Cwestiynau nawr gan arweinwyr y pleidiau. Arweinydd Plaid Cymru, Leanne Wood.

Diolch, Lywydd. Brif Weinidog, a ydych chi’n cefnogi'r dyhead i sicrhau miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, ac, os ydych, a allwch chi ddweud wrthym sut yr ydych chi’n bwriadu bodloni’r dyhead hwnnw?

Wel, mae hi'n gwybod fy mod i. Roedd yn ymrwymiad maniffesto ar ran fy mhlaid. Ceir sawl ffordd o gyflawni hynny. Un ohonynt, wrth gwrs, yw gwneud yn siŵr bod y Gymraeg mewn cynlluniau strategol ar draws yr holl awdurdodau lleol yn cyflawni'r hyn y dylent fod yn ei gyflawni.

Diolch yn fawr, Brif Weinidog, ac rwy’n cytuno bod y dyhead yn un da, ac rwy'n falch eich bod wedi crybwyll addysg. Yn eich ymgynghoriad ar greu miliwn o siaradwyr Cymraeg, rydych chi’n esbonio sut y mae'n rhaid i addysg chwarae rhan ganolog. Eich prif amcan, a’r hyn yr ydych chi’n gofyn i awdurdodau lleol ei gyflawni, yw, rwy’n dyfynnu:

'Cynyddu’n sylweddol nifer y plant a’r bobl ifanc sy’n cael addysg cyfrwng Cymraeg neu ddwyieithog er mwyn creu rhagor o siaradwyr.'

Ac y dylent, ac, unwaith eto, rwy’n dyfynnu:

'Symud ysgolion ar hyd y continwwm ieithyddol er mwyn cynyddu’r cyflenwad o leoedd ysgol cyfrwng Cymraeg'.

A ydych chi’n derbyn mai dyna bolisi'r Llywodraeth, a bod hynny'n golygu bod rhaid i awdurdodau lleol gynyddu nifer yr ysgolion cyfrwng Cymraeg, a’r lleoedd ysgol cyfrwng Cymraeg, yn eu hardaloedd?

Ydw, mae disgwyl iddynt, wrth gwrs, ddangos sut y byddant yn gwneud hynny drwy eu cynlluniau strategol Cymraeg mewn addysg. Mae'r cynlluniau hynny yn amodol ar gymeradwyaeth gennym ni fel Llywodraeth, ac rydym ni’n bwriadu sicrhau bod y cynlluniau hynny’n gadarn ac y byddant yn cyflawni.

Brif Weinidog, byddwch yn gwybod bod polisi cenedlaethol wedi hysbysu’r penderfyniad yn Llangennech yn Sir Gaerfyrddin i newid ysgol o ddwy ffrwd i gyfrwng Cymraeg. Nawr, mae’r penderfyniad hwnnw angen eich cefnogaeth chi, ond mae hefyd angen eglurhad digynnwrf i drigolion. Mae gen i rai pryderon difrifol am yr awyrgylch gwenwynig a dweud y gwir, sydd wedi dod i'r amlwg ynghylch y cwestiwn hwn. Ac rwy’n ymwybodol, ymhlith grŵp o drigolion sy’n ymgyrchu yn erbyn penderfyniad Cyngor Sir Caerfyrddin, bod rhai pobl yn sefyll dros y Blaid Lafur yn Llangennech yn etholiadau cynghorau cymuned a sirol mis Mai. Nawr, mae wedi dod i’m sylw bod rhai o'r ymgeiswyr hynny yn honni eu bod yn gweithio gydag UKIP, gan wirio a chytuno â datganiadau arweinydd UKIP ar y mater hwn—[Torri ar draws.]

A gawn ni glywed y cwestiwn, os gwelwch yn dda?

