4. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am y dyraniad cyllideb i bortffolio’r amgylchedd? OAQ(5)0075(FLG)

Diolch i Joyce Watson. Fel y nodir yng nghyllideb 2017-18, a gymeradwywyd ddoe, mae’r dyraniad cyllideb ar gyfer y portffolio amgylchedd a materion gwledig y flwyddyn nesaf bron yn £384 miliwn.

Diolch am eich ymateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Fel y gwyddoch, yn ystod y blynyddoedd diwethaf effeithiwyd yn enbyd ar lawer o fy etholwyr gan lifogydd a achoswyd gan dywydd garw, ac mae llawer yn dal i fod mewn perygl oherwydd lle y maent yn byw. Felly, mae’r cyllid cyfalaf o £33 miliwn a ddyrannwyd ar gyfer cynlluniau llifogydd, yn ychwanegol at y cynllun rheoli risg arfordirol arloesol sy’n werth £150 miliwn, ac sydd i fod i ddechrau y flwyddyn nesaf, yn newyddion da iawn i’r bobl hynny. Mae’n dangos bod Llywodraeth Cymru o ddifrif ac yn rhagweithiol hefyd ynglŷn â diogelu cartrefi a busnesau pobl rhag llifogydd, ac mae hynny’n hollbwysig gan y rhagwelir y byddwn yn gweld tywydd garw yn amlach yn y dyfodol. O ystyried hyn, a wnaiff Llywodraeth Cymru ymrwymo i gefnogi cynlluniau amddiffyn rhag llifogydd yn y dyfodol, fel y mae wedi ei wneud yn y gorffennol?

Diolch i Joyce Watson. Pan gyhoeddwyd y gyllideb ddrafft gennym yn ôl ym mis Hydref bu’n rhaid i ni wneud penderfyniadau anodd ynglŷn â buddsoddiadau cyfalaf er mwyn dod i ben ar yr arian a oedd ar gael i ni. Dywedais wrth y Pwyllgor Cyllid, yn fy sesiwn graffu gyntaf gyda hwy, pe bai unrhyw gyfalaf ychwanegol ar gael yn natganiad yr hydref, mai fy mhrif flaenoriaeth fyddai ailedrych ar y portffolios lle y bu’n rhaid gwneud rhai o’r penderfyniadau anodd hynny. Roeddwn yn falch iawn—a chefais nifer o drafodaethau gydag Ysgrifennydd y Cabinet perthnasol a bwysleisiodd hyn yn gadarn iawn wrthyf—o allu adfer y £33 miliwn at ddibenion amddiffyn rhag llifogydd. Roeddwn yn falch iawn yn wir o allu gwneud hynny.

Rwy’n ddiolchgar i’r Aelod am dynnu sylw at y cynllun rheoli risg arfordirol arloesol gwerth £150 miliwn, oherwydd mae’n rhaid i chi weld y ddau beth gyda’i gilydd. Mae’n dilyn cwestiwn Suzy Davies yn gynharach ynglŷn â defnyddio’r ystod gyfan o adnoddau sydd ar gael i ni er mwyn hyrwyddo buddsoddiad cyfalaf at ddibenion pwysig yng Nghymru. Mae Llywodraeth Cymru bellach yn gweithio gyda Cyfoeth Naturiol Cymru ac awdurdodau lleol i baratoi ffrwd o gynlluniau buddsoddi ar gyfer y dyfodol gan ddefnyddio’r £150 miliwn hwnnw, ac rwy’n falch iawn o allu rhoi sicrwydd i’r Aelod y byddwn yn parhau i weithio’n galed yn y maes hwn i osgoi’r anawsterau y mae rhai o’i hetholwyr wedi’u hwynebu.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae’n rhaid i mi ddweud fy mod yn falch iawn o’ch clywed yn cyfeirio yn y ddadl ddoe ar y gyllideb derfynol at Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015, ond mae’n rhaid i mi ddweud, pan oedd cyllideb yr amgylchedd gerbron y pwyllgor, roedd yn ymddangos i mi, wrth i ni graffu ar linell y gyllideb, fod y Ddeddf wedi’i defnyddio lawer mwy i ddehongli’r gyllideb bresennol yn hytrach na’i siapio. Yn y dyfodol, gobeithiaf y byddwn yn gallu gweld sut y mae gwahanol linellau’n amrywio ac yn mynd i fyny ac i lawr, a rhaglenni’n dod i ben neu’n cael eu hehangu, mewn perthynas â’r blaenoriaethau yn yr hyn sy’n Ddeddf ddefnyddiol iawn yn fy marn i.

