7. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am ddyfodol prosiectau cymorth cymunedol yng ngogledd Cymru? OAQ(5)0120(CC)

Diolch i’r Aelod am ei chwestiwn. Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i ddarparu cyllid craidd ar gyfer cynghorau gwirfoddol sirol ledled Cymru, gan gynnwys Cynghorau Gwirfoddol Sirol yng Nghonwy, Sir Ddinbych, Sir y Fflint, Gwynedd, Ynys Môn a Wrecsam. Yn ogystal, bydd prosiectau cymorth cymunedol yn elwa ar gyfnod pontio Cymunedau yn Gyntaf, cyllido etifeddol a’r grant cyflogaeth.

Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Yn dilyn y cyhoeddiad am y bwriad i ddirwyn Cymunedau yn Gyntaf yn ei ffurf bresennol i ben a’r newid ffocws i raglenni cyflogadwyedd, rwy’n siŵr eich bod eisoes yn ymwybodol, Ysgrifennydd y Cabinet, o’r rhaglenni cyflogadwyedd niferus yn Sir y Fflint sy’n darparu cefnogaeth nid yn unig i baratoi pobl ar gyfer byd gwaith, ond hefyd i’w galluogi a’u grymuso i gael gwaith—prosiectau fel y cwrs Adeiladu’r Dyfodol mewn sgiliau gosod brics, a’r un gwych a welais ar ymweliad diweddar ag Ysgol Maesglas yn Greenfield. Mae ganddynt fenter wych yno gan weithio gyda rhieni ar raglen gyflogadwyedd. Wrth gwrs, mae gennym y rhaglen Esgyn, gyda thros 200 o gyfranogwyr, a rhaglenni partneriaeth gydag Esgyn ar ofal cymdeithasol. Ysgrifennydd y Cabinet, a allwch roi’r newyddion diweddaraf ynglŷn â chynaliadwyedd prosiectau o’r fath yn y dyfodol a rhoi syniad efallai pa gymorth amgen y gellid ei roi i unrhyw brosiectau nad ydynt yn dod yn uniongyrchol o dan y meini prawf ar gyfer y dyfodol o dan y cynllun cyflogadwyedd newydd?

Mae dwy elfen i hynny. Ceir cyfnod pontio lle y byddwn yn darparu 70 y cant o’r cyllid ar gyfer paratoi clystyrau Cymunedau yn Gyntaf i ddechrau meddwl am yr hyn a fydd yn digwydd yn y dyfodol a sut y gallant ddenu ffynonellau cyllid eraill. Hefyd, rydym wedi gwneud buddsoddiad o £11.7 miliwn drwy’r rhaglen gyflogadwyedd, Cymunedau am Waith, Esgyn, a Rhieni, Gofal Plant a Chyflogaeth. Rydym yn parhau â’r argymhellion wrth i ni fwrw ymlaen â hynny.

Bydd y blaenoriaethau eraill ar gyfer awdurdodau lleol neu ar gyfer byrddau cyflawni yn fater iddynt hwy o ran faint o gyllid sydd ar gael iddynt a sut y gallant weithio gyda setliad presennol Cymunedau yn Gyntaf i symud ymlaen ar gyfer y dyfodol. Rwy’n hyderus y byddant, gydag amser, yn gallu addasu’r rhaglenni yn unol â hynny.

Pan gyhoeddoch eich bod yn dirwyn Cymunedau yn Gyntaf i ben, cyfeiriodd fy ymateb at yr adroddiad ‘Valuing Place’ a gomisiynwyd gan y Llywodraeth, yn seiliedig ar waith ymchwil mewn tair cymuned, yn cynnwys Cei Connah, y credaf eich bod yn gyfarwydd iawn ag ef. Gwelsant fod sefydlu rhwydweithiau lleol i gysylltu pobl sydd am roi camau gweithredu ar waith yn lleol yn flaenoriaeth.

Yn yr ateb yr ydych newydd ei roi, fe gyfeirioch at y byrddau cyflawni ac awdurdodau lleol, ond sut rydych yn ymateb i’r erthygl gan Sefydliad Bevan yn eu cyhoeddiad yng ngwanwyn 2017 a oedd yn archwilio’r syniad o gymunedau cryf, ac yn datgan bod cefnogaeth y gymuned yn hanfodol a bod consensws na fydd polisïau’n gweithio os yw pobl yn teimlo eu bod yn cael eu gorfodi arnynt?

Wel, mae hynny bob amser yn wir, onid yw? Rwy’n meddwl eich bod yn cael hynny gyda phleidiau gwleidyddol ac ewyllys gwleidyddol ar draws y sbectrwm. Fy mwriad yw gwneud yn siŵr fod byrddau gwasanaethau cyhoeddus ac awdurdodau lleol yn agos iawn at eu cymunedau. Rydym wedi deddfu ar hyn, ar y ffaith fod ymgysylltiad yn rhan hanfodol wrth wneud penderfyniadau. Byddwn yn disgwyl i unrhyw awdurdod sy’n symud i gyfnod pontio Cymunedau yn Gyntaf ymgysylltu â’r cymunedau y maent yn gweithio gyda hwy, er mwyn i ni allu adeiladu hyn o’r gwaelod i fyny yn hytrach na gwneud pethau i gymunedau, gan weithio gyda hwy i wneud yn siŵr fod y syniadau’n dod o’r canol.