Brif Weinidog, a yw'n dderbyniol i chi bod ymgeiswyr Plaid Lafur yn gweithio'n agos gydag UKIP ar y cwestiwn o addysg cyfrwng Cymraeg? Ac a ydych chi’n cytuno â mi fod yr ymgyrch yn erbyn penderfyniad Cyngor Sir Caerfyrddin wedi troi’n wenwynig ac yn annerbyniol? A wnewch chi amlinellu pa gamau y gwnewch chi eu cymryd o ran aelodau'r Blaid Lafur yn gweithio gydag UKIP i danseilio eich polisïau Cymraeg eich hun?

Rwy’n cytuno bod y sefyllfa yn Llangennech wedi troi’n wenwynig. Nid wyf yn credu bod y geiriau a ddefnyddiwyd gan arweinydd Plaid Cymru wedi helpu'r sefyllfa o ran troi hwn yn fater gwleidyddol. Ceir rhai sylwadau a wnaed gan wleidyddion nad wyf yn cytuno â nhw. Rwyf wedi gweld y sylwadau hynny, ac rwy’n credu ei bod yn hynod bwysig nawr bod awyrgylch digynnwrf, bod y gwenwyndra—rhywfaint o’r gwenwyndra rwy’n credu a welwyd gennym ddiwethaf rai blynyddoedd yn ôl—yn cael ei leihau nawr, a bod y cyngor, wrth gwrs, yn gallu esbonio i'r bobl yn Llangennech cystal ag y gallant—

Eich polisi chi yw e.

Cyngor Plaid Cymru roddodd y polisi ar waith. Nid wyf yn beirniadu’r cyngor Plaid Cymru o gwbl yn hynny o beth, ond mae'n bwysig bod y cyngor yn gallu—[Torri ar draws.] Wel, os yw arweinydd Plaid Cymru yn gofyn cwestiwn, efallai yr hoffai wrando, gan ei bod yn hynod bwysig, fel y mae hi wedi ei ddweud yn gwbl briodol, bod y gwenwyndra’n cael ei leihau. Mae'n hynod bwysig nawr fod y cyngor yn gallu esbonio'n llawn, fel yr wyf yn siŵr ei fod wedi bod yn ceisio ei wneud, beth yw ei bolisi o ran Llangennech. Ond nid yw’n fater i ni esbonio; mae’n fater i'r cyngor sy’n cael ei redeg gan eich plaid chi—

Eich polisi chi yw e.

[Yn parhau.]—i esbonio. Ein cyfrifoldeb ni, wrth gwrs, fel Llywodraeth, yw galluogi awdurdodau lleol i gynhyrchu cynlluniau strategol Cymraeg mewn addysg fel ein bod ni’n parhau i gefnogi'r iaith, fel yr ydym, ac rydym ni’n parhau ein hymgais i sicrhau bod gennym ni filiwn o siaradwyr Cymraeg yn 2050.

Arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig, Andrew R.T. Davies.

Diolch yn fawr, Brif Weinidog—diolch, Lywydd, mae'n ddrwg gen i. Mae cwestiwn brys yn dod ychydig yn ddiweddarach ar ganfyddiadau Kancoat yn yr adroddiad cyfrifon cyhoeddus, ond hoffwn ofyn sawl cwestiwn i'r Prif Weinidog y prynhawn yma am y mater penodol hwn, o ystyried mai chi oedd y Prif Weinidog pan wnaed y penderfyniadau hyn. Felly, rwy'n credu bod hynny'n ystyriaeth bwysig.

O ystyried yr holl rybuddion a oedd ar waith—a byddai'n ymddangos yn eithaf cynhwysfawr o’r rhybuddion a roddwyd bod cynllun busnes gwan, bod y diwydrwydd dyladwy wedi cael ei anwybyddu, bod Cyllid Cymru wedi dweud bod risg annerbyniol o uchel a dyna pam wrthodwyd y cais am gyllid ganddynt—beth ar y ddaear y byddech chi’n feddwl ddaeth dros y Gweinidog busnes a menter ar y pryd i gytuno i ryddhau'r arian hwn, er gwaethaf y ffaith bod yr holl arwyddion yn dangos yn glir iawn bod hwn yn fuddsoddiad mor beryglus, Brif Weinidog?

