Mae [R] yn dynodi bod yr Aelod wedi datgan buddiant. Mae [W] yn dynodi bod y cwestiwn wedi’i gyflwyno yn Gymraeg.

A’r eitem gyntaf ar ein hagenda ni y prynhawn yma yw cwestiwn brys. Rwyf wedi derbyn cwestiwn brys o dan Reol Sefydlog 12.66, ac rwy’n galw ar Adam Price i ofyn y cwestiwn brys.

Diolch, Lywydd.

A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am adroddiadau bod Ford yn bwriadu cael gwared â dros 1,000 o swyddi o’i waith adeiladu peiriannau ym Mhen-y-bont ar Ogwr? EAQ(5)0140(EI)

Gwnaf. Siaradais y bore yma gydag is-lywydd Ford, a gadarnhaodd nad oes unrhyw berygl i gyflogaeth yn ffatri Pen-y-bont ar Ogwr yn y tymor byr, ac y bydd niferoedd cyflogaeth yn aros yr un fath, fwy neu lai, hyd at 2021. Fodd bynnag, pwysleisiais eto ein bod yn barod i wneud popeth yn ein gallu i gynorthwyo’r ffatri i ddod yn fwy cynhyrchiol, ac yn hollbwysig, i sicrhau cynhyrchion newydd ar gyfer y ffatri, o 2021 ymlaen.

Rwy’n siŵr y byddai Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno bod colli’r swyddi hyn—dros ddwy ran o dair o’r swyddi—yn ein ffatri weithgynhyrchu fwyaf ond dwy yn newyddion ofnadwy i’r gweithwyr, y teuluoedd, y cymunedau yr effeithir arnynt, ond hefyd i Gymru gyfan, heddiw ar ein diwrnod cenedlaethol. Cyfeiriodd at y sicrwydd a roddwyd iddo o’r blaen ac a ailadroddwyd, tan 2021. A all ddweud wrthym pryd oedd y tro cyntaf iddo glywed am y cynlluniau i leihau nifer y swyddi hyn yn 2021? A glywodd amdanynt dros nos gyda syndod a siom, fel y gweddill ohonom? A yw’n teimlo ei fod ef a’r gweithlu yn cael eu camarwain mewn unrhyw ffordd gan reolwyr y cwmni? A yw’n fodlon ein bod yn ymgysylltu’n iawn â’r cwmni, ar yr adeg iawn, yn y lle iawn, gyda’r unigolyn iawn?

Ym mis Medi, addawodd y byddai’n ymweld â phencadlys byd-eang y Ford Motor Company yn Detroit. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, ni ddigwyddodd yr ymweliad hwnnw. Fis diwethaf, dywedodd,

Os yw hynny’n golygu mynd i Detroit, fe awn i Detroit.

A fydd yn mynd i Detroit, neu a fydd y Prif Weinidog, sydd yn yr Unol Daleithiau ar gyfer Dydd Gŵyl Dewi, yn newid ei gynlluniau teithio ar frys? Gwyddom fod hwn yn gwmni sy’n gwrando ar arweinwyr gwleidyddol pan fyddant yn eu lobïo. Gwelsom hynny, wrth gwrs, pan newidiwyd y cynlluniau ar gyfer y ffatri ym Mecsico, a’i symud i Michigan, o ganlyniad i alwad ffôn o’r Tŷ Gwyn.

Nawr, mae Ford yn gwmni sy’n rhoi pwyslais ar frandiau newydd a thechnolegau newydd, gan gynnwys cerbydau trydan a cheir di-yrrwr. Pa gynnydd penodol y gall adrodd amdano ar werthuso’r rhagolygon ar gyfer y technolegau hyn ym Mhen-y-bont? A all ddweud, yn ei asesiad, fod ein penderfyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd a’r effaith a gafodd hyn ar Ford, wrth i’r gostyngiad yng ngwerth sterling arwain at golledion o $600 miliwn y flwyddyn i’r cwmni yn ôl eu hasesiad eu hunain, wedi bod yn ffactor yn eu cynllun penodedig i dorri swyddi a sicrhau arbedion effeithlonrwydd yn eu hadran Ewropeaidd drwyddi draw?

Ac yn olaf, a gaf fi ddweud, os yw hyn ar yr agenda bellach—colli dwy ran o dair o’r gyflogaeth yn ein ffatri weithgynhyrchu fwyaf ond dwy—a yw’n cytuno y byddai hynny’n argyfwng economaidd yr un mor ddifrifol â’r un y bu’n rhaid inni ei wynebu’n ddiweddar mewn perthynas â dur? Ac a wnaiff Llywodraeth Cymru, felly, ar y cyd â Llywodraeth y DU, undebau, a chynrychiolwyr y sector, alw uwchgynhadledd frys ar ddyfodol y diwydiant modurol yng Nghymru a’r DU?

