Felly, eitem 4 yw’r datganiadau 90 eiliad. Janet Finch-Saunders.

Diolch, Lywydd. Aelodau’r Cynulliad, cefais y pleser o gynrychioli etholaeth sy’n gartref i barc cenedlaethol Eryri, sy’n darparu profiad unigryw i ymwelwyr a chynefin naturiol diogel ar gyfer llawer o fflora a ffawna prin ein cenedl, a hyn oll gan warchod a gwella ein harddwch naturiol a’n treftadaeth ddiwylliannol, a’i gynllun datblygu lleol ei hun. Mae un rhan o bump o’r parc yn cael ei ddiogelu’n statudol am ei fywyd gwyllt a’i ddiddordeb daearegol, sy’n cynnwys 107 o safleoedd o ddiddordeb gwyddonol arbennig, cyfanswm o dros 62,500 hectar, a 21 o warchodfeydd natur cenedlaethol, gyda rhai o’r ecosystemau naturiol a lled-naturiol mewndirol ac arfordirol pwysicaf ym Mhrydain. Mae’r parc yn denu miloedd o ymwelwyr i fwynhau ei dirwedd anhygoel a’r amrywiaeth o weithgareddau. Mae mwy na 360,000 o gerddwyr yn dringo copa’r Wyddfa bob blwyddyn, ac mae’r parc yn un o’r cyrchfannau gorau yn y byd ar gyfer gweithgareddau awyr agored a chwaraeon antur. Gyda’i gilydd, mae ein parciau cenedlaethol yn cynhyrchu £557 miliwn o werth ychwanegol gros. Fodd bynnag, rwy’n ymwybodol iawn cymaint y mae’n rhaid i gyrff rheoli ein parciau ymdrin â materion mwyfwy cymhleth ac amrywiol ar adeg pan fo llai a llai o arian ar gael. Wrth groesawu’r ffaith fod Llywodraeth Cymru wedi cychwyn ar broses o adolygu tirweddau dynodedig yng Nghymru, rydym yn croesawu’r adroddiad sydd ar y ffordd ac rydym yn cefnogi’r rhai sy’n gweithio arno gyda’ch nodau chi. Ond rwy’n gadarn—

A gaf fi ddiolch i’r Aelod? Hefin David.

Ar 4 Tachwedd, gyda channoedd o bobl eraill, mynychais angladd un o fy etholwyr yn Ystrad Mynach, Cyril Thomas, a fu farw ar 12 Hydref y llynedd. Roedd Cyril yn gyn-bennaeth cynorthwyol Ysgol Lewis i Fechgyn yn fy etholaeth, lle bu’n dysgu hanes ac addysg grefyddol. Yn frawd i’r cyn-bencampwr paffio, Eddie Thomas, gweithiodd Cyril fel glöwr cyn dod yn athro a bu’n llywydd yr ysgol dros gyfnodau anodd i’r proffesiwn addysg yn y 1980au a dechrau’r 1990au.

Fodd bynnag, defnyddiodd Cyril rym ei bersonoliaeth a’i ofal am ei ddisgyblion i wneud gwahaniaeth parhaol a chadarnhaol i’w bywydau, rhywbeth y byddant yn ddiolchgar amdano am byth. Nid oes ond raid i chi edrych ar nifer y teyrngedau a wnaed ar y cyfryngau cymdeithasol i Cyril gan gyfeillion, cydweithwyr a chyn-ddisgyblion i weld pa mor boblogaidd yr oedd a chymaint y câi ei werthfawrogi. Yn wir, yn fuan ar ôl iddo farw, rhoddwyd teyrnged iddo yn y Western Mail. Mae’n amlwg fod Cyril yn deall bod y grefft o addysgu a dysgu yn ymwneud â mwy na chanlyniadau arholiadau’n unig. Roedd yn ymwneud â phrofiad ehangach yr ysgol, ennill parch myfyrwyr ac yn ei dro, ei roi yn ôl iddynt, beth bynnag fo’u cefndir.

Roedd Cyril yn ganwr brwd ac yn bregethwr lleyg y tu allan i’r ysgol ac yn nes ymlaen yn ei fywyd, roedd ganddo golofn wythnosol yn y papur lleol am fywyd cymunedol Ystrad Mynach. Bydd colled fawr ar ôl Cyril, ond fe ysbrydolodd genhedlaeth o blant. Bydd y cof amdano’n parhau yn y gymuned leol ac yn y cyfan y bydd ei gyn-ddisgyblion wedi ei gyflawni.

Bethan Jenkins.

Hoffwn ddefnyddio fy natganiad 90 eiliad cyntaf i dalu teyrnged i Rebecca Evans, a laddwyd mewn damwain car ar yr M4 ym Mhort Talbot y llynedd, ynghyd â’i baban wyth mis yn y groth. Bydd llawer o Aelodau yn y Siambr yn adnabod Rebecca drwy ei gwaith fel swyddog addysg ac ieuenctid Shelter Cymru. Yn wir, cefais sawl cyfarfod â hi i drafod fy Mil addysg ariannol. Roedd hi a’i gŵr, Alex, ar eu ffordd i’r gwaith yn Shelter Cymru pan ddigwyddodd y ddamwain, ac anafwyd eu mab dwyflwydd oed yn ddifrifol hefyd.

Dim ond 27 oed oedd Rebecca, ond dros y pum mlynedd y bu’n gweithio i Shelter Cymru, adeiladodd ei wasanaeth gwybodaeth addysg ac ieuenctid, sydd, yn ei dro, wedi helpu miloedd o bobl ifanc i ddeall y camau ymarferol sydd angen iddynt eu cymryd i fyw’n annibynnol. Dywedodd ei chydweithwyr trallodus y buasai llawer o bobl ifanc wedi wynebu digartrefedd a dyfodol ansicr heb ei hangerdd a’i hymrwymiad hi.

Ymgyrchodd hefyd gyda phobl ifanc dros gynnwys cymorth ymarferol ar gyfer gadael cartref yng nghwricwlwm Cymru. Un o’r pethau diwethaf a wnaeth Rebecca oedd gwaith gydag uned cyfeirio disgyblion Abertawe, i helpu pobl ifanc i ennill cymhwyster addysg bersonol a chymdeithasol Agored Cymru mewn digartrefedd a thai, uned a gynlluniwyd ganddi hi ei hun. Dywedodd gweithwyr yr uned wrth Rebecca fod ei phenderfyniad wedi cael pob un ohonynt drwy’r cymhwyster hwn, ac ni fyddai’n troi ei chefn ar neb a byddai bob amser yn dod o hyd i ffordd o wneud i bethau weithio.

Roedd Rebecca, o Ben-y-bont ar Ogwr, yn rhan o Encore, ysgol berfformio Gymraeg a Saesneg i ddarpar sêr ifanc rhwng 4 a 18 oed. Roedd hi’n ddawnsiwr medrus hefyd. Rwy’n credu y bydd yr holl Aelodau’n cytuno y bydd Cymru’n dlotach yn sgil marwolaeth Rebecca.