Rwy'n credu mai’r hyn y mae'n rhaid ei gofio yw bod y panel buddsoddi wedi argymell cymeradwyo'r buddsoddiad. Llywiwyd y Gweinidog, nid oes gennyf unrhyw amheuaeth, gan y wybodaeth honno.

Brif Weinidog, mae'n ffaith bod, wrth i’r buddsoddiad barhau—oherwydd rhyddhawyd yr arian hwn dros amser—dro ar ôl tro, fel yr wyf wedi dweud, roedd yr arwyddion hynny yn glir iawn. Rhyddhawyd tri pwynt pedwar miliwn o bunnoedd i'r cwmni hwn, ac mae wedi cael ei golli, i bob pwrpas; ni ddiogelwyd unrhyw swyddi, mae’r safle hwnnw bellach yn wag, ac rydych chi fel Llywodraeth yn gyfrifol am rwymedigaethau’r safle hwnnw gan y cynigiwyd y les fel sicrwydd yn erbyn y benthyciad a wnaed ar gael. Mae'r Llywodraeth yn gyfrifol am droi’r safle hwnnw yn ôl yn barod i’r landlord gymryd meddiant. Felly, ceir rhwymedigaethau parhaus. Fel y dywedais, collwyd £3.4 miliwn. Mae pob arwydd yn dangos, er efallai fod y penderfyniad wedi cael ei wneud er y budd pennaf o sicrhau’r busnes hwnnw yn y lle cyntaf, gan fod y ceisiadau wedi cael eu gwneud yn barhaus i ryddhau mwy o arian, bod mwy a mwy o oleuadau rhybudd yn cynnau, ac eto gwnaed y penderfyniad i ryddhau mwy o arian i mewn i’r cwmni hwn. Onid ydych chi’n credu bod trethdalwyr yn haeddu ymddiheuriad gan eich Llywodraeth chi am golli'r arian hwn, ac, yn benodol, am yr anallu i ddiogelu unrhyw swyddi drwy’r £3.4 miliwn a roddwyd i mewn i’r cwmni hwn?

Wel, bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ymdrin â mater Kancoat pan fydd y cwestiwn brys yn cael ei ofyn. Ond os caf i esbonio yn fwy cyffredinol: rydym ni’n ymdrin â channoedd o fusnesau; mae rhai ohonynt yn mynd i’r wal. Nid yw’n bosibl i ni ddweud y bydd pob busnes yr ydym ni’n ei helpu yn bendant yn llwyddiannus. Ni allai unrhyw fanc wneud hynny, ac mae’r un fath i unrhyw Lywodraeth. Ond gallaf ddweud, o'r prosiectau yr ydym ni wedi eu cefnogi, mai dim ond 2.4 y cant ohonynt sydd wedi methu â bodloni eu hamcanion a oedd ynghlwm i’w cais am gymorth ariannol, ac felly mae gennym ni gyfradd lwyddiant ymhell dros 90 y cant o ran cefnogi busnesau. Mae hynny'n golygu, wrth gwrs, y bydd rhai busnesau nad ydynt yn llwyddiannus, ond maen nhw’n sicr yn eithriad yn hytrach na'r norm. Nid yw hynny'n golygu, wrth gwrs, na ddylem ni adolygu'n barhaus y ffordd yr ydym ni’n gwneud gwaith diwydrwydd dyladwy, ac mae hynny'n rhywbeth y byddwn yn parhau i’w wneud. Ond rwy’n meddwl bod angen ei roi yn ei gyd-destun, gan gofio, wrth gwrs, o’r busnesau yr ydym ni wedi eu helpu, bod y mwyafrif llethol ohonynt yn llwyddiannus, a dyna pam, wrth gwrs, mae diweithdra yng Nghymru mor isel.

