3. Pa drafodaethau y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi'u cael ynghylch adleoli swyddi'r Adran Gwaith a Phensiynau ledled Cymru? OAQ(5)0136(EI)

Rwyf wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU yn mynegi fy mhryderon ynglŷn â’r diffyg ymgynghori ymlaen llaw gan Lywodraeth y DU mewn perthynas â gwaith rhesymoli ystadau’r Adran Gwaith a Phensiynau, ac yn cadarnhau ein hymrwymiad i weithio gyda Llywodraeth y DU i ddod o hyd i swyddfeydd eraill.

Diolch i’r Gweinidog am ei hymateb. Rwy’n bryderus iawn ynglŷn â’r cynlluniau i symud 1,000 o swyddi’r Adran Gwaith a Phensiynau o wahanol rannau o Gymru a’u crynhoi yng Ngogledd Caerdydd neu’r cyffiniau. A all y Gweinidog ddweud wrth y Siambr beth yw’r cynlluniau ar gyfer swyddi’r Adran Gwaith a Phensiynau sydd wedi’u lleoli yng Ngogledd Caerdydd ar hyn o bryd, a beth y gall ei wneud i argyhoeddi Gweinidogion yn San Steffan ynglŷn â ffolineb lleoli popeth yng Nghaerdydd neu’r cyffiniau a symud swyddi o ardaloedd lle y mae pob swydd yn cyfrif?

Wel, mae’r Adran Gwaith a Phensiynau yn dweud yn gyson na ddylai unrhyw staff golli swyddi o ganlyniad i adolygu’r ystad ar gyfer y dyfodol, ac ar hyn o bryd maent yn recriwtio mwy o hyfforddwyr gwaith. Mae proses ymgynghori barhaus ar y gweill yn y swyddfeydd a gwyddom fod yr ymgynghoriad hwnnw yn edrych hefyd ar opsiynau ar gyfer adleoli.

Fodd bynnag, rydym yn bryderus iawn ynglŷn â beth a allai ddeillio o’r cynigion. Mae llawer o’r cyfleoedd adleoli yng Ngogledd Caerdydd neu yn Noc Penfro, er enghraifft, yn ymddangos yn afresymegol ac yn anymarferol. Maent yn bygwth gadael staff a chymunedau yn waeth eu byd o lawer, ac rydym yn annog Llywodraeth y DU i ailfeddwl ac i weithio gyda ni i sicrhau bod staff yn cael eu hadleoli, os oes angen, yn y lleoedd gorau er mwyn iddynt allu parhau i wasanaethu’r cymunedau y maent yn byw ac yn gweithio ynddynt.

Rwy’n arbennig o bryderus, wrth gwrs, ynglŷn â’r cynnig yn fy rhanbarth i yn Llanelli, a fydd yn mynd â nifer sylweddol o weithwyr o ganol y dref sydd angen cymorth o ddifrif. Ond mae yna gwestiynau ehangach ynglŷn â’r ffordd y mae Llywodraeth y DU wedi cyflawni’r broses hon, a hoffwn ddwyn dau fater i sylw’r Llywodraeth, materion y credaf eu bod yn effeithio ar agweddau datganoledig yn ogystal. Roeddwn yn falch iawn o gyfarfod â chynrychiolwyr Undeb y Gwasanaethau Cyhoeddus a Masnachol heddiw, a chredaf fod Aelodau Cynulliad eraill wedi gwneud hynny hefyd. Daethant â dau beth pwysig i fy sylw: yn gyntaf, na wnaed unrhyw asesiad cydraddoldeb o effaith y symudiadau hyn ar y gweithlu. Er enghraifft, mae llawer o’r gweithwyr yn Llanelli yn fenywod, yn hŷn, a chyfrifoldebau gofalu ganddynt ac yn sicr ni allant fynd i Ddoc Penfro a byddent yn ei chael hi’n anodd teithio ar drafnidiaeth gyhoeddus i Abertawe neu Gaerdydd hyd yn oed. Credaf y dylid ystyried hynny, a hoffwn pe bai Llywodraeth Cymru yn annog Llywodraeth y DU i gynnal asesiad cydraddoldeb priodol, gan gynnwys y gweithlu a’r iaith Gymraeg.

Yr ail beth, sydd newydd ei grybwyll gan y Gweinidog, yw cyd-leoli. Y cwestiwn yw y gall cyd-leoli ddigwydd gydag awdurdodau cyhoeddus datganoledig yng Nghymru—a ydynt yn lleoedd addas ar gyfer cyd-leoli? Yn benodol, rwy’n meddwl am y math o gwsmeriaid sydd angen lle diogel a saff i allu ymdrin â hwy mewn modd cyfrinachol.

