Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 11 Ionawr 2017.
Ie, wrth gwrs, rwy’n cydnabod hynny, ac rwyf hefyd yn cydnabod ei bod yn bosibl cymryd rhan yn Horizon 2020 ar ôl Brexit, ac rwy’n credu mai dyna’r pwynt y mae Llyr Huws Gruffydd yn ei wneud, sy’n bwynt pwysig iawn. Dylai’r pethau hyn gael eu trafod a dylent fod ar y bwrdd, ond y pwynt rwy’n ei wneud yw bod yna gyfleoedd i brifysgolion ddatblygu cysylltiadau eraill yn rhyngwladol, y tu allan i hynny, a chredaf yn ôl pob tebyg, oherwydd yr orddibyniaeth ar Horizon 2020, efallai bod diffyg ffocws wedi bod ar ddatblygu’r cysylltiadau hynny yn rhai o’n prifysgolion yng Nghymru. Mae’r un peth, wrth gwrs, yn berthnasol i Erasmus +—mae’n gynllun pwysig, mae’n galluogi rhaglen gyfnewid, ond nid dyma’r unig raglen gyfnewid sy’n gweithredu yng Nghymru ac nid dyma’r unig raglen gyfnewid sy’n gweithredu ar draws y DU. Rwy’n credu nad ydym yn gwneud cyfiawnder â’r sector prifysgolion drwy ddweud mai dyma’r unig gynllun o bwys o ran y rhaglenni cyfnewid hynny.
O ran fisâu, os caf am ychydig eiliadau, mae yna raglenni fisa ar waith ar hyn o bryd sy’n cynorthwyo myfyrwyr ôl-raddedig i gael hawl i aros yn y DU er mwyn dechrau eu busnesau eu hunain, mae yna rai sy’n rhoi hawl iddynt aros yn y DU os ydynt wedi cael cynnig swydd, mae yna rai sy’n rhoi hawl i bobl aros ac astudio y tu hwnt i gwrs ôl-raddedig yn ogystal. Y rheswm pam y newidiodd y gyfundrefn fisâu oedd oherwydd ei bod yn cael ei chamddefnyddio’n eang. Rydym yn gwybod ei bod yn cael ei chamddefnyddio—roedd llawer o golegau’n caniatáu i bobl gael fisas pan na ddylent fod wedi’u cael, yn enwedig mewn perthynas â chymwysterau iaith Saesneg. Roedd llawer o’r rheini, wrth gwrs, yn y wlad honno—India, Pacistan ac eraill y cyfeiriwyd atynt wrth agor y ddadl hon. Dyna pam y mae’r gyfundrefn fisa wedi newid.
Nawr, rwy’n cytuno â Phlaid Cymru o ran yr angen i ni eithrio myfyrwyr o’r ffigurau mudo net hynny, a dyna pam y byddwn yn cefnogi’r rhan benodol honno o’r cynnig heddiw. Ond rwy’n gobeithio y byddwch yn deall bod angen i ni gael rhywfaint o drefniant o’r ochr arall hefyd â’r UE, o ran dinasyddiaeth a’r gallu i barhau i weithio yn y prifysgolion lle y mae gennym staff yn cael eu cyflogi. Rwy’n derbyn nad yw’r ansicrwydd yn helpu dim ar hyn o bryd, ond mae angen i hynny fod yn ddwyochrog yn y dyfodol.