Brif Weinidog, chi oedd y Prif Weinidog ar y pryd, ac rwy’n derbyn bod y penderfyniadau hyn yn seiliedig ar risg ac y bydd rhai’n mynd o'i le, ond y pwynt yr wyf wedi ei wneud, drwy'r ddau gwestiwn yr wyf i wedi eu gofyn i chi, yw bod nifer o rybuddion yn amlygu’r risg i'r Llywodraeth ac i'r trethdalwr trwy ryddhau’r arian i’r cwmni hwn. Dywedodd Cyllid Cymru, sy’n fenthyciwr pan fetha popeth arall, er enghraifft, ei bod yn rhy beryglus rhyddhau'r arian ar sail benthyciad ganddyn nhw, ac mai eu cylch gwaith ar gyfer gweithredu yw bod yn fenthyciwr pan fetha popeth arall ar ôl rhoi cynnig ar bob dewis bancio masnachol. Felly, rwy’n derbyn y pwynt, yn y pen draw, bod elfen o risg yn yr holl benderfyniadau yr ydych chi’n eu gwneud, ond mae'n ffaith: wrth i ni sefyll yma heddiw, bod £3.4 miliwn wedi cael ei golli, nad oes yr un swydd wedi cael ei sicrhau na’i diogelu ac, yn y pen draw, mae'r trethdalwr allan o boced ac mae gan Lywodraeth Cymru rwymedigaethau parhaus yn sgil y penderfyniad hwn. Gofynnais i chi yn fy ail gwestiwn: a ydych chi’n credu y dylai fod ymddiheuriad ar eich rhan gan Lywodraeth Cymru i drethdalwyr Cymru? Rwy'n cynnig y cyfle hwnnw i chi eto. A wnewch chi ymddiheuro am golli'r arian hwn, sy’n arian trethdalwyr, yn yr achos penodol hwn, pan roddwyd cynifer o rybuddion ac yr anwybyddwyd llawer o’r rhybuddion hynny gan eich Gweinidog? Yn y pen draw, y trethdalwr sydd wedi colli allan.

Rwy’n derbyn yr hyn y mae arweinydd y Ceidwadwyr Cymru wedi ei dweud—ei fod yn deall y sefyllfa o ran y grant cymorth cychwynnol. Roedd hwn yn fusnes newydd. Mae busnesau newydd yn ​​beryglus yn eu hanfod, ond mae'n rhaid i Lywodraeth dderbyn risg. Fel arall, ni fyddem yn cefnogi unrhyw beth. Mae yr un fath i fanciau masnachol; byddant yn cael eu hunain yn y sefyllfa honno o bryd i'w gilydd. Sefydlwyd y sefydliad hwn, wrth gwrs—y busnes, yn hytrach—ar adeg pan roedd y sefyllfa economaidd yn fregus yn dilyn, neu’n fuan ar ôl, yr argyfwng ariannol. Fel y dywedais, bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn rhoi mwy o fanylion o ran beth oedd yr amserlen, ond gallaf ddweud ein bod ni’n falch o ddweud bod diweithdra yng Nghymru mor isel. Mae'n is nag yn Lloegr, mae'n is nag yn yr Alban ac yn is nag yng Ngogledd Iwerddon. Yn hanesyddol, mae hynny wedi bod yn gyflawniad aruthrol. Rydym ni wedi cynorthwyo dros 1,000 o fusnesau i greu swyddi yng Nghymru. Rydym ni wedi dod â buddsoddiad i Gymru—y ffigurau buddsoddiad tramor uniongyrchol gorau ers dros 30 mlynedd. Mae'n gywir dweud y bydd, ar adegau, busnesau sy'n methu ac mae'n anodd wedyn i’r arian gael ei ddychwelwyd i'r Llywodraeth. Ond yn y cyd-destun yr ydym ni’n gweithredu yma, mae 97.6 y cant o'r busnesau yr ydym ni’n eu cynorthwyo yn llwyddiannus o ran darparu swyddi i bobl Cymru.

