Symudwn ymlaen nawr at eitem 9 ar ein hagenda, sef dadl ar Gam 4 o Fil Treth Trafodiadau Tir a Gwrthweithio Osgoi Trethi Datganoledig (Cymru). Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol i wneud y cynnig. Mark Drakeford.

Cynnig NDM6291 Mark Drakeford

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 26.47:

Yn cymeradwyo Bil Treth Trafodiadau Tir a Gwrthweithio Osgoi Trethi Datganoledig (Cymru).

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Mae’n bleser gen i heddiw i gyflwyno’r Bil Treth Trafodiadau Tir a Gwrthweithio Osgoi Trethi Datganoledig (Cymru) gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru i’w gymeradwyo. Roedd rhai o’r Aelodau sydd yma heddiw hefyd yn bresennol i gymeradwyo’r darn cyntaf o ddeddfwriaeth drethi Cymru yn 2016, sef y Ddeddf Casglu a Rheoli Trethi (Cymru), a sefydlodd Awdurdod Cyllid Cymru. Mae’r Bil hwn yn ein symud ni ymlaen i’r cam nesaf o ran datganoli trethi. Mae’n sefydlu treth newydd ar drafodiadau tir yng Nghymru, yn lle treth tir y dreth stamp o fis Ebrill 2016 ac ymlaen. Rydw i am ddiolch eto i Aelodau ar draws y Siambr am eu gwaith yn craffu ar y Bil, ac i’m swyddogion a staff y Comisiwn am eu cefnogaeth yn y broses.

Dirprwy Lywydd, the creation of the land transaction tax for Wales has been a highly technical and hugely detailed enterprise. I’m greatly indebted to a group of genuinely expert policy and legal officials who have formed a dedicated project team. Their work has been most visible at meetings of the Finance Committee, both in technical briefings and in helping to respond quickly and positively to the committee’s conclusions. The work of that committee was additionally complicated by the changing nature of SDLT itself as our Bill was before the Finance Committee. Can I once again thank the Chair of the committee, Simon Thomas, particularly, for his conduct of the scrutiny process and all members of the committee for their careful and constructive approach to ensuring that the Bill is the best we could possibly make it? I’m also grateful of course to the Chair and members of the Constitutional and Legislative Affairs Committee for their detailed scrutiny and the reports that resulted from it.

Dirprwy Lywydd, developments in the devolution of taxes go on. I was pleased recently to announce that Kathryn Bishop will be the first chair of the WRA, with further non-executive board members being appointed in the summer. Here at the Assembly, the landfill disposals tax continues to make progress through our scrutiny procedures, to be followed in April 2019 by the introduction of Welsh rates of income tax. Each of these new Welsh taxes marks a further step on the devolution journey, albeit one that has been 800 years in the making. With that in mind, I ask Members for their support in seeing this Bill onto the statute book this afternoon.

Rwy’n falch iawn y bydd Plaid Cymru yn cefnogi’r Bil yma heddiw. Hoffwn innau hefyd ymestyn fy niolchiadau i dîm y Comisiwn, yn enwedig y tîm deddfwriaethol, am eu cymorth wrth graffu ar y Bil yn y pwyllgor ac wrth ddrafftio gwelliannau.

Yn fyr iawn, hoffwn gymeradwyo’r Ysgrifennydd Cabinet am gyflwyno’r Bil drafft cyn yr haf, a rhoddodd gyfle i Aelodau a rhanddeiliaid gyfarwyddo â’i gynnwys, ac am ei barodrwydd i ymgynghori â rhanddeiliaid. Bu sôn yn ystod y drafodaeth ar ei egwyddorion cyffredinol fod y Bil yn un hirfaith a bod iddo adrannau gweddol gymhleth. Heb os, roedd cael Bil drafft yn gymorth i’n gwaith craffu fel Aelodau, yn enwedig aelodau’r pwyllgor.

Fe glywodd y Pwyllgor Cyllid gan randdeiliaid am yr angen am drosglwyddiad hwylus o’r hen system dreth stamp i’r un newydd—mor hwylus ag sy’n bosib. Felly, rwy’n falch bod gwelliant i sicrhau bod canllawiau ynghylch gweithrediad trafodiadau trawsffiniol wedi ei dderbyn—gwelliant a fydd yn cynnig mwy o eglurder i werthwyr a phrynwyr eiddo sy’n rhannol yng Nghymru ac yn rhannol yn Lloegr.

