9. Pa asesiad y mae’r Gweinidog wedi’i wneud o ganlyniadau torri’r biblinell olew yn Nantycaws? OAQ(5)0077(ERA)

Diolch. Mae asesiad o’r arllwysiad olew yn Nantycaws ar y gweill ar hyn o bryd gan Cyfoeth Naturiol Cymru. Bydd yr asesiad yn ymchwilio i achosion yr arllwysiad, ei effeithiau ac unrhyw gamau gweithredu ar ran Cyfoeth Naturiol Cymru o dan ei bwerau fel rheolydd. Hyd nes y bydd yr ymchwiliad wedi ei gwblhau, ni allaf roi sylwadau pellach.

Roeddwn i mewn cyfarfod cyhoeddus yn lleol wythnos diwethaf ac mae’n rhaid i mi ddweud yr oedd yna gryn anniddigrwydd ymhlith trigolion lleol yn wyneb absenoldeb cwmni Valero, ond hefyd rwy’n credu oherwydd diffyg gwybodaeth sy’n dod o du awdurdodau cyhoeddus. Felly, a allaf ofyn i’r Ysgrifennydd Cabinet fynnu bod Cyfoeth Naturiol Cymru yn cyhoeddi canlyniadau yr holl brofion y maen nhw wedi’u cynnal ar y tir ac ar yr afonydd? Nid ydynt wedi gwneud hynny hyd yn hyn. Pa waith monitro a fydd yn mynd ymlaen yn y dyfodol? A allith hi hefyd ddwyn pwysau ar yr Asiantaeth Safonau Bwyd i roi’r wybodaeth angenrheidiol i ffermwyr lleol ynglŷn ag unrhyw halogiad posib sydd wedi bod o’r tir a’r gadwyn fwyd? A oes modd cadarnhau pa gamau gorfodi y mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn eu cymryd er mwyn sicrhau y bydd yr holl waith adfer y mae’r cwmni wedi’i addo, ac sydd wedi cael ei ofyn amdano gan drigolion lleol, yn cael ei wneud cyn gynted ag sy’n bosib?

Diolch. Rwyf wedi cael gwybod na fydd yr ymchwiliad gan Cyfoeth Naturiol Cymru yn cael ei gwblhau tan ddiwedd mis Mawrth, ac yn amlwg mae cryn dipyn o amser nes hynny. Felly, rwy’n hapus iawn i ofyn i Cyfoeth Naturiol Cymru gyhoeddi’r hyn a allant cyn yr amser hwnnw. Gwn eich bod yn cyfarfod â Cyfoeth Naturiol Cymru ddydd Gwener, felly byddaf yn gwneud yn siŵr fy mod yn ei wneud cyn hynny. Rwy’n bryderus iawn o glywed am y cyfarfod cyhoeddus yr wythnos diwethaf a’r anniddigrwydd ymhlith eich etholwyr. Unwaith eto, byddaf yn siarad â Cyfoeth Naturiol Cymru ynglŷn â hynny. Hefyd, ydw, rwy’n hapus iawn i ysgrifennu at yr Asiantaeth Safonau Bwyd i sicrhau bod unrhyw wybodaeth angenrheidiol sydd ei hangen ar ffermwyr ynglŷn ag ardal yr arllwysiad yn cael ei roi iddynt cyn gynted â phosibl.

Ysgrifennydd y Cabinet, roedd hon yn ddamwain ddiwydiannol, roedd yn annisgwyl, roedd yn anfwriadol, ac rwyf hefyd yn edrych ymlaen at yr adroddiad. Hoffwn ganmol Valero a Cyfoeth Naturiol Cymru am y ffordd gyflym iawn y maent wedi delio â hyn. Hoffwn i ni i gyd gadw rhag lleisio barn. Mae Valero yn gwmni cryf iawn yn fy etholaeth ac mae ganddynt hanes amgylcheddol sydd, mae’n werth nodi, yn hynod o dda. Mae gennyf ddiddordeb mawr mewn gwybod, Ysgrifennydd y Cabinet, pa wersi y gellid eu dysgu am beth arall a allai fod yn digwydd yn y biblinell wrth iddi symud ymlaen drwy Gymru. A oes unrhyw ffyrdd eraill y gallem fonitro’r biblinell honno i sicrhau nad fydd yr arllwysiad olew y mae Adam Price yn cyfeirio ato yn digwydd yn rhywle arall mewn gwirionedd?

Ie, pan oeddwn yn bresennol ar safle’r arllwysiad—ar Ddydd Sadwrn 8 Hydref rwy’n credu—cyfarfûm â Valero a Cyfoeth Naturiol Cymru, ac roeddwn yn falch iawn o weld y ffordd roeddent yn gweithio gyda’i gilydd. Ond rydych yn hollol gywir; ar y pryd, nid oedd achos yr arllwysiad wedi’i ganfod, ond mae’n bwysig—mae’n biblinell hir iawn—mae’n wirioneddol bwysig ei bod yn cael ei monitro mewn ffordd sy’n caniatáu i ni ddysgu’r holl wersi y gallwn i osgoi’r math hwn o arllwysiad eto.