3. Pa drafodaethau y mae’r Cwnsler Cyffredinol wedi’u cynnal gyda swyddogion y gyfraith ynghylch dyfarniad gan Lys Cyfiawnder Ewrop ynglŷn â gorsaf bŵer Aberddawan? OAQ(5)0032(CG)[W]

Diolch am y cwestiwn. Nid yw’n fwriad gennyf wneud datganiadau am drafodaethau a gefais gyda swyddogion y gyfraith neu ddatgelu cynnwys unrhyw drafodaethau o’r fath. Mae hwn yn gonfensiwn sefydledig a luniwyd i gadw cyfrinachedd y trafodaethau hynny a’r berthynas rhwng swyddogion y gyfraith, ac edrychaf ymlaen at eich cwestiwn atodol.

Diolch, Gwnsler Cyffredinol. Rydych chi ychydig yn well ar y cwestiynau atodol hefyd. Felly, caf weld os gallaf eich temtio. Ers i mi gyflwyno’r cwestiwn hwn, cafwyd adroddiad pwysig iawn gan Bwyllgor Cyfiawnder Tŷ’r Cyffredin, sydd ag argymhelliad penodol yn ymwneud â gwaith Llys Cyfiawnder yr Undeb Ewropeaidd yn dilyn Brexit. Mae’n dweud yn glir iawn fod y Pwyllgor Cyfiawnder yn argymell y dylai rôl Llys Cyfiawnder yr Undeb Ewropeaidd barhau fel pris gwerth ei dalu i gynnal offerynnau cyfiawnder trawsffiniol effeithiol.

Wrth gwrs, mae’r cwestiwn hwn yn ymwneud â chyfiawnder amgylcheddol ac allyriadau anghyfreithlon. A gaf fi ofyn i’r Cwnsler Cyffredinol, felly, yn gyntaf oll: a yw’n croesawu’r adroddiad gan y Pwyllgor Cyfiawnder ac yn gweld rôl barhaus i’r Llys Cyfiawnder wrth i ni adael yr Undeb Ewropeaidd er mwyn cynnal y cysylltiadau cyfiawnder trawsffiniol hynny? Yn ail, a gaf fi ofyn iddo beth fyddai ei gyngor fel Cwnsler Cyffredinol a phrif swyddog y gyfraith yng Nghymru i ddinesydd Cymreig sy’n rhwystredig ynglŷn â’r ffaith fod gorsaf bŵer Aberddawan yn parhau i bwmpio allyriadau anghyfreithlon, er bod y Llys Ewropeaidd wedi canfod bod Llywodraeth y DU wedi tramgwyddo yn ôl ym mis Medi diwethaf?

Roeddwn yn gwybod y byddai yna dro yng nghynffon y cwestiwn atodol. Mae rhan gyntaf eich cwestiwn mewn perthynas â Llys Cyfiawnder Ewrop yn bwynt pwysig iawn mewn gwirionedd ac wrth gwrs, oherwydd y Bil diddymu mawr, y bwriedir iddo gynnal parhad, neu ymgorffori, yn y bôn, cyfraith Ewrop yn rhan o gyfraith y Deyrnas Unedig, yn amlwg bydd penderfyniadau Llys Cyfiawnder Ewrop, felly, yn dod yn rhan annatod o gyfreitheg y Deyrnas Unedig fel y mae ar hyn o bryd. Bydd honno’n cael ei chadw ac wrth gwrs, erys y cwestiwn ynglŷn â dehongli dilynol. Felly, mewn gwirionedd, nid yw Llys Cyfiawnder Ewrop yn diflannu ac mewn gwirionedd, gellir dadlau ei fod yn chwarae rhan barhaus arwyddocaol iawn a rôl y byddai’r Deyrnas Unedig, hyd yn oed y tu allan i’r Undeb Ewropeaidd, yn dymuno ymwneud â hi, oherwydd nid yw materion amgylcheddol yn parchu ffiniau cenedlaethol daearyddol. Rwy’n credu mai un o’r meysydd mwyaf diddorol yw sut yr ymdrinnir â hynny, a hefyd, rwy’n credu, o fewn Llywodraeth Cymru, sut rydym yn dymuno edrych ar a chyfeirio at y materion a’r gwahanol gyfarwyddebau a rheoliadau a newidiadau sy’n digwydd yn ystod yr hyn a allai fod yn gyfnod trosiannol y tu allan i’r Undeb Ewropeaidd.

O ran y pwynt a wnewch am yr achos ei hun, ac fe gyfeiriasoch yn benodol at ddinesydd Cymreig, wel wrth gwrs, nid yw’n briodol i mi gynghori dinasyddion unigol; mae fy rôl yn ymwneud â Llywodraeth Cymru. Ond mae’n werth nodi’r hyn yr oedd y dyfarniad yn ymwneud ag ef yn benodol.

Roedd yn ymwneud â chyfarwyddeb gwaith glo mawr penodol a oedd mewn gwirionedd ond yn berthnasol i un safle yn y Deyrnas Unedig, fel y gwyddoch, sef Aberddawan. Ac wrth gwrs, roedd yna randdirymiad ohoni—ac mae hyn yn dechnegol iawn, a phan ddarllenais y dyfarniad, byddai’n dda gennyf pe bawn wedi gwrando mwy fel myfyriwr pan oeddwn yn astudio cemeg flynyddoedd lawer yn ôl—yn ymwneud â’r allyriadau gwirioneddol a oedd yn deillio o losgi glo a’r cyfuniadau penodol ac yn y blaen.

A safbwynt y Deyrnas Unedig oedd bod y rhanddirymiad hwnnw’n berthnasol i Aberddawan, roedd y Comisiwn yn anghytuno, aeth y mater i Lys Cyfiawnder Ewrop, a oedd hefyd yn cytuno â’r Comisiwn nad oedd y rhanddirymiad yn berthnasol. Cyfoeth Naturiol Cymru, wrth gwrs, yw’r corff rheoleiddio priodol, ac fel rwy’n deall y sefyllfa yn awr, mae’r broses ar y gweill o ran y newidiadau i’r drwydded ar gyfer Aberddawan—y bydd hynny, mae’n debyg, yn cael ei gwblhau erbyn diwedd mis Mawrth, ac ar ôl y dyddiad hwnnw, dylid cydymffurfio â chyfarwyddeb yr Undeb Ewropeaidd. Mae pa bynnag hawliau sydd gan unigolion yn fater iddynt hwy gael cyngor yn eu cylch a rhoi eu camau gweithredu eu hunain ar waith.