Rwy’n falch hefyd fod y Bil yn cynnwys adran a fydd yn gweld adolygiad annibynnol o weithrediad y dreth ar ôl chwe blynedd. Ar fater mor bwysig â threthiant—y trethiant cyntaf am rai canrifoedd—nid yw ond yn iawn ein bod ni’n gwerthuso gweithrediad unrhyw drefniadau yr ydym yn eu rhoi ar waith.

I gloi, credaf fod y dull y mae’r Ysgrifennydd Cabinet wedi ei ddilyn wrth hebrwng y Bil trwy’r broses yn gosod esiampl dda iawn ar gyfer Biliau’r dyfodol. Rwy’n croesawu’r Bil hanesyddol yma ac yn mawr obeithio y bydd y Cynulliad yn ei gymeradwyo hefyd.

Bydd Ceidwadwyr Cymru hefyd yn cefnogi Cam 4 y Bil hwn. A gaf innau hefyd ddiolch i Gadeirydd y Pwyllgor Cyllid am ei waith wrth oruchwylio’r craffu ar y Bil ar y cam blaenorol? Tiriogaeth newydd i un o bwyllgorau'r Cynulliad oedd hwn oherwydd, wrth gwrs, ei fod yn diriogaeth newydd i Lywodraeth Cymru hefyd, ac i Ysgrifennydd y Cabinet a'i swyddogion. A gaf i hefyd dalu teyrnged i Ysgrifennydd y Cabinet Mark Drakeford am y ffordd y mae wedi ymdrin â’r Bil hwn? Fel yr ydym wedi ei glywed sawl tro, hwn yw’r Bil treth cyntaf i Gymru ers 700 neu 800 mlynedd. Rydym wedi clywed yr ymadrodd hwnnw lawer gwaith erbyn hyn. A gaf i hefyd ddiolch i chi am y ffordd yr ydych wedi ymgynghori â'r gwrthbleidiau ac Aelodau’r gwrthbleidiau, ac wedi caniatáu i’ch swyddogion ymgynghori â ni hefyd pan oedd pob math o gwestiynau gennym i’w gofyn?

Wrth gwrs, nid oes neb yn hoffi talu trethi. Ond roedd y Bil hwn yn hollol hanfodol i gau'r bwlch pan fydd treth stamp y DU yn cael ei diddymu yn fuan iawn, ym mis Ebrill y flwyddyn nesaf. Yn y pen draw, Ysgrifennydd y Cabinet, rydym i gyd yn dymuno gweld yr un peth: rydym am weld trethi yng Nghymru sy’n dryloyw, sy’n effeithlon ac sy’n gweithio. Dywedodd cyn-Ysgrifennydd Cymru unwaith mai proses yw datganoli ac nid digwyddiad. Wel, proses yw datganoli treth hefyd ac nid digwyddiad.  Rydym ar ddechrau— camau cyntaf—y broses honno. Rwyf yn gobeithio, ac mae'r Ceidwadwyr Cymreig yn gobeithio, ei bod yn broses a fydd yn y pen draw yn arwain at ffordd sy’n fwy cyfrifol, yn fwy dealladwy ac yn fwy atebol o wireddu datganoli. Rwy'n credu ein bod wedi dechrau ar y broses honno ac edrychaf ymlaen at graffu ac adolygu'r trethi wrth iddyn nhw gael eu datblygu a dod i rym.

A gaf innau ychwanegu fy nghefnogaeth i, wrth gwrs, i’r Bil ar y ‘stage’ yma a dweud, er bod yr Ysgrifennydd Cabinet yn dechnegol gywir mai dyma’r ail Fil cyllid, mewn ffordd, i’r cyhoedd, dyma’r Bil treth gyntaf achos dyma’r Bil cyntaf sydd yn gosod cyfraddau treth ac sydd yn newid y ffordd rŷm ni’n codi treth yng Nghymru? Rwy’n meddwl y bydd hynny’n cael, os nad ei groesawu, y bydd yn sicr yn newid y ffordd rŷm ni’n gwneud gwleidyddiaeth wrth fynd ymlaen yn y lle hwn.

