Hoffwn ddiolch i’r Ceidwadwyr Cymreig am gyflwyno’r ddadl hon heddiw. Hyd yn hyn, mae gaeaf 2016-17 wedi bod yn un mwyn ac ar wahân i ogledd-ddwyrain Cymru, ni fu unrhyw achosion difrifol o salwch tebyg i ffliw. Fodd bynnag, nid yw hyn wedi lleihau pwysau ar ein GIG. Yn ôl y Coleg Nyrsio Brenhinol, mae ein hysbytai mor llawn drwy gydol y flwyddyn fel na all y system ymdopi â chynnydd tymhorol yn y galw. Os gwelwn gynnydd sydyn yn y galw tymhorol y gaeaf hwn, rwy’n ofni efallai na fydd ein GIG yn gallu ymdopi.

Ar y pwynt hwn, hoffwn gofnodi fy niolch i’n staff iechyd a gofal cymdeithasol ymroddedig sy’n gweithio’n anhygoel o galed drwy gydol y flwyddyn, ond hyd yn oed yn fwy felly ar yr adeg hon o’r flwyddyn, er mwyn sicrhau bod cleifion yn cael gofal ardderchog er gwaethaf y pwysau. Yn wir, pe na bai ein staff iechyd a gofal cymdeithasol mor ymroddedig a gweithgar, buasai ein system gofal iechyd wedi chwalu amser maith yn ôl.

Nid yw’r buddsoddiad yn y GIG a’r sector gofal cymdeithasol wedi dal i fyny â’r galwadau ar y system, ac fe’i gwaethygwyd gan gynllunio strategol gwael gan lywodraethau olynol. Un o’r penderfyniadau gwaethaf sy’n effeithio ar y GIG oedd lleihau capasiti gwelyau dros y ddau ddegawd diwethaf a chau ysbytai bwthyn. Mae hyn wedi’i waethygu gan ddiffyg buddsoddiad yn y sector gofal cymdeithasol. Yn draddodiadol, yr ateb i bwysau’r gaeaf yw cynyddu capasiti drwy ganslo llawdriniaethau nad ydynt yn rhai brys. Dyma ymagwedd fyrdymor o’r math gwaethaf. Mae’n arwain at fwy o drallod i’r rhai ar restrau aros a gohirio’r broblem yn unig a wna, yn hytrach na’i datrys. Croesewir y buddsoddiad a wneir gan Lywodraeth Cymru i fynd i’r afael â phwysau’r gaeaf, ond ateb byrdymor yn unig fydd hyn oni bai ein bod yn mynd i’r afael â thanariannu gofal cymdeithasol ac yn cynyddu capasiti ein hysbytai.

Mae gennym boblogaeth sy’n cynyddu ac yn heneiddio, felly oni bai ein bod yn rhoi camau radical ar waith yn awr, bydd y straen ar ein GIG yn ei chwalu. Diolch yn fawr.