Mae’r Aelod yn gwneud dau bwynt da iawn. Rwy’n fwy na pharod i ysgrifennu eto ynglŷn â mater cydraddoldeb. Hoffwn ailadrodd nad yw wedi’i ddatganoli i ni, yn amlwg; rydym wedi ceisio sicrhau bod yr Adran Gwaith a Phensiynau yn ymwybodol ein bod yn hapus i weithio gyda hwy ar gyd-leoli—cyd-leoli cywir—gyda llawer o wasanaethau Llywodraeth Cymru yn ogystal â gwasanaethau eraill nad ydynt wedi’u datganoli. Rwy’n fwy na pharod i wneud hynny’n gyhoeddus eto; rwyf eisoes wedi ysgrifennu parthed hynny.

Os yw pobl yn cael eu diswyddo, rydym yn barod, wrth gwrs, i’w cynorthwyo gyda’n rhaglenni ReAct a’r holl raglenni eraill, fel yr ydym yn ei wneud bob amser, er mwyn helpu staff yr effeithir arnynt. Ond rwy’n rhannu pryder yr Aelod a phryder Julie Morgan fod y cynigion hyn yn cael eu llywio gan waith rheoli ystadau yn hytrach na chyfleoedd sy’n canolbwyntio ar y gymuned. Mae gan Lywodraeth y DU ddyletswydd ehangach i bobl Cymru na rheoli ei hystad mewn ffordd effeithlon o safbwynt eiddo, a dylai ystyried goblygiadau ehangach ei phenderfyniadau buddsoddi yn ei hystad ar gymunedau Cymru. Rydym wedi eu hannog i wneud hynny ac rwy’n fwy na pharod i wneud hynny eto.

Weinidog, gyda’r AS dros Lanelli, Nia Griffith, cynhaliais gyfarfod cyhoeddus gorlawn yn ddiweddar â’r gweithwyr yr effeithir arnynt yn Llanelli—gyda’r mwyafrif llethol ohonynt yn fenywod—ac roedd cryn gefnogaeth yno i’r syniad o gyd-leoli â gwasanaethau cyhoeddus eraill yn y dref. A bod yn deg â Chyngor Sir Caerfyrddin, maent wedi gwneud popeth yn eu gallu i sicrhau bod opsiynau ar gael i’w trafod gyda’r Adran Gwaith a Phensiynau. Mae’r gweithwyr eu hunain yn pwysleisio eu bod yn amcangyfrif eu bod yn gwario o leiaf £0.5 miliwn y flwyddyn yn yr economi leol yng nghanol y dref, a byddai’n gryn ergyd pe collid hynny.

Yr wythnos hon, cafodd Nia Griffith lythyr gan Damian Hinds, Gweinidog cyflogaeth Llywodraeth y DU, a ddywedodd fod ganddynt fwy o gapasiti yn yr ystad nag sydd ei angen, ac nad ydynt mewn sefyllfa felly i ystyried rhentu gofod gan Gyngor Sir Caerfyrddin. Ar yr un pryd, dywedodd fod hyn yn dal i fod yn destun ymgynghoriad, ond ymddengys bod Llywodraeth y DU wedi gwneud eu penderfyniad. A wnaiff y Gweinidog annog y Prif Weinidog i gysylltu â Phrif Weinidog y DU ynglŷn â hyn, gan mai hi yw’r un a ddywedodd fod y Llywodraeth wedi ymrwymo i ledaenu cyfoeth i bob rhan o’r DU ar ôl Brexit, a byddai hyn yn mynd yn groes i hynny?

Gwnaf, rwy’n fwy na pharod i ofyn i’r Prif Weinidog wneud hynny. Rwy’n hapus i ysgrifennu i wneud y pwyntiau hyn fy hun eto. Credaf eu bod yn bwyntiau pwysig iawn. Fel y gŵyr yr Aelodau yn y Siambr hon, rydym yn datblygu ein cynllun cyflogadwyedd. Mae llawer o swyddogaethau’r cynllun cyflogadwyedd yn cyd-daro â swyddogaethau’r Adran Gwaith a Phensiynau, ac rydym wedi bod yn siarad â hwy ynglŷn â chyd-leoli gwasanaethau. Nid yw hynny o reidrwydd yn golygu rhentu; mae yna ffyrdd eraill o wneud hyn.

Rydym yn awyddus iawn i’r sgyrsiau hynny fod yn adeiladol ac yn seiliedig ar yr angen am wasanaethau mewn ardal benodol, yn hytrach na’r angen am strategaeth ystadau benodol. Credaf y byddai’n annoeth iawn cynllunio gwasanaethau y mae cymaint o’u hangen ar gymunedau ar sail polisi ystadau yn hytrach nag ar sail ffocws ar gymuned a gwasanaeth cyhoeddus. Ac rwy’n hapus iawn i wneud y pwyntiau hynny eto, a byddaf yn gwneud hynny maes o law.