3. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am lefelau cyllido ysgolion yng Ngorllewin De Cymru? OAQ(5)203(FM)

Bydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi ei chyllideb ddrafft nesaf a’r setliad llywodraeth leol ar gyfer 2017-18 cyn bo hir.

Diolch yn fawr am yr ateb yna, Brif Weinidog. Yn naturiol, rydym i gyd yn deall cymhlethdodau’r fformwla gyllido, ond a allaf ofyn beth ydych chi’n ei wneud i sicrhau ariannu digonol i ysgolion llai eu maint?

Wel, mae’n rhywbeth, wrth gwrs, i awdurdodau lleol, ynglŷn â sicrhau bod yna ddigon o arian ar gael i’w hysgolion nhw. Rydym, wrth gwrs, yn rhoi arian iddyn nhw ac rŷm ni’n erfyn arnyn nhw i hala swm digonol ar ysgolion er mwyn iddyn nhw allu creu addysg dda yn eu hardaloedd nhw. Ond nhw, wrth gwrs, sydd yn gyfrifol am gyllido ysgolion unigol yn eu hardaloedd nhw.

A yw'r Prif Weinidog yn cytuno â mi mai’r hyn sy'n bwysig yw canlyniadau nid mewnbynnau? Ac a wnaiff y Prif Weinidog ymuno â mi i longyfarch cyngor Abertawe ar ganlyniadau TGAU gorau erioed, ac Ysgol Pentrehafod ac Ysgol Gyfun Treforys—dwy ysgol Her Ysgolion Cymru—ar eu canlyniadau TGAU rhagorol?

Gwnaf, rwy’n croesawu’n fawr pan fo ysgolion Llwybrau Llwyddiant wedi gwella gyda chymorth Her Ysgolion Cymru. Hoffwn innau hefyd longyfarch Pentrehafod a Threforys, yr wyf yn deall sydd wedi ennill eu cyfres o ganlyniadau gorau erioed wrth gymryd rhan yn yr her, ac mae’r Aelod yn haeddiannol falch o'r ysgolion cyfun yn ei ardal.

Brif Weinidog, roedd hi yn ôl ym mis Rhagfyr 2011 pan wnaeth y Gweinidog addysg ar y pryd, Leighton Andrews, gyhoeddiad am wariant gwerth £1.4 biliwn ar gyfer rhaglen ysgolion yr unfed ganrif ar hugain. Roedd hynny, wrth gwrs, yn cynnwys Gorllewin De Cymru ac, yn wir, rhannau eraill o Gymru. A allwch chi ddweud wrthym ni faint o’r arian hwnnw sydd wedi ei ryddhau, o gofio ein bod ni bum mlynedd i mewn i'r rhaglen nawr, a bod £700 miliwn i fod i gael ei wario yn ystod y saith mlynedd gyntaf?

Rwy’n credu bod hanner ohono, yn fras, wedi ei ddyrannu. Mae'n fater, wrth gwrs, i awdurdodau lleol gyflwyno cynlluniau i ddisodli neu, yn wir, i atgyweirio adeiladau ysgol, ac rwyf wedi eu gweld nhw ar hyd a lled Cymru—o'r Rhyl i Ysgol Teilo Sant yng Nghaerdydd. Roeddwn i yn y chweched yng Nglannau Dyfrdwy ychydig wythnosau yn ôl, ac rydym ni’n gweld bod adeiladau newydd yn cael eu codi ym mhob cwr o Gymru i gynnig cyfleusterau sydd eu hangen ar bobl ifanc ac y maen nhw’n eu disgwyl, tra, ar yr un pryd nad oes dim yn digwydd o dan ei blaid ef yn Lloegr.

Brif Weinidog, mae toriadau i gyllidebau awdurdodau lleol wedi rhoi pwysau ar gyllidebau ysgolion ar draws fy rhanbarth i. Yn ogystal â chyllidebau ysgolion, mae cyngor Abertawe hefyd wedi cynyddu'r swm y mae’n ei godi am gytundebau lefel gwasanaeth, sy'n effeithio ar allu ysgolion i ddarparu pethau fel gwersi cerddoriaeth, gwersi nofio a'r cyflenwad o lyfrau llyfrgell.  Mae gan Abertawe un o'r lefelau isaf o gyllid fesul disgybl yng Nghymru erbyn hyn. A wnaiff Llywodraeth Cymru ystyried yr effaith y mae toriadau i gyllidebau yn ei chael ar ysgolion yn fy rhanbarth i pan fydd yn gosod lefel cyllid y Llywodraeth yn y gyllideb nesaf?

Wel, wrth gwrs, rydym ni’n disgwyl i awdurdodau lleol ddyrannu arian ar gyfer gwasanaethau lleol fel addysg. Eu cyfrifoldeb nhw yw cyfiawnhau’r swm o arian y maen nhw’n ei wario ar addysg. Mae'n wir i ddweud bod rhai cynlluniau yr ydym ni’n eu rhedeg yn ganolog fel Llywodraeth, ond byddem ni’n disgwyl i bob awdurdod lleol ariannu ysgolion yn y fath fodd sy’n golygu ein bod yn parhau i weld y gwelliant yr ydym ni wedi ei weld dros y blynyddoedd diwethaf i addysg plant.