3. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y canllawiau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cyhoeddi i awdurdodau cynllunio ynghylch lagwnau slyri? OAQ(5)0078(ERA)

Diolch. Mae ‘Polisi Cynllunio Cymru’ yn glir y dylai’r system gynllunio hyrwyddo arfer amgylcheddol da sy’n cynnwys lleihau peryglon llygredd. Mae canllawiau ar lagwnau slyri ar gael gan Lywodraeth Cymru fel rhan o’r broses o weithredu Rheoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd) (Silwair, Slyri ac Olew Tanwydd Amaethyddol) (Cymru) 2010.

Diolch i chi am yr ateb hwnnw. Gwrandewais yn astud iawn ar yr hyn oedd gennych i’w ddweud wrth Aelodau eraill o amgylch y Siambr, oherwydd, eisoes, mae ffermwyr yn ei chael yn anodd cael caniatâd ar gyfer lagwnau slyri. Rydych yn siarad am y 65 y cant nad ydynt yn cydymffurfio—buaswn yn gofyn i chi, Weinidog, faint o’r ffermydd hynny sydd wedi cael trafferth i gael caniatâd cynllunio ac sydd wedi wynebu gwrthwynebiad hynod o ffyrnig gan bobl leol nad ydynt eisiau lagŵn slyri ar garreg eu drws? Dyna’r realiti, a’r cwestiwn yr hoffwn ei ofyn i chi yw hwn: mae gennym y posibilrwydd y bydd y Parthau Perygl Nitradau yn cael eu cyflwyno, pa drafodaethau rydych wedi’u cael gyda’ch cyd-Aelodau Cabinet ynglŷn â sut y gallwch newid y system gynllunio, sydd â thueddiad negyddol wedi’i adeiladu i mewn iddi, a beth y gallwch ei wneud i oresgyn y costau dan sylw a gwrthwynebiad y trigolion lleol fel y gall ffermwyr osod lagwnau lle y bo hynny’n briodol a lle na fyddant yn cael eu difrodi gan unrhyw Barthau Perygl Nitradau posibl? Oherwydd hoffwn eich atgoffa, gyda phob parch, Ysgrifennydd y Cabinet, fod ffermwyr yn stiwardio ein tir yn dda iawn ac maent yn wynebu anawsterau mawr, yn enwedig yn erbyn awdurdodau cynllunio.

Gyda phob parch, nid oes rhaid i mi gael unrhyw drafodaethau gyda fy nghyd-Aelodau Cabinet gan mai fi sy’n gyfrifol am gynllunio hefyd. Felly, gallaf ailstrwythuro polisi cynllunio, yn enwedig yng ngoleuni amcanion Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015. Rwy’n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn cael ymrwymiad strategol hirdymor o fewn y system gynllunio i hyrwyddo datblygiad cynaliadwy—mae hynny’n cynnwys lleihau llygredd.

Rydych yn hollol gywir, mae’r rhan fwyaf o ffermwyr yn sicr yn gofalu am eu tir. Yr un peth sydd wedi fy nharo mewn llawer o drafodaethau rwyf wedi’u cael gyda ffermwyr dros yr ychydig fisoedd diwethaf yw eu balchder yn eu gwaith rheoli tir a’u bod yn gymaint mwy na chynhyrchwyr bwyd, er enghraifft. Yn bendant, nid wyf yn credu bod stiwardio tir yn rhywbeth sy’n cael ei gydnabod gan y cyhoedd yn y modd y dylai gael ei gydnabod. Rwyf wedi cael nifer o drafodaethau gyda ffermwyr wrth ymweld â hwy, ac rwyf bob amser yn gofyn am gael gweld eu lagŵn slyri—rwy’n credu fy mod yn gwneud enw i mi fy hun—oherwydd mae’n agwedd mor bwysig ar fywyd iddynt. Gwn fod rhai ohonynt wedi cael anawsterau gyda chynllunio, ni allaf ddweud wrthych faint na pha mor benodol ydyw i wrthwynebiadau lleol, ond mae’n bwysig fod ein polisi cynllunio yn eu cynorthwyo lle y maent am wneud hynny.

Wel, mae’r dasg yn mynd yn fwy anodd achos, yn ôl beth rwy’n ei ddeall, mae cabinet sir Benfro wedi gwrthwynebu’r NVZ, a bore yma, pleidleisiodd Cyngor Sir Gâr yn erbyn yr NVZ hefyd. Ond, wrth gwrs, pwrpas lagŵn slyri yw i gadw slyri nes ei fod yn cael ei ddefnyddio mewn rhyw ffordd bwrpasol ac yn cael ei daenu neu ei ddefnyddio yn y ffordd yna, gan fwyaf. Pa drafodaethau ydych chi’n cael gyda chontractwyr, sydd yn rhan bwysig o’r jigso yma, achos nhw sy’n gyfrifol am fynd â slyri o lagwnau, ac ailddosbarthu’r cyfoeth, os liciwch chi, o gwmpas yr ardal? Byddan nhw’n cael eu heffeithio’n drwm iawn gan y ffaith y bydd yn rhaid iddyn nhw roi i’r neilltu y gweithlu dros y gaeaf os yw’r NVZ yn dod i mewn, ac efallai y bydd hi’n fwy anodd i gael contractwyr i weithio mewn ffordd mor wyddonol ag sy’n bosib, fel sy’n digwydd nawr. A oes trafodaeth gyda chontractwyr o gwmpas y defnydd yma o slyri a’r NVZs?

Nid wyf wedi cael yr un drafodaeth yn bersonol, ond gwn fod fy swyddogion wedi’u cael. Rydym wedi gweithio gyda’r Gymdeithas Ymchwilio a Gwybodaeth y Diwydiant Adeiladu hefyd. Rydych yn nodi pwynt pwysig iawn ynglŷn â chapasiti’r lagwnau, o ran faint y gellir ei ddefnyddio ar unrhyw adeg. Rwy’n credu bod hynny’n rhan o’r ymgysylltu cynnar, cyn ymgynghori.