Arweinydd grŵp UKIP, Neil Hamilton.

Diolch, Lywydd. Mae'n eithaf amlwg bod polisi Llywodraeth America yn mynd i newid mewn sawl ffordd o ganlyniad i ethol yr Arlywydd Trump, nid leiaf o ran polisïau newid yn yr hinsawdd. Mae Scott Pruitt, sef enwebai'r Arlywydd Trump fel pennaeth Asiantaeth Diogelu'r Amgylchedd yr Unol Daleithiau, eisoes wedi tynnu ymrwymiad yr Unol Daleithiau i drafodaethau newid hinsawdd y Cenhedloedd Unedig oddi ar wefan yr adran. Nawr, o gofio bod yr Unol Daleithiau, Tsieina ac India, rhyngddynt, yn gyfrifol am fwy na hanner allyriadau carbon deuocsid y byd, ac nad yw Tsieina ac India wedi cytuno i unrhyw ostyngiad absoliwt i lefel yr allyriadau hynny, waeth beth yw barn rhywun ynghylch a yw newid yn yr hinsawdd a achoswyd gan ddyn yn realiti ai peidio—waeth beth fo’r safbwyntiau ar hynny—a yw'n gwneud synnwyr i Brydain, a Chymru yn benodol, sy’n gyfrifol am ddim ond 0.05 y cant o allyriadau carbon deuocsid y byd, gael ei chlymu gan bolisi ynni drud sy’n faich barhaus i’r diwydiant gweithgynhyrchu a diwydiannau fel y diwydiant dur yn arbennig?

Wel, mae’n rhaid i mi ddweud fy mod i’n edrych ar bwysau'r dystiolaeth, ac mae pwysau'r dystiolaeth o blaid dangos i raddau aruthrol—i raddau aruthrol—bod newid hinsawdd yn digwydd, ac, yn ail, bod gweithgarwch dynol yn achosi iddo naill ai ddigwydd neu gael ei waethygu o ganlyniad. Mae'r bobl hynny sy'n honni fel arall ar sail wyddonol sigledig. Rwy'n edrych ar bwysau'r dystiolaeth, ac mae'n gwbl amlwg i mi—. Bydd yn gwybod, gan ei fod yn gyfreithiwr ar un adeg, mai pwysau'r dystiolaeth y mae’n rhaid i chi edrych arno, nid dewis yr hyn yr ydych chi’n credu sy’n cefnogi eich dadl orau pan fydd yn mynd yn groes i realiti gwyddonol.

Mae'n iawn dweud bod Tsieina ac India yn wynebu heriau, ond mae Tsieina yn barod am yr her. Mae Tsieina yn buddsoddi'n drwm mewn ffynonellau tanwydd amgen. Mae'n gwybod bod ganddi broblem. Bydd unrhyw un sydd wedi bod i Beijing a'r dinasoedd mawr Tsieina yn gwybod bod problem yno gyda llygredd aer. Mae Llywodraeth Tsieina yn cydnabod hyn, a dyna pam maen nhw’n chwilio am y ffynonellau tanwydd amgen hynny. Maen nhw’n gwybod na allant barhau â'r sefyllfa bresennol, ond er eu bod yn mynd i'r cyfeiriad iawn, fy ofn i yw y bydd yr Unol Daleithiau yn mynd i'r cyfeiriad arall, gan fynd yn groes i bwysau'r dystiolaeth wyddonol.

