9. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i wella canlyniadau addysgol pobl ifanc sydd ag anghenion dysgu ychwanegol? OAQ(5)0053(EDU)

Byddwn yn cyhoeddi’r Bil anghenion dysgu ychwanegol cyn y Nadolig.

Weinidog, mae plentyn yn fy etholaeth sydd ag anghenion dysgu ychwanegol wedi bod yn aros ers dros saith mis am apwyntiad gyda gwasanaethau iechyd meddwl y plant a’r glasoed, ac yn y cyfamser, nid yw wedi bod yn cael mwy nag ychydig oriau’n unig o addysg bob wythnos. Sut y gallwn ddisgwyl i bobl ifanc fel hyn gyrraedd eu potensial llawn os ydym yn eu hatal rhag cael addysg gyflawn a chyfoethog? Weinidog, pa gamau rydych yn eu cymryd i sicrhau bod plant a phobl ifanc, fel y plentyn chwech oed hwn, sydd ag anghenion dysgu ychwanegol, yn cael yr addysg amser llawn y mae ganddynt hawl iddi?

Os oes gan yr Aelod achosion unigol, yna yn amlwg gall ysgrifennu ataf ac fe awn ar eu trywydd gyda’r awdurdodau priodol. Ond gadewch i mi ddweud hyn o ran y weledigaeth gyffredinol: bydd y Bil anghenion dysgu ychwanegol yn cael ei gyhoeddi cyn y Nadolig, ac rwy’n edrych ymlaen at y ddadl a’r drafodaeth y byddwn yn ei chael yn y lle hwn ac yn y pwyllgor, a’r drafodaeth ehangach ledled Cymru yn ystod proses seneddol y Bil hwnnw. Byddaf yn cyhoeddi’r cod ymddygiad a’r canllawiau statudol, ar gyfer cyflwyno’r Bil hwnnw ddechrau mis Chwefror, felly gall yr Aelodau adolygu, astudio a chraffu, nid yn unig y ddeddfwriaeth sylfaenol, ond yr is-ddeddfwriaeth weithredu yn ogystal. Ond mae’r ddau ddarn o ddeddfwriaeth yn ffurfio rhan o raglen drawsnewid lawer ehangach a lansiwyd gennyf rai wythnosau’n ôl gyda datganiad ysgrifenedig yn addo y byddwn yn sicrhau bod yr holl ddarparwyr anghenion dysgu ychwanegol yn cael digon o gefnogaeth a’r hyfforddiant angenrheidiol. Byddwn hefyd yn sicrhau bod adnoddau’n cael eu darparu i alluogi awdurdodau lleol ac eraill i gyflwyno’r rhaglen drawsnewid fel rydym yn rhagweld.

Helo. [Chwerthin.] Iawn. [Chwerthin.] Rydym i gyd yn edrych ymlaen yn arw at gyhoeddi’r Bil hwn. Rwy’n ddiolchgar iawn i chi am gyfarfod â mi yr wythnos diwethaf gyda Choleg Brenhinol Pediatreg ac Iechyd Plant a Diabetes UK ac am wrando ar y pryderon ynglŷn â’r angen i gynnwys dyletswydd yn y Bil i ddiwallu anghenion meddygol plant yn yr ysgol. A allwch roi’r wybodaeth ddiweddaraf i ni ynglŷn â’ch syniadau am hynny ar hyn o bryd?

Roedd yn fwy o syndod i mi nag yr oedd i bobl eraill. [Chwerthin.]

Rwy’n ddiolchgar i Lynne Neagle am y sgwrs yr wythnos diwethaf ynglŷn â’r materion hyn, ond hefyd am y gwaith y mae hi wedi bod yn ei wneud fel Cadeirydd y pwyllgor hwn ar baratoi’r pwyllgor er mwyn sicrhau ein bod yn craffu ar y ddeddfwriaeth hon mor fanwl ag y gallwn. Yn y pen draw, byddai’n well gennyf weld Deddf dda yn hytrach na Bil cyflym a chredaf ei bod yn bwysig fod y pwyllgor yn chwarae rhan bwysig yn hynny o beth. O ran y sgwrs a gawsom yr wythnos diwethaf gyda Diabetes UK Cymru a’r coleg brenhinol, gwnaeth yr hyn a oedd ganddynt i’w ddweud argraff fawr arnaf. Credaf eu bod wedi cyflwyno achos cryf ac effeithiol iawn dros wneud newidiadau sylweddol i’r ffordd rydym yn cyflwyno’r ddeddfwriaeth hon a’r ffordd y bydd y rhaglen drawsnewid yn gweithio, a nodwyd pob un o’r pwyntiau hynny a byddwch yn gweld cyfeiriadau atynt wrth i ni fwrw ymlaen â’r ddeddfwriaeth.