Hoffwn ddiolch i Adam Price am ei gwestiynau, a dweud mai ein hamcan yw osgoi’r hyn a allai droi’n argyfwng, fel yr amlinellwyd gan yr Aelod. Rwy’n llwyr gydnabod y sgiliau sylweddol sydd i’w gweld yn ffatri Pen-y-bont, teyrngarwch y gweithlu, ac yn amlwg, pryderon y gweithwyr a’u teuluoedd ar hyn o bryd. Mae perygl hefyd nid yn unig i’r sector modurol yn ne Cymru, ond i’r gadwyn gyflenwi sy’n elwa o fodolaeth Ford yma, ac i’r economi ehangach yng Nghymru. Ac am y rheswm hwnnw, rydym yn gwbl benderfynol o wneud popeth yn ein gallu i sicrhau bod Ford yn dod o hyd i gyfleoedd newydd, cynhyrchion newydd i Ben-y-bont ar Ogwr, yn y degawd nesaf.

Siaradais â’r is-lywydd gan mai’r is-lywydd a fydd yn gwneud y penderfyniad ynglŷn â Ford yn Ewrop, ac felly, ynglŷn â Ford ym Mhen-y-bont. Ond os oes angen ymgysylltu ag unrhyw un arall yn unrhyw le yn y byd, gan gynnwys yn yr Unol Daleithiau, rwyf wedi dweud yn glir iawn y buaswn yn fwy na pharod i wneud hynny. Ond credaf yn gryf mai’r is-lywydd a fydd, yn y pen draw, yn gwneud penderfyniadau am y ffatri yn y dyfodol a lle y bydd cynhyrchion yn cael eu gweithgynhyrchu yn Ewrop.

Mae manylion yr hyn a gyflwynwyd y bore yma yn cynrychioli’r senario waethaf ar gyfer ffatri Pen-y-bont pe na bai unrhyw gynhyrchion newydd yn cael eu sicrhau yn ystod y degawd nesaf. Dyna pam rwy’n benderfynol o weithio nid yn unig gyda’r cwmni ond hefyd gyda’r gweithlu a’u cynrychiolwyr yn yr undebau, er mwyn nodi’r cyfleoedd y mae Ford eu hunain wedi dweud y gellid eu denu i Ben-y-bont. Dros yr wythnosau a’r blynyddoedd nesaf, hoffwn ddeall yn well pa gynnyrch penodol y bwriada Ford Europe ddod â hwy i Ben-y-bont, er mwyn i ni fel Llywodraeth Cymru allu parhau i gefnogi’r cwmni, fel y gwnaethom ers dechrau datganoli. Nid oes amheuaeth fod rhoi’r gorau i fod yn aelodau o’r UE yn creu her sylweddol iawn i Ford ym Mhen-y-bont, ac yn wir, i’r diwydiant modurol ledled Cymru a’r DU. Mae pob injan a gynhyrchir yno yn mynd i Ewrop er mwyn cael ei gwerthu’n ôl mewn cerbyd Ford. A dyna pam fod y Prif Weinidog wedi dweud yn gyson drwy gydol y trafodaethau Brexit y dylai mynediad rhydd a dilyffethair at y farchnad sengl fod yn brif flaenoriaeth, fel y gwnaed yn glir yn y Papur Gwyn.

Er mwyn osgoi’r argyfwng y sonia’r Aelod amdano, mae angen i ni weld ymgysylltiad mwy ystyrlon gan Lywodraeth y DU, a ‘does bosib nad yw’r hyn sy’n dda i Nissan yn dda i Ford hefyd. Rwyf hefyd yn awyddus i sicrhau, fel y crybwyllais o’r blaen yma yn y Siambr, ein bod yn sicrhau cymaint â phosibl o’r £2 biliwn o gyllid datblygu, ymchwil ac arloesi a gyhoeddwyd gan Lywodraeth y DU ar gyfer economi Cymru ac ar gyfer uwch-weithgynhyrchu, lle y gwyddom fod gan Gymru hanes balch iawn. Nid oes amheuaeth y bydd cryn bryder heddiw ymysg y gweithlu, ond rwy’n benderfynol o ddod â’r cwmni, yr undebau a’r gweithlu ynghyd i nodi’r cynhyrchion a fydd yn rhoi dyfodol mwy hyfyw i Ford Pen-y-bont yn y tymor hwy.