Mae'r Prif Weinidog wedi ochrgamu fy nghwestiwn. Nid yw fy nghwestiwn yn ymwneud â'r ddadl ynghylch a yw newid yn yr hinsawdd a achoswyd gan ddyn yn realiti ai peidio. Mae fy nghwestiwn yn ymwneud â: pa wahaniaeth mae'n ei wneud os byddwn ni’n ymrwymo i dargedau sydd yn mynd i achosi costau enfawr i ni, nid yn unig o ran cost i ddiwydiant, ond hefyd i bobl gyffredin? Wedi'r cyfan, mae bron i chwarter aelwydydd Cymru mewn tlodi tanwydd, yn gwario mwy na 10 y cant o'u hincwm ar gadw eu hunain yn gynnes yn y gaeaf, er enghraifft. Felly, mae hon yn faich go iawn ar bobl dlawd ac agored i niwed. Os nad yw'n gwneud unrhyw wahaniaeth i'r canlyniad o ran allyriadau byd-eang, pam ddylem gymryd baich y biliau enfawr hyn? Nid yw Tsieina ac India wedi ymrwymo i leihau lefel absoliwt eu hallyriadau. Yr hyn y maen nhw wedi ymrwymo iddo yw lleihau dwysedd ynni, ond mae'n rhaid i hynny ystyried i ba raddau y maen nhw’n disgwyl y bydd eu heconomïau yn tyfu, ac mae eu heconomïau yn mynd i dyfu i raddau mwy nag y byddant yn lleihau eu dwysedd tanwydd. Felly, mae allyriadau absoliwt yn debygol o gynyddu yn India a Tsieina mewn gwirionedd, ac mae hynny'n gwneud y broblem yn waeth fyth, a ni yw’r ffyliaid sy’n talu'r biliau.

Wel, mae’r farn honno’n ddilys dim ond os ydych chi’n derbyn eich bod chi’n hapus i weld dirywiad amgylcheddol; yn hapus i weld ansawdd aer yn gwaethygu; yn hapus i ddychwelyd i’r dyddiau pan, rwy’n meddwl, yr oedd Afon Irwell yn Salford yn llythrennol fflamadwy pan daflwyd matsien wedi ei chynnau iddi; yn hapus i ddychwelyd i’r dyddiau pan fyddai Afon Ogwr yn fy nhref enedigol yn llifo ar wahanol liwiau yn ôl yr hyn a daflwyd i mewn i'r afon. Oherwydd y daith naturiol o symud i ffwrdd o fod o’r farn bod newid hinsawdd yn bwysig yw bod o’r farn bod yr amgylchedd yn ddibwys hefyd. Rydym ni’n gwybod bod y bobl hynny nad ydynt yn derbyn bod newid hinsawdd yn digwydd—nid yw llawer ohonynt yn derbyn bod angen rheoleiddio amgylcheddol chwaith, yn sicr i'r graddau a welwn nawr. Nid yw hyn yn rhywbeth y gallwn ei ddiystyru. Ni allwn ddweud yn syml, 'Wel, mae'n rhywbeth y gallwn ei roi o’r neilltu', ac nid wyf yn derbyn bod hyn yn rhywbeth sy'n achosi costau. Y realiti yw fy mod i wedi ei glywed yn dadlau am fwy o orsafoedd ynni glo. Mae’r eironi’n gyfoethog yn yr hyn y mae’n ei ddweud. Byddai'n rhaid mewnforio’r glo. Felly, ceir problemau diogelwch ynni hefyd. Ddylem ni beidio â buddsoddi mewn ynni’r gwynt ar y môr? Ddylem ni beidio â buddsoddi mewn ynni’r llanw, yn hytrach na gorddibynnu ar ffynonellau ynni y mae'n rhaid eu mewnforio i Brydain? Felly, mae diogelwch ynni a lliniaru newid hinsawdd, i mi, yn mynd law yn llaw.

