nid dim ond un system. Beth sydd gyda ni ar hyn o bryd yw geiriau sydd yn dweud ein bod ni’n gofyn i San Steffan i newid y system i un system yn unigol, ac nid ein bod ni’n gallu newid y system i system y byddai’r Cynulliad Cenedlaethol yn meddwl y byddai’r system orau i Gymru.

So, felly, beth mae’r gwelliant yn ei wneud yw ehangu’r geiriau sydd gyda ni o’n blaenau er mwyn sicrhau taw, ie, y Cynulliad fydd yn penderfynu pa fath o system y bydd yn cael ei defnyddio yn y pen draw, ond heb gulhau, wrth gwrs, y ddadl sydd gyda ni ar hyn o bryd, taw dim ond un system y dylem ni ofyn amdani pan fyddwn yn gofyn am y pŵer o San Steffan. So, felly, i fi, mae hwn yn welliant sydd yn ehangu’r pwerau y byddai gan y Cynulliad, ac wrth gwrs, yn y pen draw, y byddai’n lan i’r Cynulliad i benderfynu yn drawsbleidiol pa fath o system y dylai gael ei defnyddio yn y Cynulliad a hefyd gan lywodraeth leol.

Photo of Ann Jones Ann Jones Labour 3:23, 29 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch. Galwaf ar Simon Thomas i ymateb i’r ddadl. Simon.

Photo of Mr Simon Thomas Mr Simon Thomas Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy’n falch ein bod wedi cael y ddadl hon. Roedd yn fyr, ond yn flasus, ac rwy’n meddwl bod Sian Gwenllian wedi nodi’n hynod o dda, mewn araith agoriadol gryno iawn ond wedi’i thargedu’n dda, y rheswm pam y cyflwynasom y ddadl hon.

Wrth gwrs, pan gyflwynasom y ddadl, nid oeddem yn gwybod y byddai’r Cynulliad ei hun yn pleidleisio heddiw gan ddefnyddio math o gynrychiolaeth gyfrannol, oherwydd cawsoch bleidlais ail ddewis ar gyfer dewis Cadeiryddion eich pwyllgorau heddiw, ac rydych wedi derbyn nad ydych yn cael system y cyntaf i’r felin drwy’r amser ar gyfer popeth sy’n digwydd. Felly, rwy’n credu bod hynny’n dwll bach yn y dadleuon yn erbyn system y cyntaf i’r felin, ac yn gam bach ymlaen dros gynrychiolaeth fwy cyfrannol. Os ydym yn defnyddio’r system ar gyfer Cadeiryddion ein pwyllgorau, yna’n sicr dylem fod yn ei defnyddio ar gyfer ethol ein Haelodau. [Torri ar draws.] Rhai o Gadeiryddion ein pwyllgorau, ie—yn hollol. Roeddwn yn barod am etholiad; nid oes ots gennyf.

Rwyf eisiau setlo un peth, gan fod y Prif Weinidog wedi bod yn creu ychydig bach o helynt, gyda chymorth galluog Dafydd Elis-Thomas, yn anffodus, ar union eiriad y cynnig hwn. Mae’r cynnig yn glir iawn:

‘Yn credu y dylai Bil Cymru wneud darpariaeth i alluogi Cynulliad Cenedlaethol Cymru i gyflwyno pleidlais sengl drosglwyddadwy’.

Rydym ni ym Mhlaid Cymru yn cefnogi pleidlais sengl drosglwyddadwy, felly wrth gwrs, byddwn yn awyddus i ddadlau dros bleidlais sengl drosglwyddadwy. Ond nid oes dim yn y cynnig sy’n dweud mai o dan ddarpariaethau Bil Cymru yn unig y cawn gyflwyno pleidlais sengl drosglwyddadwy. Rydym am i Fil Cymru wneud darpariaeth i’n galluogi i gyflwyno pleidlais sengl drosglwyddadwy. Gallem gyflwyno system arall—wrth gwrs y gallem—ac felly nid oes unrhyw beth rhwng ein cynnig a gwelliant y Llywodraeth mewn gwirionedd, ar wahân i’r ffaith nad yw’r Llywodraeth yn derbyn pleidlais sengl drosglwyddadwy, gan mai dyna realiti’r peth: nid yw’r Blaid Lafur yn derbyn pleidlais sengl drosglwyddadwy.