Ysgrifennydd y Cabinet, credaf eich bod yn iawn—mae cryn bryder heddiw, ers i’r newyddion hwn ddod i’r amlwg ddoe. Gofynnodd Adam Price yn benodol—ni chredaf eich bod wedi ateb ei bwynt—am amserlen y Prif Weinidog yn yr Unol Daleithiau. A gaf fi ofyn a yw’r Prif Weinidog wedi newid ei daith, ac a fydd yn ceisio cyfarfod â swyddogion gweithredol Ford tra bydd yn yr Unol Daleithiau? Efallai y gallech roi’r wybodaeth ddiweddaraf inni ynglŷn â hynny.

Sail y pryderon, wrth gwrs, yw’r rhagdybiaeth na all Ford ddod ag unrhyw waith newydd i mewn. Dywedasoch wrth ateb dau gwestiwn blaenorol eich bod, fel Llywodraeth, yn barod i fod yn gefnogol i’r sefyllfa, ond a gaf fi i ofyn am rai manylion penodol? Beth yn benodol y mae Llywodraeth Cymru yn barod i’w gyfrannu? 

Efallai y bydd yr Aelod yn ymwybodol o’r sawl math o gymorth y mae Llywodraeth Cymru wedi gallu’i gynnig i Ford dros nifer o flynyddoedd. Yn wir, ers 1978, mae Ford ym Mhen-y-bont wedi elwa ar oddeutu £140 miliwn. Ers dechrau datganoli, rydym wedi gallu cefnogi Ford gyda phecynnau hyfforddi sgiliau, gyda gwariant cyfalaf, gyda chymorth seilwaith, ac rydym yn barod i wneud hynny eto. Yn benodol, rwy’n awyddus i sicrhau ein bod yn defnyddio ac yn manteisio ar gyllid ymchwil a datblygu, er mwyn inni allu denu ffyrdd newydd o weithgynhyrchu injans a mathau newydd o ddatblygiadau modurol i Gymru, ac yn benodol i Ford. Hoffwn archwilio’r cyfleoedd ar gyfer mentrau ar y cyd rhwng Ford a gweithgynhyrchwyr cyfarpar gwreiddiol eraill, gan y credaf fod cyfleoedd gwerthfawr i’w cael, yn enwedig mewn perthynas â cherbydau trydan, i weithgynhyrchwyr cyfarpar gwreiddiol weithio’n agosach â’i gilydd. A phe gallai Llywodraeth Cymru hwyluso cytundeb rhwng Ford a gweithgynhyrchwr arall, byddem yn fwy na pharod i wneud hynny, a byddem yn cefnogi unrhyw fenter ar y cyd, gyda chymorth ariannol, pe bai angen a phe bai hynny’n ddichonadwy.

Nawr, o ran ymweliad y Prif Weinidog â’r Unol Daleithiau, mae’r Prif Weinidog eisoes wedi cyhoeddi rhagor o fuddsoddiad gan GE yn ystod ei daith i’r Unol Daleithiau, a chredaf fod hynny’n dangos ein hanes cryf fel Llywodraeth o sicrhau rhagor o waith i fuddsoddwyr presennol yng Nghymru. Byddwn yn parhau i wneud hynny gyda Ford. Ond mae’n rhaid i mi bwysleisio eto fy mod wedi siarad â’r sawl sy’n gwneud penderfyniadau yn Ford. Byddaf yn ei chyfarfod eto i bwysleisio teyrngarwch y gweithlu, y sgiliau yn y ffatri, hanes blaenorol y Llywodraeth hon o weithio gyda Ford, y buddsoddiad a wnaethom yn y ffatri, ac yn anad dim, y diddordeb a ddylai fod gan Ford mewn bod yn un o wledydd mwyaf cynhyrchiol gorllewin Ewrop.

Ysgrifennydd y Cabinet, heb fod yn sicr ynghylch dilysrwydd, neu ba mor wir hyd yn oed, yw’r ddogfen hon yr honnir iddi gael ei datgelu’n answyddogol, rhaid i ni fod yn hynod o ofalus rhag achosi hysteria ynglŷn â cholli swyddi yn ffatri injans Ford ym Mhen-y-bont. Yr unig sylwadau swyddogol a gawsom gan Ford yw eu bod yn lleihau’r buddsoddiad, ond maent yn dal i wneud buddsoddiad gwerth miliynau o bunnoedd ym Mhen-y-bont. Mae’n rhy gynnar i siarad am streic. Pe bai Ford yn cyhoeddi mai dyma yw eu bwriad, lleihau buddsoddiad ym Mhen-y-bont ar Ogwr, dyna yw fy rhanbarth i, a buaswn yn ymladd ochr yn ochr â phawb arall ac yn sefyll gyda fy etholwyr a’r undebau i wrthwynebu colli swyddi. Ond tan hynny, credaf fod yn rhaid i ni geisio gostegu pethau. Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych yn cytuno â mi ei bod yn rhy gynnar i hyd yn oed ystyried streicio, ac a wnewch chi sicrhau fy etholwyr y byddwch yn gwneud popeth yn eich gallu i sicrhau bod Ford yn parhau i fuddsoddi yn ffatri Pen-y-bont?

Yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, a allwch roi’r wybodaeth ddiweddaraf inni ynglŷn â’r trafodaethau a gawsoch gyda Llywodraeth y DU ynglŷn â gweithredu ar y cyd â hwy i sicrhau dyfodol hirdymor y ffatri injans ym Mhen-y-bont?

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei chwestiynau ac ailadrodd y pwynt a wnaed i mi—y sicrwydd a roddwyd i mi gan is-lywydd Ford—nad oes unrhyw risg i gyflogaeth heddiw? Ond rydym wedi bod yn ymwybodol erioed fod risgiau mwy hirdymor yn wynebu Ford ym Mhen-y-bont. O 2021, yr her fydd dod o hyd i gynhyrchion newydd y gellir eu gweithgynhyrchu yn y ffatri. Yn ystod y misoedd diwethaf, rydym wedi cael sicrwydd gan Ford eu bod yn edrych ar ystod o gyfleoedd y gellir eu dwyn i Ben-y-bont. Hoffwn weld rhagor o fanylion yn awr ynglŷn â beth yw’r cyfleoedd hynny—beth y mae Ford yn edrych arno’n benodol, a sut y maent yn mynd ati i ddenu’r buddsoddiad i ffatri Pen-y-bont ar Ogwr. Ac oherwydd hynny, rwy’n bwriadu cyfarfod â’r is-lywydd eto, a chydag arweinwyr yr undebau, gan fy mod yn credu’n gryf mai drwy gydweithio fel tîm yr ydym ar ein gorau. Credaf fod Ford wedi profi ym Mhen-y-bont y gallwch gynhyrchu’r nwyddau gorau posibl os oes gennych Lywodraeth ragweithiol ac os oes gennych weithlu undebol cadarnhaol a rhagweithiol. Mae angen inni sicrhau bod y berthynas rhwng y gweithlu a’r cwmni a Llywodraeth Cymru yn parhau i fod yn un gref. Ond yn hanfodol, mae’n rhaid i ni sicrhau bod Ford yn nodi’r cynhyrchion newydd a dyna pam y byddaf yn rhoi mwy o bwysau arnynt i ddarparu manylion ynglŷn â pha gyfleoedd y maent yn sôn am eu gwireddu mewn gwirionedd.

Huw Irranca-Davies.

Diolch, Lywydd, ac a gaf fi ddiolch i chi am ganiatáu’r cwestiwn brys hwn heddiw? Mae’n fater sydd wedi achosi llawer o bryder, ond a gaf fi ddweud nad pryderon newydd yw’r rhain heddiw, ar sail yr adroddiadau hyn yn y wasg; maent wedi bod yn bryderon parhaus ers peth amser? Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet, yn gyntaf oll, am gydnabod y sgiliau, y teyrngarwch a’r aberth y mae’r gweithlu eisoes wedi’i wneud i sicrhau bod y ffatri hon yn gynhyrchiol. Ond fel y gallwn weld o’r adroddiadau dros y penwythnos, efallai fod tasg fwy fyth o’n blaenau. Credaf ei bod yn ddyletswydd ar bob un ohonom fel Aelodau Cynulliad rhanbarthol, ac fel Aelod etholaeth sydd â channoedd o’r gweithlu wedi eu cyflogi yn fy etholaeth a’u teuluoedd yn dibynnu arnynt, i sicrhau dyfodol hirdymor. Ac mae’r syniad hwn o ddod â’r gweithlu a’r undebau, sy’n cynrychioli eu haelodau ar lawr gwlad, ar lawr y siop a llawr y ffatri, a’r rheolwyr at ei gilydd er mwyn inni allu siarad yn blwmp ac yn blaen ynglŷn â’r hyn sydd angen inni ei wneud er mwyn sicrhau mai hon yw prif ffatri Ford yn Ewrop a ledled y byd—er mwyn i’w cynhyrchiant olygu y bydd rheolwyr Ford ledled y byd yn dweud, ‘Bydd y buddsoddiad nesaf yn mynd i Ford Pen-y-bont.’