Hoffwn innau ddiolch i aelodau eraill y Pwyllgor Cyllid am eu gwaith manwl yn craffu ar y Bil hwn. Diolch hefyd i’r Ysgrifennydd Cabinet am waith parod a chymorth parod gan ei swyddogion, ond iddo ef yntau am y ffordd yr oedd yn ymateb i’r Pwyllgor Cyllid ac argymhellion y Pwyllgor Cyllid gan y wahanol bleidiau, gan deilwra’r Bil lle oedd yn bosibl iddo fe wneud, ac mewn modd cymodlon a rhadlon, hefyd.

Rwy’n credu bod yna un mater nad oedd modd dod i lwyr gytundeb arno fe, a’r mater hwnnw yw: a ddylai fod cyfraddau treth trafodiadau tir fod ar wyneb y Bil, neu yn rhan o broses arall? Ar yr adeg hon, wrth gwrs, rŷm ni wedi cytuno mai rhan o broses arall yw hynny. Ond mi ddaw’r cwestiwn yma nôl, rydw i’n credu, i’r Cynulliad, ac wrth i ni ddatblygu ein polisïau trethi, ac wrth i ni feithrin mwy o ddatganoli trethi, fe ddaw yn fater i’r Cynulliad cyfan benderfynu ar gyfraddau treth yng Nghymru.

So, this time next year, Deputy Presiding Officer, we’ll have decided on the new rates of land transaction tax in Wales. We may well have a landfill tax that will have been decided on, and in two years’ time we will have voted and decided on income tax rates in Wales. That’s how quickly this process is moving, and we’ll have gone in two years from not a penny being raised in Wales to be spent in Wales directly in the resources of this Assembly, to nearly 25 per cent of our resources being raised and spent in Wales—billions of pounds. All I’m saying at this stage is: I don’t think our constituents know much about this. They will, soon, and certainly, thanks to the way this Bill has gone through, the experts know about it, and the tax lawyers know about it, and the conveyancers know about and estate agents will know about it. But I think there’s a job of work to be done, which will be now the job of the new Welsh Revenue Authority, under the chair who’s just been appointed, to raise awareness of tax-raising powers in Wales.

The final point that I want to leave us with is though we didn’t come to an agreement on whether rates of taxation should be on the face of the Bill or in a different process, over a period of time, I’m interested, and the Finance Committee is certainly interested, in exploring whether we should have a legislative financial approach, a fiscal Bill, a finance Bill, so that it comes through each year and is voted upon. Because I want you all to share the joy that we had on the Finance Committee of tax legislation.

Diolch. Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol i ymateb i'r ddadl. Mark Drakeford.

Diolch, Dirprwy Lywydd. A gaf i ddweud diolch i bob un sydd wedi cyfrannu at y ddadl y prynhawn yma, ac am y cymorth y maen nhw i gyd wedi’i roi i’r broses pan fo’r Bil wedi bod o flaen y pwyllgor, ac yma o flaen y Cynulliad hefyd?

Dirprwy Lywydd, I think that this Bill demonstrates the strength of the processes that we have here in the Assembly. It is a better Bill than the Bill that was first introduced, and the process of scrutiny has strengthened it. Simon Thomas says that members of the public haven’t heard of the Bill yet. If we haven’t done a good job of the Bill, and it goes wrong, they’ll certainly have heard about it then, so there is an obligation on all of us, and I think it was a genuinely shared sense of obligation amongst members of the committee and others to do everything we could to make the Bill as good as it could be.

We are in a very rapidly moving period, as far as taking on these responsibilities in Wales is concerned, and it will lead us to examine the processes we have to make sure that they are fit for the responsibilities we will discharge in the future. For today, I ask Members again to support this Bill onto the statute book so that it can do the very important job of work that we have asked it to do.

Diolch yn fawr iawn. Y cynnig yw derbyn y cynnig. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Na Felly, yn unol â Rheol Sefydlog 12.36, caiff y cynnig ei dderbyn.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.