7. Beth sy'n cael ei wneud i gynnal momentwm ar weithredu rhaglen Atal Trais Caerdydd ledled Cymru? OAQ(5)0076(CC)

Diolch i’r Aelod am ei gwestiwn. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i wneud ein cymunedau’n ddiogel. Rwy’n croesawu mentrau fel rhaglen atal trais Caerdydd, sydd wedi cael effaith gadarnhaol ar ein cymunedau, ac rydym yn gweithio gyda’n cydweithwyr yn y GIG ar ddatblygu hyn.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae rhai blynyddoedd wedi bod bellach ers i’r Athro Jonathan Shepherd wneud gwaith arloesol yng Nghaerdydd ar gasglu data damweiniau ac achosion brys er mwyn lleihau trais yng nghanol dinas Caerdydd. Ers hynny, mae Llywodraeth Lloegr wedi mabwysiadu’r ymagwedd honno a’i hymgorffori yng ngweithrediad gwasanaethau cyhoeddus Lloegr. Beth y gellir ei wneud i sicrhau ein bod yn cynnal y momentwm sy’n sail i’n rhaglen ein hunain, a beth yw’r cyfleoedd o weithredu’r polisi gofyn a gweithredu o dan y Ddeddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015 i sicrhau bod y data’n cael ei gasglu ac y gweithredir arno?

Credaf fod Jonathan Shepherd wedi gwneud gwaith ardderchog. Yn wir, o ganlyniad i’w waith ar hyn, mae bellach yn rhan o fy ngrŵp cynghori ar wasanaethau trais domestig. Felly, daw â’i ddeallusrwydd ynglŷn â hyn i’r rhaglen hon hefyd. Yr her sy’n ein hwynebu ar hyn o bryd yw’r gofynion drwy’r GIG ac adrannau’r gwasanaethau brys mewn perthynas ag integreiddio’r rhaglen ar draws y system. Ond gwn fod y Gweinidog iechyd yn edrych ar hyn yn ofalus iawn i sicrhau ein bod yn rhoi’r agenda hon ar waith. Mae’n fodel atal gwych gan y gwyddom, os gallwn nodi lle y ceir problemau mewn cymunedau drwy gamddefnyddio alcohol a thrais, y gallwn atal hynny drwy ymyriadau cynnar a digyfaddawd. Felly, rwy’n ddiolchgar am gwestiwn yr Aelod heddiw. Byddaf yn gofyn i Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd roi’r wybodaeth ddiweddaraf i chi ynglŷn â gweithrediad y rhaglen o fewn system y GIG.

A gaf fi ychwanegu at y ganmoliaeth i’r rhaglen hon, gan nad oes unrhyw amheuaeth y gallwn ddefnyddio data’n effeithiol iawn i weld lle y gellir sicrhau bod ymddygiad yn newid o ganlyniad i fân newidiadau yn y ffordd rydym yn darparu gwasanaethau neu’r hyn a ganiatawn yn yr amgylchedd trefol, er enghraifft, pa un a oes gennych wydrau gwydr neu wydrau plastig? Mae llawer o bethau yno sy’n ymwneud â’r broblem o lawer o bobl ifanc yn yfed gormod ar adegau penodol ac yna’n camymddwyn, a chyda rhai newidiadau fel bugeiliaid stryd, gallai llawer o bethau helpu i leihau lefelau trais.

Mae’r Aelod yn hollol iawn, ac unwaith eto, mae’n rhaglen ardderchog, gyda’r ymchwil yn deillio nid o’r sector diogelwch cymunedol ond o’r sector meddygol, ac roedd hynny’n ddiddorol iawn. Wrth fesur yr effaith yng Nghaerdydd, gwelsom 42 y cant o ostyngiad yn lefelau trais, sy’n ostyngiad mawr iawn. Mae’n rhaid i ni barhau i gyflwyno’r rhaglen hon, ac fel y dywedais wrth ateb y cwestiwn blaenorol, byddwn yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau o ran sut y caiff y rhaglen ei rhoi ar waith ar draws ein hystad.