Gwyddom nad yw hyn yn ar fin digwydd. Gwyddom fod gennym le i anadlu tan 2020-21. Mae’r injan Jaguar yn agosáu at ddiwedd ei hoes. Mae gennym beth buddsoddiad, er nad y buddsoddiad yr oeddem yn dymuno’i gael, yn yr injan Dragon, ond mae hynny’n dda hefyd. ‘Does bosib nad oes angen i bob un ohonom yn awr—Llywodraeth Cymru, ninnau fel Aelodau’r Cynulliad, y gweithlu, yr undebau a’r rheolwyr—eistedd o amgylch y bwrdd a dweud, ‘Sut y gallwn sicrhau mai’r ffatri hon fydd yn denu’r buddsoddiad hwnnw?’ Felly, mae gennyf dri chwestiwn penodol. Un yw: beth y gall Llywodraeth Cymru ei wneud, y tu hwnt i’r hyn sydd wedi’i nodi yn barod, i hwyluso’r trafodaethau cynhyrchiol ac adeiladol hynny—a byddant yn drafodaethau digyfaddawd—er mwyn i bawb o amgylch y bwrdd gytuno ar gynllun ar gyfer symud ymlaen. A yw’n cytuno bod angen inni wneud hynny yn awr? Oherwydd os caiff y penderfyniadau buddsoddi sydd eu hangen arnom i sicrhau dyfodol y ffatri hon eu rhoi ar waith yn 2020 a 2021, mae angen eu gwneud yn ystod y misoedd a’r flwyddyn sydd i ddod.

Yn drydydd, beth a wyddom yn awr—fisoedd yn ddiweddarach—am y gwarantau a roddwyd gan Lywodraeth y DU i ffatri arall yn y DU, yn gwbl briodol, ynglŷn â’r ansicrwydd ar ôl Brexit? Beth a wyddom am hynny? Ac a ydym yn sicr fod y gwarantau hynny’n cael eu cynnig hefyd i’r gweithwyr yn Ford Pen-y-bont, gan y dylent fod yn cael eu cynnig. Dylid rhoi’r un gwarantau iddynt. Felly, os gwelwch yn dda, gwyddom am y buddsoddiad a wnaed dros lawer o flynyddoedd gan Lywodraeth Cymru yn y ffatri hon, gwyddom am yr ymdrechion a wnaed gan y gweithlu, ond ymddengys fod mynydd gennym i’w ddringo mewn byr o dro. Dylem oll fod yn gweithio gyda’n gilydd i sicrhau ein bod yn dringo’r mynydd hwn ac i sicrhau dyfodol cynhyrchiol ar gyfer y ffatri hon ac ar gyfer y gweithwyr—mae cannoedd ohonynt yn fy etholaeth i.

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn, a chydnabod ei bryder gwirioneddol nid yn unig am ei etholwyr ei hun, ond yr etholwyr sy’n byw mewn ardaloedd cyfagos yn ne Cymru hefyd? Gwn hefyd fod ei ymrwymiad i ffatri Ford Pen-y-bont a’i gweithlu yn ddiwyro.

Nawr, o ran technoleg newydd, mae newid dynamig yn digwydd yn y sector modurol ar hyn o bryd, a noda’r Aelod y ffaith y bydd Jaguar yn rhoi’r gorau i gynhyrchu’r injan AJ yn ddiweddarach yn ystod y degawd hwn. Nid Jaguar yw’r unig weithgynhyrchwr sy’n ystyried cynhyrchu injans newydd a mathau newydd o injans. Oherwydd hynny, mae’n hanfodol fod Ford yn gweithio gyda gweithgynhyrchwyr modurol eraill yn Ewrop a ledled y byd i nodi cyfleoedd i ddatblygu injans newydd gyda’i gilydd, ac i ddod â hwy i Ben-y-bont. Roedd gan Ben-y-bont hanes am fod y ffatri fwyaf cystadleuol a chynhyrchiol yn Ewrop. Rydym am weld y statws hwnnw’n dychwelyd a dywedodd is-lywydd Ford wrthyf heddiw fod y gweithlu—y ffatri—ar y llwybr iawn tuag at ddod yn ffatri fwyaf cystadleuol a mwyaf cynhyrchiol yn Ewrop unwaith eto. Fe’m galluogwyd gan hynny i ddadlau’n gryf fod buddsoddiad pellach yn sicr yn rhywbeth y dylid ei groesawu ac y dylid ei gyfeirio tuag at y ffatri ym Mhen-y-bont, oherwydd gyda’r galw am fathau newydd o injans, mae gan Ford ym Mhen-y-bont hanes profedig o ddarparu’r safon uchaf mewn modd amserol.