Mae’r Prif Weinidog yn gwrthod rhoi sylw i’r mater y tu ôl i fy nghwestiwn. Mae Cymru yn gyfrifol am 0.05 y cant o allyriadau carbon deuocsid y byd. Nid yw carbon deuocsid yn nwy fflamadwy, gyda llaw. Felly, mae’r hyn a ddywedodd am ansawdd yr aer yn Peking yn amherthnasol. Mae allyriadau sylffwr yn hollol wahanol. Mae pawb yn derbyn y ddadl am ronynnau yn yr aer. Llywodraeth 60 mlynedd yn ôl a gyflwynodd y Ddeddf Aer Glân, ac mae pawb o blaid hynny. Mae hwn yn gwestiwn hollol wahanol. Fy mhwynt i yw bod Cymru yn un o rannau tlotaf gorllewin Ewrop. Mae gennym ni bron i chwarter ein haelwydydd mewn tlodi tanwydd. Maen nhw'n gorfod gwario cannoedd ar gannoedd o bunnoedd, na allant ei fforddio, bob blwyddyn yn talu am ein rhwymedigaethau ynni adnewyddadwy o dan gyfarwyddebau'r UE. Os yw’r Unol Daleithiau yn mynd i droi ei chefn ar ymrwymiadau i leihau ei hallyriadau carbon deuocsid ei hun nawr, ac os nad yw Tsieina ac India wedi ymrwymo i hynny beth bynnag, beth yw'r synnwyr i ni wneud gwahaniaeth anfeidrol fach i faint o garbon deuocsid a ollyngir yn y byd—rhwymedigaeth sy'n achosi niwed gwirioneddol a thlodi gwirioneddol mewn aelwydydd yng Nghymru?

Nid wyf yn credu fy mod i wedi dweud bod yr aer yn Beijing yn fflamadwy. Nid wyf yn siŵr bod y cynnwys hydrogen na’r cynnwys ocsigen, yn wir, mor uchel y byddai'r aer yn mynd ar dân neu’n ffrwydro hyd yn oed. Roeddwn i’n cyfeirio at afon benodol, y mae ei chyd-destun yn adnabyddus. Fy mhryder i yw bod y rhai sy'n dweud bod newid hinsawdd yn ddibwys yn aml iawn o'r farn bod rheoleiddio amgylcheddol yn faich ar ddiwydiant. Nid wyf yn derbyn hynny. Ond unwaith eto, rwy’n dod yn ôl at y pwynt hwn: mae'r gwynt yn chwythu; mae am ddim. Bydd y llanw yno cyhyd ag y bydd y lleuad yn yr awyr. Ceir cost cyfalaf, wrth gwrs, o sefydlu’r seilwaith i gynhyrchu ynni, ond unwaith y bydd wedi ei sefydlu, mae'r costau cynhyrchu yn isel iawn yn wir. Nid wyf yn gwybod beth yw ei ddewis amgen. Nid yw wedi ei amlinellu. Mae'n sôn am lo. Gwnaeth ei orau i ddinistrio’r diwydiant glo. Y realiti yw na fyddwn byth yn cynhyrchu digon o lo yn y DU nawr i ddiwallu ein hanghenion ynni. Byddai'n rhaid i ni ei fewnforio o wledydd fel Awstralia. Byddai'n rhaid i ni fewnforio nwy naturiol o wledydd nad ydynt eisiau gwneud ffafr â ni. Byddai'n rhaid i ni fewnforio mwy o nwy naturiol hylifol o wledydd ledled y byd. Rydym ni’n gwneud hynny eisoes. Nawr, er fy mod i’n gwybod bod y gymysgedd ynni yn y DU yn mynd i barhau yn y dyfodol—ac yn wir, mae 25 y cant o'r nwy naturiol hylifol yn y DU yn dod trwy Aberdaugleddau, ac mae hynny'n rhywbeth a fydd yn parhau yn y dyfodol—nid wyf yn gweld y doethineb o ddweud mai’r hyn sydd angen i ni ei wneud yw mynd yn ôl i dechnoleg y gorffennol, gyda llygredd y gorffennol, a cheisio anwybyddu pwysau llethol y dystiolaeth wyddonol a rhoi ein pennau yn y tywod. Mae e’n rhywun sy'n falch, meddai fe, o fod yn Brydeiniwr. Yna gadewch iddo ddangos ei falchder trwy ddweud ei fod eisiau i'r DU arwain y ffordd pan ddaw i ymdrin â’r newid yn yr hinsawdd.