Mae gan bobl fyddar yr hawl i gael mynediad at addysg. Lleisiodd etholwyr eu pryder wrthyf nad yw hyn yn digwydd fel y dylai ac nad yw rhai o’r staff yn gallu arwyddo ar lefel uwch na lefel 1 neu lefel 2. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, a wnewch chi ymgysylltu â myfyrwyr Iaith Arwyddion Prydain sydd wedi pasio lefel 6 i’w hannog i weithio yn y sector addysg, fel y gallwn geisio gwella problemau’n ymwneud â mynediad?

Rwyf eisoes wedi cyfarfod ar sawl achlysur â myfyrwyr byddar, teuluoedd, sefydliadau ac ymarferwyr sy’n gweithio gyda’r bobl hynny er mwyn sicrhau bod y ddeddfwriaeth hon yn cyrraedd pob rhan o’r gymuned addysgol a bod pob rhan o’n cymuned yn cael yr addysg sydd ei hangen arnynt ac y maent yn ei haeddu. Bydd pobl fyddar yn rhan annatod o hynny, ac fel rhan o’r rhaglen drawsnewid ehangach—nid y ddeddfwriaeth yn unig, ond y rhaglen ehangach—byddwn yn sicrhau bod addysg yn cael ei chyflwyno gan bobl sydd â’r hyfforddiant priodol ym mhob iaith, boed yn Iaith Arwyddion Prydain, yn Saesneg neu’n Gymraeg.

Gan hawlio y bydd yn

Trawsnewid y cymorth addysg ar gyfer plant a phobl ifanc

â chyflyrau ar y sbectrwm awtistig, nid yw’r ‘Diweddariad o’r Cynllun Gweithredu Strategol ar gyfer Anhwylderau’r Sbectrwm Awtistig’, a gyhoeddwyd heddiw, ond yn cyfeirio wedyn, mewn gwirionedd, at y Bil y cyfeirioch chi ato eisoes, sef Bil Anghenion Dysgu Ychwanegol a’r Tribiwnlys Addysg (Cymru). Sut y byddwch yn rhoi sicrwydd i rieni fel fi, sydd wedi gorfod brwydro i gael datganiad ar gyfer eu plant am ei bod yn cael ei defnyddio fel proses ddogni, tystysgrif o hawl, gan gydnabod, er enghraifft, o ran gwahardd plant nad oeddent wedi cael datganiad, a roddwyd yn y categorïau gweithredu gan yr ysgol a gweithredu gan yr ysgol a mwy, fod gwaharddiadau tymor byr wedi dyblu, pan oedd eu nifer wedi lleihau ymhlith plant yn y boblogaeth gyffredinol o blant heb ddatganiad? Onid yw’n bryder gwirioneddol y bydd y cynlluniau datblygu unigol arfaethedig yn galluogi darparwyr i ddogni’r ddarpariaeth yn y ffordd y mae rhieni wedi’i gweld yn cael ei harfer ers gormod o amser yng Nghymru a thu hwnt?

Rwy’n derbyn yn llwyr fod rhieni, ers gormod o amser, wedi gorfod brwydro ac wedi bod drwy gyfnodau anodd ac emosiynol iawn wrth ymdrechu i sicrhau’r ddarpariaeth addysgol y maent ei hangen ar gyfer eu plant, ac mae hynny’n ymwneud yn rhannol nid yn unig â chael datganiad ond â diagnosis hefyd. Mae nifer fawr o broblemau wedi bod mewn perthynas â thaith y plentyn, yn yr achos hwn drwy iechyd a gwasanaethau cymdeithasol, weithiau drwy sefydliadau a strwythurau addysgol. Rwy’n derbyn bod anawsterau sylweddol a methiannau weithiau wedi bod yn y system honno. Mae cyflwyno’r cynllun datblygu unigol, wrth gwrs, yn ffordd o ymbellhau oddi wrth hynny. Rydym yn gobeithio ac yn rhagweld y bydd yn cyflawni, a bydd yn fater i’r Aelodau ei brofi, wrth gwrs, yn ystod y broses seneddol. Byddwn yn darparu hyblygrwydd ar gyfer pob dysgwr unigol er mwyn sicrhau bod gennym y gallu yn y cod ymddygiad i gael cynllun datblygu unigol sy’n adlewyrchu anghenion yr unigolyn yn hytrach nag anghenion y bobl sy’n darparu’r gwasanaeth yn unig. Felly, byddwn yn canolbwyntio ar yr unigolyn, ond yn sicrhau cludadwyedd y cynllun datblygu unigol hwnnw, fel y gallant gael mynediad at wasanaethau, a bydd yn cael ei gydnabod gan weithwyr proffesiynol mewn gwahanol wasanaethau ac mewn gwahanol ardaloedd. Felly, gobeithio y byddwn yn cynnal y cydbwysedd fel na fydd yn rhaid i bobl ymdrechu, ymladd ac ymgyrchu, weithiau, dros y gwasanaethau a’r addysg y maent yn eu haeddu ac y dylent ei chael heb orfod ymdrechu o gwbl. Ond byddwn hefyd yn sicrhau ein bod yn gwneud hyn mewn ffordd sydd wedi’i theilwra ar gyfer yr unigolyn.

Diolch i’r Gweinidog.