Mae’r Aelod yn iawn i ddweud ein bod mewn cyfnod heriol—nid oes unrhyw amheuaeth am hynny—ond mae gennym Brif Weinidog sydd â hanes profedig o ddiogelu swyddi sydd mewn perygl. Nid oes ond angen inni edrych ar argyfwng Tata fel enghraifft o’r modd y mae wedi gallu cyflawni ei addewid i sicrhau swyddi o ansawdd i bobl yma yng Nghymru. Yn wir, fel y dywedais eisoes, mae wedi gwneud hynny eto yr wythnos hon gyda GE. Rwy’n bwriadu cyfarfod â Len McCluskey yn ddiweddarach y prynhawn yma. Rwyf eisoes wedi siarad ag Andy Richards, ysgrifennydd cyffredinol Unite Cymru. Rwyf hefyd wedi siarad ag Aelodau Cynulliad lleol heddiw. Rwyf wedi siarad â’r Prif Weinidog ac is-lywydd Ford y bore yma. Rwy’n bwriadu dod â’r holl bartneriaid at ei gilydd er mwyn adfer etheg gwaith tîm Ford ym Mhen-y-bont, etheg a fydd yn arwain at ddod â rhagor o fuddsoddiad a chynhyrchion newydd i ffatri ragorol.

Wel, Ysgrifennydd y Cabinet, efallai eich bod wedi siarad â dau o Aelodau’r Cynulliad, ond ni chredaf eich bod wedi siarad gyda phob Aelod Cynulliad sy’n cynrychioli’r ardal, a chredaf, mewn perthynas â democratiaeth yma yng Nghymru, y byddai’n dda pe gallech gynnwys pob Aelod Cynulliad sy’n cynrychioli rhanbarth Pen-y-bont ar Ogwr mewn unrhyw drafodaethau yn y dyfodol.

Edrychwch, efallai y byddwch yn dweud bod Ford wedi buddsoddi yn yr ardal ac efallai fod gennych eiriau caredig i’w dweud am Ford, ond gallaf ddangos fy nghreithiau ar ôl y dadleuon ynglŷn â Ford yn cau eu ffatri yn Abertawe ac ymgyrch bensiynau Visteon gyda Ford a ddilynodd hynny. Felly, efallai ei bod yn braf eich bod yn ymddiried ynddynt, ond efallai na fydd eu geiriau yn cael eu hadlewyrchu yn y camau a gymerant ar ôl 2021. Felly, hoffwn gael sicrwydd gennych, gan na’ch clywais i chi’n ateb Adam Price: pryd y daethoch i wybod am yr adroddiadau yn y wasg heddiw? Ie, efallai mai adroddiadau a ddatgelwyd yn answyddogol ydynt, ond mae angen inni wybod pa drafodaethau a gawsoch gyda’r cwmni er mwyn deall lefel y difrifoldeb a fu cyn hyn, gan y bydd y rhai sy’n byw yn yr ardal honno, wrth gwrs, yn bryderus iawn. Mae hwn hefyd yn gwmni angori, felly hoffwn geisio deall beth y mae’r cwmnïau eraill sy’n gweithio o gwmpas Ford yn ei deimlo heddiw—nid gweithwyr Ford yn unig, ond y cwmnïau llai hynny. Rydych yn sôn cryn dipyn am chwilio am gynhyrchion newydd, ond beth yw rhai o’r cynhyrchion newydd hynny? A ydych yn pryderu, mewn perthynas â Tata yn prynu Jaguar Land Rover yn 2008, fod llawer o fuddsoddiad wedi mynd i’r ffatri yng ngorllewin canolbarth Lloegr, ac y gall hynny fod yn niweidiol i gynhyrchiant ffatri Ford ym Mhen-y-bont? Felly, a ydych wedi ystyried dadansoddi effaith y buddsoddiadau mewn rhan arall o’r DU a sut y mae hynny’n effeithio arnom ni?

Buom yn trafod Tata ychydig wythnosau yn ôl. Byddai’n dda pe gallech chi fel Llywodraeth ddarparu’r strategaeth ddiwydiannol honno er mwyn inni allu dod â’r holl offerynnau hyn ynghyd mewn un ddogfen benodol a deall sut y gallwn ninnau fel Aelodau’r Cynulliad ar draws y Siambr gyfrannu at hyn mewn ffordd gadarnhaol, gan nad oes gennym unrhyw ddiddordeb mewn ceisio elwa ar hyn. Mae’n rhaid inni ddiogelu’r swyddi yn ne Cymru, oherwydd os nad yw Ford yn teimlo’r pwysau, yna credwch fi, efallai y byddant yn symud y swyddi hynny i fannau eraill. Oherwydd maent yn gorfforaeth ryngwladol, ac nid ydynt yn ymrwymedig i Gymru fel y bydd rhai Aelodau eraill yn y Siambr hon yn ei feddwl o bosibl.

