8. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am flaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar gyfer polisi ynni yn y de-ddwyrain? OAQ(5)0053(ERA)

Diolch. Fy mlaenoriaeth yw cyflymu’r broses o newid i gymysgedd ynni carbon isel gyda pholisïau sy’n cefnogi ein hamcanion strategol fel Llywodraeth, fel y nodir yn ‘Symud Cymru Ymlaen’. Byddaf yn gwneud datganiad ym mis Rhagfyr a fydd yn amlinellu fy mlaenoriaethau ynni ar gyfer Cymru gyfan.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei hateb. Mae’r de-ddwyrain, fel llawer o rannau eraill o’n gwlad, yn darparu cryn botensial ar gyfer cynhyrchu ynni lleol sy’n adnewyddadwy, yn ddibynadwy ac a allai fod o fudd i gymunedau lleol. Mae cynlluniau cyffrous ar y gweill i harneisio potensial ynni afon Ebwy ar safle hen bwll glo Navigation, ac i adfer gwres entropi isel o’r hen bwll hefyd. A wnaiff hi weithio gyda’r gymuned leol yng Nghrymlyn ac eraill sydd â diddordeb i wireddu’r potensial aruthrol ar gyfer cynhyrchu ynni ar safle hen bwll glo Navigation?

Gwnaf, yn sicr. Byddwn yn fwy na pharod i weithio gyda thrigolion lleol. Mae wedi bod yn braf iawn gweld prosiectau ynni cymunedol da iawn dros yr haf; agorais gynllun ynni dŵr yn ddiweddar nid nepell o Ferthyr Tudful. Felly, mae’n wych gweld y cymunedau hyn yn dod at ei gilydd, yn cyflwyno syniadau ar gyfer y cynlluniau hyn, a byddem yn hapus iawn i’w cefnogi â chyllid os yw hynny’n briodol.

Mae prosiectau ynni adnewyddadwy cymunedol yn rhoi mwy o reolaeth i gymunedau lleol dros gynhyrchu ynni. A all Ysgrifennydd y Cabinet ddweud wrth y Cynulliad sut y mae rhaglen ynni lleol Llywodraeth Cymru yn annog a chefnogi prosiectau o’r fath yn ne-ddwyrain Cymru ac mewn mannau eraill?

Wel, fel y dywedais, rydym yn annog cymunedau ledled Cymru i ddod at ei gilydd i rannu syniadau ar gyfer cynlluniau ynni adnewyddadwy lleol. Mae gennym bot o arian. Credaf, ar hyn o bryd, fod gennym wyth. Credaf fod wyth wedi eu cwblhau a bod chwech ar y gweill, neu’r ffordd arall efallai, ond rwyf wedi gweld un neu ddau fy hun dros yr haf. Soniais am y cynllun ynni dŵr. Euthum i ymweld â fferm wynt gymunedol hefyd. Felly, mae’n braf iawn gweld y prosiectau hyn yn dod at ei gilydd, ac rwy’n fwy na pharod i gyfarfod ag unrhyw Aelod sy’n awyddus i mi gyfarfod â thrigolion, os oes angen, i drafod y cynlluniau hyn yn fwy manwl.

Mae Bil Cymru yn y Cyfnod Pwyllgor ar hyn o bryd yn Nhŷ’r Arglwyddi, ac ar ei ffurf bresennol, byddai’n datganoli pwerau cynllunio ynni i Gymru ar gyfer pob prosiect cynhyrchu hyd at 350 MW, ac mae hynny i’w groesawu oherwydd, yn wahanol i Neil Hamilton, rwy’n siŵr fod y ddau ohonom yn ymwybodol fod yna lawer iawn o gyfleoedd i economi de-ddwyrain Cymru a mannau eraill. Cyflwynwyd rhai gwelliannau yn Nhŷ’r Arglwyddi a fuasai’n galluogi Cymru i fwrw ymlaen â’r holl argymhellion yn ‘Dyfodol Ynni Craffach i Gymru’ y pedwerydd Cynulliad, a gynhyrchwyd gan bwyllgor yr amgylchedd. Byddai hyn yn caniatáu i’r Cynulliad ddeddfu ar bob agwedd ar gynhyrchu, trosglwyddo, dosbarthu a chyflenwi trydan, heblaw ynni niwclear. Fel y gwyddoch, Ysgrifennydd y Cabinet, yn aml dyma’r rhwystr i brosiectau bach, fod y trosglwyddwyr yn codi pris gwarthus o uchel ac yn lladd y prosiect. Felly, a fydd Llywodraeth Cymru yn cefnogi’r gwelliannau ynni newydd hyn ym Mil Cymru?

Fe fyddwch yn gwybod bod swyddogion wedi bod yn trafod yn fanwl iawn gydag adrannau perthnasol y DU ynglŷn â’r darpariaethau caniatadau ynni yn y Bil. Aeth nifer o welliannau drwy Dŷ’r Cyffredin; rydym yn obeithiol iawn y bydd rhagor o welliannau’n cael eu gwneud i’r Bil wrth iddo fynd drwy Dŷ’r Arglwyddi i fynd i’r afael â’n pryderon eraill, a byddwn yn ei wylio yn ofalus iawn.