A gaf fi ddiolch i’r Aelod? Darllenais yr hyn a oedd gan ystod o bwyllgorau craffu i’w ddweud ynglŷn â’r gyllideb yn ofalus iawn. Roedd yn thema mewn nifer o bwyllgorau—edrych am fwy o dystiolaeth o effaith fod penderfyniadau cyllidebol yn cael eu siapio drwy lens y Ddeddf. Roeddwn yn barod iawn i dderbyn, gerbron y Pwyllgor Cyllid, fod rhagor i’w wneud, ac wrth i ni lunio cyllideb y flwyddyn nesaf, byddaf yn edrych am ffyrdd, yn fewnol, y gallwn gryfhau’r ffordd y mae lens y Ddeddf yn gwneud gwahaniaeth i’n penderfyniadau ar y gyllideb, er mwyn gallu dangos i Aelodau’r Cynulliad fod ein dyraniadau cyllidebol yn cael eu siapio gan y Ddeddf honno.

Mewn perthynas ag atal llifogydd yn y dyfodol, credaf fod yna gyfres o ffyrdd y gallwch weld amcanion y Ddeddf, a’r pum ffordd o weithio y mae’n eu cynnwys, yn cael eu hadlewyrchu yn y penderfyniadau buddsoddi hyn.

Rwy’n falch iawn i weld yr arian yn cael ei ddodi yn ôl i’r portffolio amgylchedd o gwmpas atal llifogydd. Ond, hoffwn ofyn i chi yn benodol heddiw ynglŷn â datganiad arall ychwanegol, sef y £40 miliwn dros bedair blynedd o arian cyfalaf rydych wedi’i ddodi ar gyfer effeithlonrwydd ynni. Os rwy’n cofio’n iawn, fe ddywedasoch chi ddoe fod hwn yn gallu bod yn ddigonol ar gyfer hyd at 25,000 o dai. Hoffwn i felly ofyn mwy ynglŷn â beth mae’r Ysgrifennydd Cabinet dros newid hinsawdd ac ati wedi gofyn i chi amdano. Ai cynllun yw hwn ar gyfer tai yn unig? Ai cynllun ar gyfer tai a busnesau a’r sector cyhoeddus? Ac ym mha ffordd y medrwn ni fel Cynulliad weld llwyddiant y cynllun yma o ran effeithlonrwydd ynni, y nifer o eiddo sy’n cael ei warchod yn y ffordd yma, a’r arbedion ynni ac arian a ddaw i’r gymuned?

Mae’r arian ychwanegol yn fwy na thai. Mae lot o waith i’w wneud yn y maes tai, ac i helpu pobl sy’n byw mewn tlodi. Ond, ar ddydd Llun, cyhoeddodd yr Ysgrifennydd Cabinet ddatganiad yn cyfeirio at fwy na gwaith yn y maes tai, ond hefyd at bethau y mae hi eisiau gwneud ym maes twf gwyrdd yng Nghymru. Rwy’n siŵr, pan fydd cwestiynau yma ar y llawr, a chyfleoedd eraill, bydd yr Ysgrifennydd Cabinet yn bwydo’n ôl y cynlluniau y mae hi nawr yn gallu eu paratoi gyda’r arian newydd.