Dylwn ddechrau drwy ddweud wrth yr Aelod fod Aelodau eraill y siaradais â hwy’r bore yma wedi cysylltu’n rhagweithiol â mi, a dyna pam y gallais rannu manylion gyda hwy ynglŷn â’r sgyrsiau a gefais gyda’r unigolyn sy’n gwneud y penderfyniadau allweddol. Mae croeso i’r Aelod gysylltu â mi ar unrhyw adeg os yw’n teimlo’n ddigon cryf ynglŷn â’r materion yn ei rhanbarth.

Dylwn ddweud hefyd mai yn awr yw’r amser i feithrin ymddiriedaeth, yn hytrach na’i thanseilio neu ei dinistrio, a chredaf mai drwy adfer ymagwedd tîm yn Ford Pen-y-bont y gallwn sicrhau dyfodol mwy hyfyw i’r ffatri. Nid oes unrhyw amheuaeth fod cryn bryder yn y ffatri, a dywedais wrth is-lywydd Ford heddiw am fy nyhead i gael manylion ynglŷn â’r cynhyrchion newydd sy’n cael eu hystyried. Rwy’n awyddus i wybod yn union beth y gall Ford Pen-y-bont ei ddisgwyl a beth y dylent ddisgwyl y byddant yn ei weithgynhyrchu yn y degawd nesaf. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, gallai’r cynhyrchion hyn gynnwys injans trydan a hybrid, ond mae angen inni wybod beth yn union y bydd ffatri Ford ym Mhen-y-bont yn canolbwyntio ar ei gynhyrchu dros y blynyddoedd i ddod.

O ran y manylion a ddatgelwyd heddiw, fel y dywedais wrth Adam Price, maent yn cynrychioli’r senario waethaf o ran yr hyn a fuasai’n digwydd—yr hyn a fuasai’n digwydd—yn ddamcaniaethol, pe na bai unrhyw gynhyrchion newydd yn cael eu sicrhau ar gyfer ffatri Pen-y-bont. Ond ein bwriad yw sicrhau cynnyrch newydd, gweithio’n rhan o dîm gyda Ford, gyda’r gweithlu, gyda’r undebau, a dyna pam y byddaf yn dod â hwy i gyd at ei gilydd. Mae gan bawb ddiddordeb yn hyn—yr undebau, y gweithlu a’r Llywodraeth—er mwyn sicrhau bod Ford yn goroesi a bod Ford ym Mhen-y-bont yn ffynnu ymhell i’r dyfodol.

Byddwn yn gweithio gyda’n gilydd, byddwn yn datblygu ymddiriedaeth ymysg y partneriaid, a byddwn yn gweithio gyda’r cwmni, ac os yw hynny’n golygu bod yn ddigyfaddawd gyda Ford Europe, byddwn yn gwneud hynny.

Ac, yn olaf, Suzy Davies.

Diolch yn fawr, Lywydd. Diolch am eich atebion hyd yma, Ysgrifennydd y Cabinet, ond hoffwn roi cynnig arall ar gwpl o gwestiynau, gan nad ydym wedi cael atebion iddynt. [Torri ar draws.] Pryd oedd y tro cyntaf i chi glywed am y senario waethaf hon? Mae’r AS dros Ben-y-bont ar Ogwr yn cyfaddef nad oedd yn gwybod unrhyw beth am hyn, felly rwy’n meddwl tybed a oeddech chi.

A allwch roi ateb i mi, ateb syml, i’r cwestiwn: a yw’r Prif Weinidog wedi ceisio newid ei amserlen yn America i gyfarfod â rhywun o Ford? Mae’n gwestiwn syml. Hynny yw, ‘do’ neu ‘naddo’.

A chwpl o gwestiynau eraill: fis Medi diwethaf, dywedodd Ford na fyddai’r toriadau yng nghynhyrchiant Dragon yn effeithio ar y gweithlu, ac fel pob un ohonom, gan eich cynnwys chi, Ysgrifennydd y Cabinet, ac Aelodau’r Cynulliad—ac wrth gwrs, fe ddywedodd Len McCluskey ei hun ar ei ymweliad diweddar ei fod yn gofyn i’r cwmni ddangos eu bod yn ‘gweithio’n galed i sicrhau cynnyrch newydd’. Dyna oedd ei eiriau, a chredaf ein bod yn eu rhannu.

