1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am amseroedd aros awdioleg ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda? OAQ(5)0055(HWS)

Nid yw amseroedd aros awdioleg ym mwrdd iechyd prifysgol Hywel Dda lle y dylent fod. Rwyf wedi ysgrifennu at y Cadeirydd ac wedi dweud yn glir fod angen gwelliant. Rwy’n disgwyl i’r bwrdd iechyd weithio gyda rhanddeiliaid perthnasol i sicrhau y bydd y gwelliant hwnnw’n digwydd.

Rwy’n ddiolchgar iawn i’r Ysgrifennydd Cabinet am ei onestrwydd ynglŷn â’r sefyllfa druenus, a dweud y gwir, ar hyn o bryd. Mae sawl etholwr wedi cysylltu â mi i gyfleu eu pryder am y rhestr aros, sydd yn cynrychioli cannoedd o bobl sy’n aros am driniaeth. Mae rhai cleifion, wrth gwrs, yn gorfod aros wyth mis cyn derbyn teclyn clywed ar hyn o bryd. A yw’r Llywodraeth wedi gwneud asesiad o achos yr amseroedd aros hir hyn a pha fesurau y gellir eu rhoi yn eu lle er mwyn sicrhau bod yna welliant? A ydy’r Llywodraeth hefyd wedi ystyried—yn ogystal â’r targed maen nhw wedi’i osod o 14 wythnos ar gyfer teclyn clywed am y tro cyntaf—gosod targed penodol ar gyfer ailosodiadau, lle mae yna broblem dybryd ar hyn o bryd o ran y rhestrau aros?

Diolch i’r Aelod am ei gwestiynau dilynol, ac rwy’n eu cydnabod. Yn anffodus, credwn fod oddeutu 350 o bobl yn aros yn rhy hir, yn hwy na’r amser targed, ym mwrdd iechyd Hywel Dda. Felly, rydym yn ymwybodol fod yna broblem bendant yn ardal bwrdd iechyd Hywel Dda. O ran beth sydd wedi achosi hynny, mae cyfuniad o faterion, fel sy’n wir bron bob amser. Mae rhywfaint o hyn yn ymwneud â mesurau staffio yn y tymor byr—er enghraifft, cafwyd darpariaeth cyflenwi dros gyfnod o salwch a chyfnod mamolaeth, sydd wedi bod yn her.

Mae hefyd yn ymwneud â chael y gymysgedd gywir o staff ar gyfer y dyfodol. Felly, yn y drafodaeth sy’n cael ei datblygu gyda’r bwrdd iechyd a’r rhanddeiliaid, maent yn chwilio am weithwyr awdioleg—felly nid yw’n ymwneud yn unig â phen y meddygon ymgynghorol i’r gweithlu. Y newyddion da i chi a’r Aelodau eraill yn ardal bwrdd iechyd Hywel Dda yw y bydd cyfweliadau’n cael eu cynnal yn ystod y mis nesaf, ac rydym yn disgwyl y bydd pobl yn dechrau yn y flwyddyn newydd, a fydd yn helpu i fynd i’r afael â’r ôl-groniad ar gyfer apwyntiadau cyntaf a’r ail apwyntiadau neu’r apwyntiadau dilynol a grybwyllwyd gennych yn ogystal. Rhan o’r gwaith rydym yn ei wneud ar y cynllun clust, trwyn a gwddf yw ein bod yn edrych, mewn gwirionedd, ar y modd y mae gennym rai mesurau synhwyrol ar gyfer deall apwyntiadau cyntaf ac ail apwyntiadau, felly mae’n bosibl y bydd rhai newidiadau y credaf y byddant o gymorth, o ran craffu a’r gallu i ddeall beth sy’n digwydd. Yr elfen arall, mewn gwirionedd, yw’r gwaith adeiladu sy’n digwydd yn Ysbyty’r Tywysog Philip yn Llanelli. Dyna un o’r pethau sy’n achosi peth o’r her sy’n ein hwynebu, ond—yr ateb gonest yw—nid y cyfan. Felly, dylem yn awr fod mewn sefyllfa well i fynd i’r afael â’r ôl-groniad, gyda’r staff newydd a chwblhau’r gwaith cyfalaf hefyd.

Ysgrifennydd y Cabinet, rydych newydd gyfeirio at y cynllun gweithredu clust, trwyn a gwddf cenedlaethol, a gyhoeddwyd yn gynharach eleni, ac roedd y cynllun hwnnw’n cyhoeddi y buasai pob bwrdd iechyd yn sefydlu grŵp cydweithredol ar ofal clust, trwyn a gwddf, i oruchwylio materion megis llif cleifion priodol a throthwyon atgyfeirio, a fuasai’n helpu i leihau amseroedd aros. Yng ngoleuni’r cynllun hwnnw, a allwch roi’r wybodaeth ddiweddaraf i ni am gynnydd grŵp cydweithredol Hywel Dda ar ofal clust, trwyn a gwddf, a dweud wrthym pa ganlyniadau newydd a gyflawnwyd gan y bwrdd iechyd yn y modd y mae’n darparu gwasanaethau clust, trwyn a gwddf i gleifion yng ngorllewin Cymru, ac a allwch ddweud wrthym sut y mae hyn yn helpu i leihau amseroedd aros?

Fel yr eglurais yn y gyfres gyntaf o atebion, mae’n ymwneud mewn gwirionedd â’r ffaith nad yw Hywel Dda lle y mae angen iddynt fod. Mae rhywfaint ohono’n ymwneud â mesurau tymor byr ac mae rhywfaint ohono’n ymwneud â chynllunio tymor hwy ac ymgysylltu â rhanddeiliaid i sicrhau bod ganddynt gynllun lleol. Dylent hefyd elwa o rywfaint o’r gwaith peilot cenedlaethol sy’n cael ei wneud yn ardaloedd byrddau iechyd eraill, o ran y pwynt ynglŷn â chymysgedd staff, ond hefyd ynglŷn â’r ffordd y mae’r llwybr wedi’i gynllunio. Felly, ni allaf ddweud wrthych chi, nac wrth unrhyw Aelod—ac ni fuaswn yn ceisio gwneud hynny—fy mod yn disgwyl y bydd yr holl faterion hyn yn cael eu datrys o fewn cyfnod o ychydig o wythnosau. Ond cyn diwedd y flwyddyn berfformio hon, ac wrth symud i’r nesaf, rwy’n disgwyl y bydd yna fodel gofalu sy’n fwy cynaliadwy, a bydd rhanddeiliaid eu hunain wedi chwarae rhan yn y broses o’i lunio, a llunio’r mesurau i ddeall beth sy’n dynodi llwyddiant, ac rwy’n disgwyl wedyn y bydd gan Hywel Dda fecanwaith darparu mwy cynaliadwy ar gyfer dinasyddion yng ngorllewin Cymru. Dylai hynny hefyd drosglwyddo i ddysgu yng ngweddill y wlad.