Byddai’n llawer mwy gonest pe bai gwelliant y Llywodraeth ond yn dweud hynny. O leiaf roedd llefarydd y Ceidwadwyr yn onest iawn yn dweud, ‘Nid ydym yn gwybod beth rydym ei eisiau ar hyn o bryd’. Rwy’n meddwl y gallai hynny fod â rhywbeth i’w wneud â’r ffaith fod gennym Lywodraeth Geidwadol a allai alw am refferendwm ar adael yr UE ar ôl cael eu hethol gyda mwyafrif o 12 ar 37 y cant o’r bleidlais. Ac ni all hynny barhau. [Torri ar draws.] Ni all hynny barhau. [Torri ar draws.] Cytunaf ei fod yn y maniffesto, wrth gwrs ei fod, ond ni ddylech byth fod wedi cael mwyafrif. Ni ddylech fod â mwyafrif yn San Steffan ar 37 y cant o’r bleidlais. Dylai fod 82 o ASau UKIP—dylai fod 82 o ASau UKIP. A phe bai gennym San Steffan a fyddai wedi adlewyrchu llais UKIP dros y 10 mlynedd diwethaf, efallai na fyddem wedi cael refferendwm. Efallai y byddai gennym ffyrdd mwy cynnil o archwilio’r dyfnderoedd mawr a’r ffynnon o anhapusrwydd y mae pobl yn ei deimlo tuag at y system etholiadol, na fyddai wedi arwain at ddewis deuaidd, sy’n dweud, ‘Os ydych yn anhapus â gwleidyddiaeth, pleidleisiwch dros adael’, ond byddai wedi bod yn ffordd lawer mwy cynnil o fynegi’r safbwyntiau cryfion hynny yn y system etholiadol briodol. Ac efallai, pe baem wedi cael yr ASEau hynny—ASau; nid ASEau, ond ASau—o UKIP dros y 10 mlynedd diwethaf yn mynegi’r rhwystredigaethau hynny sydd ganddynt a’r safbwyntiau polisi perffaith dderbyniol a oedd ganddynt, ni fyddem wedi wynebu sefyllfa, yr wythnos diwethaf, pan oedd pobl yn meddwl, ‘Mae’n bryd dweud "na" wrth y math o wleidyddiaeth rydym wedi’i chael ers amser mor hir, a’r ffordd o wneud hynny yw pleidleisio dros adael yr Undeb Ewropeaidd’, gan dorri eu trwynau i sbeitio’u hwynebau. Ond dyna’r sefyllfa rydym ynddi.

Mae Plaid Cymru wedi ymrwymo i bleidlais sengl drosglwyddadwy. Efallai na fyddwn yn ennill y ddadl dros bleidlais sengl drosglwyddadwy yn y pen draw, oherwydd gallai fod grym yma yn y Cynulliad sy’n dadlau dros fath gwahanol o gynrychiolaeth gyfrannol. Wedi’r cyfan, mae gennym ryw fath o gynrychiolaeth gyfrannol yn awr gyda system y rhestr. Ond byddwn yn parhau i ddadlau dros bleidlais sengl drosglwyddadwy yn absenoldeb unrhyw ddadl dros ddewis amgen i wella gwleidyddiaeth, na chafodd ei awgrymu gan y Ceidwadwyr na Llafur heddiw. Oni bai ein bod yn gwneud rhywbeth am system y cyntaf i’r felin, rydym wedi ein condemnio i bolareiddio trafodaeth bob amser ac i gael y math o benderfyniadau a gawsom yr wythnos diwethaf. Gadewch i ni ddeffro ein gwleidyddiaeth, gadewch i ni groesawu pobl ifanc i mewn, gadewch i ni roi’r bleidlais iddynt hwy hefyd, a gadewch i ni sicrhau bod gennym fforwm gwell a democratiaeth seneddol gynrychiadol well ar lefel Cymru ac ar lefel y DU sydd, felly, yn mynegi rhwystredigaeth a chwynion pobl yn iawn, heb ein harwain at yr addewidion ffug a’r dewisiadau ffug a gawsom yr wythnos diwethaf.

Photo of Ann Jones Ann Jones Labour 3:27, 29 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn. Y cynnig yw derbyn y cynnig heb ei ddiwygio. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Diolch. Byddwn yn gohirio’r bleidlais hon, felly, tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.