Awgryma adroddiad heddiw ar y senario waethaf fod Ford naill ai wedi methu, sy’n golygu ein bod yn wynebu dyfodol digon tywyll, neu nad ydynt wedi bod yn gweithio mor galed â hynny eto. Clywais eich ateb cynharach i Caroline Jones, ond tybed pa un o’r ddwy senario sydd agosaf at y gwirionedd yn eich barn chi. Mae’n peri cryn bryder fod y cwmni wedi awgrymu nad yw arferion gwaith yn y ffatri mor effeithlon neu effeithiol ag yn ffatrïoedd eraill y DU. Dyna’r tro cyntaf i ni glywed hynny, neu o leiaf y tro cyntaf i mi glywed hynny. Dywedodd Mr McCluskey y byddai’n ‘gweithio’n galed’ gyda’r cwmni—rwy’n ei ddyfynnu unwaith eto—felly a ydych yn cytuno y dylid dechrau’r math o waith yr oedd Huw Irranca-Davies yn siarad amdano yn gynharach cyn gynted â phosibl fel na all Ford byth fod mewn sefyllfa lle y gallant ddefnyddio’r gweithlu fel esgus i fygwth y ffatri honno? Credaf fod fy nghwestiynau eraill wedi cael eu hateb, felly byddwn wrth fy modd pe gallech ateb y pedwar cwestiwn hwnnw.

Gallaf. A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei chwestiynau? Yn gyntaf, gofynnodd yr Aelod a fydd y Prif Weinidog yn hedfan i Detroit i gyfarfod â Ford. Fel y dywedais eisoes, rwyf wedi siarad â’r unigolyn a fydd yn gwneud y penderfyniad. Yn bwysicach, gwyddom beth y bûm yn ei wneud, gwyddom beth yw’n safbwynt ni: ble mae Prif Weinidog y DU wedi bod ar hyn? Mae arnom angen sicrwydd tebyg—[Torri ar draws.] Mae arnom angen sicrwydd tebyg ar gyfer Ford ag a roddwyd i Nissan. Mae Prif Weinidog Cymru wedi dangos ei fod yn gallu sefyll dros ddiwydiant Cymru: ble mae Prif Weinidog y DU? Fel y dywedais, byddaf yn parhau i ymgysylltu â’r unigolyn a fydd yn gwneud y penderfyniadau ynglŷn â ffatri Pen-y-bont. Yr unigolyn hwnnw yw is-lywydd Ewrop, yr unigolyn hwnnw yw’r unigolyn y siaradais â hi y bore yma ac y byddaf yn parhau i gynnal deialog â hi, ac ni fydd drygioni’r Aelodau gyferbyn yn fy atal rhag siarad gyda’r rhai sy’n gwneud y penderfyniadau allweddol mewn perthynas â diogelu dyfodol Ford ym Mhen-y-bont. Waeth pa helynt y dymunant ei godi, mae’n well gennym weithredoedd na geiriau ar yr ochr hon—osgoi argyfwng felly yn hytrach na hybu’r syniad o argyfwng.

O ran Ford eu hunain—[Torri ar draws.] O ran Ford eu hunain, mae cyfathrebu rhwng—[Torri ar draws.] Mae’r Aelodau’n protestio gormod.

Mae Ysgrifennydd y Cabinet yn parhau—yn gorffen—ei ateb.

Credaf fod angen—[Torri ar draws.] Credaf fod angen i Ford gyfathrebu’n well gyda’u gweithwyr, gyda’u haelodau, mewn perthynas â’r amcanion ar gyfer y ffatri yn y tymor hir. Dyna pam fy mod wedi siarad gyda’r undebau yn ogystal â’r is-lywydd; dyna pam y byddaf yn dod â hwy at ei gilydd. Oherwydd yr hyn a gyflwynwyd heddiw oedd y senario waethaf yn seiliedig ar sefyllfa ddamcaniaethol. Y ffaith amdani, ar gyfer y sector modurol, yw bod yn rhaid i chi edrych yn hirdymor ar ba gynhyrchion a ddaw yn y dyfodol, ond mae yna senario waethaf yn bodoli ar gyfer unrhyw weithgynhyrchwr os nad ydych yn sicrhau cynhyrchion newydd. Y cwestiwn allweddol ar ein cyfer ni, a’r hyn yr ydym yn canolbwyntio arno, yw sicrhau’r cynhyrchion newydd hynny—nid siarad yn unig am ba gyfleoedd sydd ar gael, ond dwyn Ford i gyfrif o ran eu haddewid eu bod yn edrych ar gyfleoedd newydd. Efallai’n wir eu bod yn edrych ar gyfleoedd newydd; hoffem wybod beth yn union yw’r cyfleodd hynny a phryd y gallwn ddisgwyl iddynt gael eu sicrhau.

Thank you, Cabinet Secretary.