4. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am sut y bydd yn mesur llwyddiant o ran lleihau tlodi? OAQ(5)0131(EI)

Rydym yn monitro cynnydd ar draws ystod o ddangosyddion, gan gynnwys y mesur incwm cymharol ar gyfer tlodi, a dangosyddion ar gyfer cyflogaeth, addysg, sgiliau ac iechyd. Mae’r rhain yn adlewyrchu natur drawsbynciol ein hymagwedd tuag at sicrhau ffyniant i bawb.

Mewn egwyddor, rwy’n cefnogi arweiniad Ysgrifennydd y Cabinet yn y maes hwn, yn ogystal â defnyddio datblygu economaidd a gwella seilwaith er mwyn lleihau tlodi. Fodd bynnag, mae’r newid polisi a chael gwared ar Cymunedau yn Gyntaf wedi achosi pryder ar ei feinciau ei hun. A yw’n sicr y bydd y dull newydd o weithredu yn cynorthwyo’r bobl dlotaf yn ein cymdeithas?

Ydw. Profwyd mai’r ffordd orau o atal pobl rhag tlodi, a’r ffordd orau o gynorthwyo pobl i godi allan o dlodi, yw sicrhau gwaith cynaliadwy o ansawdd ar eu cyfer. Ac oherwydd hynny, credaf ei bod yn bwysig fy mod yn arwain yr agenda ffyniant i bawb. Wedi dweud hynny, mae sawl ffactor a allai effeithio ar unigolion nad ydynt mewn gwaith, neu sydd wedi treulio cyfnodau sylweddol o’u bywydau allan o waith. Ac am y rheswm hwnnw, rwy’n gweithio gyda chyd-Aelodau yn y Cabinet ym maes iechyd, cymunedau, cyllid ac addysg i sicrhau ein bod yn mynd i’r afael â’r heriau hynny gyda’n gilydd, ac fel rhan o bedair strategaeth drawsbynciol yr ydym yn eu datblygu, mae’r Llywodraeth yn parhau i ganolbwyntio ar sicrhau nad ydym yn anghofio neb yn ein hymgais i sicrhau cymaint o gyflogaeth â phosibl.

Ysgrifennydd y Cabinet, yn fy nghwestiwn heddiw, hoffwn eich holi sut y byddwch yn asesu rôl yr economi sylfaenol yn y gwaith o leihau tlodi. Er enghraifft, a ydych yn cytuno y gallai swyddi a grëwyd yn y sector sylfaenol fod yn un ffordd o fesur llwyddiant o ran lleihau tlodi? Yn ogystal â hyn, a wnewch chi ymuno â mi i longyfarch Welsh Hills Bakery yn fy etholaeth am eu llwyddiant yn ennill y wobr am fasnachu tramor yng Ngwobrau Busnes Cymru?

Hoffwn yn fawr longyfarch y cwmni yn etholaeth fy nghyd-Aelod. Mae Welsh Hills Bakery yn enghraifft o lwyddiant rhyfeddol. Credaf i mi ymweld â’r cwmni yn yr hydref y llynedd, ar gyfer dathlu eu trigeinmlwyddiant.

A chredaf y bydd yr economi sylfaenol yn chwarae rhan fwyfwy pwysig yn cynnig mynediad i bawb at waith, yn ogystal â chyfleoedd i gaffael sgiliau a fydd yn eu galluogi i gamu ymlaen i yrfaoedd a chyflogau gwell. Wrth gwrs, gall yr economi sylfaenol fod o fudd i’r holl gymunedau ledled Cymru, ac oherwydd hynny rwy’n edrych yn ofalus iawn arni fel rhan o’r strategaeth ffyniannus a diogel ehangach ar gyfer Cymru.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae helpu pobl i gael gwaith yn fesur allweddol o lwyddiant i leihau tlodi. Croesawaf dro pedol Llywodraeth Cymru, felly, ar gael gwared ar y cynllun teithio rhatach ar fysiau i bobl ifanc. A all Ysgrifennydd y Cabinet gadarnhau y bydd unrhyw gynllun newydd yn cael y gefnogaeth angenrheidiol i sicrhau ei fod yn llwyddiant hirdymor, fel bod modd i’n pobl ifanc, yn enwedig yn ein cymunedau difreintiedig yn ne-ddwyrain Cymru, gael mynediad at hyfforddiant, cyfleoedd gwaith neu addysg bellach? Diolch.

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei gwestiwn, a dweud, er gwaethaf y cyfnod hiraf o galedi difrifol a wynebwyd gan ein gwlad—caledi a gefnogwyd gan yr Aelod a’i blaid—ein bod wedi sicrhau gostyngiad o 2 y cant yn y gyfradd tlodi yng Nghymru ers 1998-99 mewn gwirionedd? O ran y cynllun fyngherdynteithio, roeddwn yn falch o allu ei ymestyn wrth i ni ymgynghori ar yr hyn y bwriadaf iddo fod yn gynllun ehangach a gwell ar gyfer pobl ifanc.

Credaf fod yn rhaid i ni wneud popeth yn ein gallu i gael gwared ar rwystrau sy’n atal pobl rhag cael mynediad at gyfleoedd gwaith a hyfforddiant. Mae rhai o’r rhwystrau hynny’n cynnwys problemau gyda chael gafael ar hyfforddiant sgiliau neu ddiffyg argaeledd hyfforddiant sgiliau, diffyg gofal plant fforddiadwy a hygyrch, a diffyg trafnidiaeth gyhoeddus ddibynadwy a fforddiadwy. Mewn perthynas â sut yr awn i’r afael â’r rhwystrau hyn, mae fyngherdynteithio yn bwysig iawn i bobl ifanc, a thrwy roi cynllun ehangach a gwell ar waith, rwy’n gobeithio creu gwell cynnig. O ran gofal plant, rydym yn datblygu’r cynnig gofal plant mwyaf hael yn y Deyrnas Unedig. Ac o ran rhoi gwell cyfleoedd i bobl gaffael y sgiliau sydd eu hangen arnynt i gael bywyd gwaith, yn ogystal â chynllun cyflogadwyedd, rydym hefyd yn cyflwyno cynllun prentisiaeth uchelgeisiol iawn ar gyfer pob oedran, a fydd yn darparu o leiaf 100,000 o gyfleoedd i bobl Cymru.