4. 3. Cwestiynau i’r Cwnsler Cyffredinol – Senedd Cymru ar 6 Gorffennaf 2016.
2. Pa drafodaethau y mae’r Cwnsler Cyffredinol wedi’u cael gyda swyddogion y gyfraith eraill ynglŷn â goblygiadau cyfreithiol y DU o ran tynnu allan o’r UE? OAQ(5)0002(CG)[W]
Rwy’n credu y bydd yr Aelod yn sylweddoli mai saith diwrnod yn unig sydd yna ers i mi ddechrau yn y swydd, felly ni fydd yn syndod nad wyf wedi cael unrhyw drafodaethau gyda swyddogion y gyfraith eraill ar y mater hwn, ond mae’n amlwg bod gadael yr UE yn newid cyfansoddiadol enfawr i’r DU. Bydd iddo oblygiadau pellgyrhaeddol hefyd o ran y setliad datganoli.
Diolch i’r Cwnsler am ei ateb, ac a gaf i ddweud wrtho ar y cychwyn fod ei atebion eisoes wedi bod llawer yn fwy cynhwysfawr nag a gefais i yn ystod y pum mlynedd diwethaf—nag a gafodd ef, o bryd i’w gilydd, yn ystod y pum mlynedd diwethaf hefyd?
Rwy’n parchu’r ffaith nad oes llawer o amser wedi pasio ers iddo gael ei benodi, a’r refferendwm, wrth gwrs. Ond, o safbwynt y drafodaeth yr ydym newydd ei chael yn y Siambr hon, mae’n amlwg bod y ffordd y mae’r gyfraith Ewropeaidd wedi’i phlethu i mewn i gyfraith Cymru a chyfraith y Deyrnas Gyfunol yn mynd i fod yn gwestiwn dyrys yn ystod y blynyddoedd nesaf. A gaf i gyfeirio at erthygl sydd yn y ‘Western Mail’ heddiw gan y bargyfreithiwr Emyr Lewis, sydd yn edrych ar sut y bydd cyfraith Cymru yn rhan o’r cwestiynau dyrys iawn i’r proffesiwn cyfreithiol yn ystod y blynyddoedd nesaf?
Felly, beth fydd y camau? Er enghraifft, a ydy’r Cwnsler Cyffredinol â golwg ar gyhoeddi, o leiaf, ryw fath o ‘scoping exercise’ sydd yn sôn am y gwahanol ‘directives’ a phethau sy’n effeithio ar gyfraith fan hyn, fel ein bod ni o leiaf yn gallu deall swmp y gwaith cyn mynd ati i ddeall sut i dynnu allan?
Rydych yn gofyn cwestiwn atodol pwysig iawn. Gwn fod adrannau Llywodraeth Cymru eisoes yn dechrau ar y broses benodol hon, ac rwyf innau hefyd, oherwydd mae yna lawer o agweddau a chymhlethdodau ynghlwm wrth yr holl broses hon. Er enghraifft, ni wyddom pa agwedd y mae Llywodraeth y DU yn mynd i’w mabwysiadu tuag at adael yr UE—er enghraifft, beth fyddai’r drefn ar gyfer galw erthygl 50 i rym. Gwelais adroddiadau—rwy’n siŵr fod yr Aelod wedi eu gweld hefyd—y gallai fod cais cyfreithiol am ddatganiad gan y llys ynglŷn ag a yw’n uchelfraint frenhinol neu a oes rhaid gosod deddfwriaeth. Gallai hynny fod yn arwyddocaol, pe bwrid ymlaen â hynny a’i fod yn llwyddiannus, gan y byddai’n golygu y byddai’n rhaid i rywbeth ddod gerbron y Senedd a fyddai’n gosod paramedrau ar gyfer y trafodaethau eu hunain.
Rwy’n credu hefyd mai’r cwestiwn arall, wrth gwrs, yw bod llawer o’r darnau o ddeddfwriaeth sy’n effeithio ar bobl, boed yn y DU, neu drwy ein deddfwriaeth ein hunain—pa un a fyddem am gadw’r rheini, pa un a allwn gadw’r rheini—yn effeithio’n fawr o ran agweddau ar bolisi Llywodraeth, er enghraifft. Rydym wedi cael nifer o drafodaethau ar gaffael ac rydym wedi cael Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015, sy’n rhoi safonau arwyddocaol iawn hefyd, safonau y byddem am eu gweld yn cael eu cymhwyso mewn perthynas â’r rhai sy’n gweithio yn y wlad hon mewn gwirionedd. Ac wrth gwrs, gall fod effeithiau, gan fod llawer o’r hyn sydd wedi’i ddweud yn ymwneud â diddymu biwrocratiaeth, ond wrth gwrs, nid oes unrhyw un wedi llwyddo i gael unrhyw eglurhad clir ynglŷn â pha ddeddfau—beth yw’r fiwrocratiaeth—y byddai’r rhai a gefnogodd y cynnig i adael yr UE eisiau cyfyngu ar eu nifer.
Ni allaf ond mynd yn ôl at y dadleuon a gawsom pan lofnododd Llywodraeth y DU y bennod gymdeithasol, mai’r hyn oedd hi mewn gwirionedd oedd llawer o’r hawliau cymdeithasol a’r hawliau cyflogaeth. Os ydym ni, fel Llywodraeth, yn cefnogi cynnal safonau cyflogaeth uchel, mae’n amlwg y bydd y camau y gellid eu cymryd i leihau nifer y darnau hynny o ddeddfwriaeth o bwys mawr. Er enghraifft, rwy’n sylwi bod gwerthusiad wedi’i wneud o tua 2,500 o ddarnau o ddeddfwriaeth y Gymuned Ewropeaidd, ac mewn gwirionedd, o bob un o’r rheini, dim ond yn achos 48 ohonynt yn unig y methodd y Deyrnas Unedig â chael ei ffordd ei hun mewn gwirionedd.
Felly, yr hyn rydym yn sôn amdano yw nifer o agweddau ar ddeddfwriaeth y mae cynrychiolwyr Cymru, cynrychiolwyr y DU, Llywodraeth y DU ac yn y blaen, wedi eu hyrwyddo a’u heisiau mewn gwirionedd. Felly, os yw’r rhain yn ddarnau o ddeddfwriaeth rydym wedi ymwneud â’u cefnogi ac yn awyddus i’w gweld mewn gwirionedd, pam y byddem am eu gweld yn cael eu diddymu? Pam y byddem am eu gweld yn cael eu dirymu? Pam na fyddem, er enghraifft, am eu gweld yn cael eu cadw? Felly, rwy’n meddwl bod llawer o gwestiynau ond byddaf yn sicr yn adolygu hyn yn ofalus tu hwnt. Mae yna lawer o gymhlethdodau, nid yn lleiaf oherwydd nad ydym yn gwybod yn iawn i ba gyfeiriad rydym yn mynd. Mae’n amlwg nad oedd yna gynllun A neu gynllun B neu gynllun C o ran canlyniadau hyn, ond mae’n amlwg yn ddifrifol ac mae’n rhaid i ni ymdrin ag ef.
Diolch. Diolch yn fawr iawn, Gwnsler Cyffredinol.