3. Pa asesiad y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi’i wneud o effaith Credyd Cynhwysol yng Nghymru? OAQ(5)0133(CC)

Diolch i’r Aelod dros Orllewin Casnewydd am ei chwestiwn. Rydym wedi cwblhau asesiad cynhwysfawr o effaith diwygiadau lles Llywodraeth y DU, gan gynnwys credyd cynhwysol. Mae’r asesiad hwn yn cwmpasu ystod o effeithiau, gan gynnwys nifer yr aelwydydd yr effeithir arnynt, effeithiau ar gymelliadau incwm a gwaith ac effeithiau ehangach sy’n gysylltiedig ag un taliad misol i aelwydydd a delir yn uniongyrchol i’r hawlwyr.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae gan gredyd cynhwysol oblygiadau enfawr i deuluoedd ledled Cymru, gan ei fod gwthio mwy o blant i mewn i dlodi ac yn taro rhai rhwng 18 a 21 oed yn galed. Yn ddiweddar, cynhaliais ddigwyddiad i lansio’r ymchwil arloesol gan Brifysgol Metropolitan Caerdydd mewn partneriaeth â Cartrefi Cymunedol Cymru a Sefydliad Oak ar oblygiadau’r credyd cynhwysol. Cyflawnwyd yr ymchwil gan denantiaid, a dyma’r gwaith ymchwil cyntaf o’i fath yng Nghymru. Tynnodd un o’r canfyddiadau sylw at yr ohebiaeth ysgrifenedig gymhleth a llawn jargon gan adrannau’r Llywodraeth a chymdeithasau tai, sy’n aml yn gallu bod yn anodd ei darllen a’i deall. Pa gamau y gall Llywodraeth Cymru eu cymryd i sicrhau bod cymdeithasau tai, awdurdodau lleol ac eraill yn egluro pethau’n ddealladwy ac yn eglur i’w tenantiaid bob amser?

Diolch i’r Aelod am gwestiwn difrifol iawn. Fel y cyfryw, ni fydd unigolion sengl rhwng 18 a 21 oed sydd heb blant yn gymwys i gael cymorth gyda’u costau tai pan ddaw credyd cynhwysol i rym, o 1 Ebrill ymlaen—yr wythnos hon. Ceir sawl eithriad, gan gynnwys pobl sy’n anabl neu bobl nad ydynt yn gallu byw gartref gyda’u rhieni. Effeithir ar oddeutu 1,000 o bobl yng Nghymru, ond nid yw hyn yn cynnwys y nifer helaeth o eithriadau a allai fod yn ymgeisio. Dyma weithredu diwygiadau credyd mewn modd llym iawn. Nid ydym yn cefnogi hyn; mae’n ymyriad gan Lywodraeth y DU. Rydym yn bryderus iawn y bydd nifer y bobl ifanc sy’n cael eu dadleoli yn ein cymunedau yn cynyddu drwy hyn, ac rwyf wedi gofyn i fy nhîm edrych ar hyn ar fyrder.

Ysgrifennydd y Cabinet, canfu un o astudiaethau’r Adran Gwaith a Phensiynau fod y bobl sydd ar gredyd cynhwysol 8 y cant yn fwy tebygol o ddod o hyd i swydd o fewn 270 diwrnod na’r bobl a oedd wedi hawlio lwfans ceisio gwaith. Felly, mae rhai agweddau ar y cynllun newydd hwn sy’n bendant yn gweithio. Gobeithio y byddwch cystal â chydnabod hynny.

Ystadegau, ystadegau, ystadegau. Yr hyn sy’n fy mhoeni yw beth sy’n digwydd ar lawr gwlad yn ein cymunedau, pan fyddwch chi a minnau’n derbyn llu o lythyrau gan bobl sy’n cael trafferth gyda chredyd cynhwysol a diwygio credyd. Fe’i cyflwynwyd gyntaf yn Sir y Fflint yn fy etholaeth i, felly rwyf wedi gweld cynnydd yn y pwysau yno. Ond ni allaf weld unrhyw un yn yr ystafell hon, waeth beth fo’u gwleidyddiaeth—. Mae’r ffaith y bydd pobl rhwng 18 a 21 oed bellach yn colli unrhyw hawl i fudd-dal tai—beth sy’n digwydd i’r bobl ifanc hynny? Ble y gallant gael atebion tai? Bydd pobl yn cael eu rhoi ar y strydoedd. Mae mil o bobl ifanc yng Nghymru yn gorfod wynebu pethau na ddylai fod yn digwydd i bobl ifanc iawn yn ein cymunedau.

Rwy’n falch iawn o glywed eich geiriau cryfion ynglŷn â pha mor ofnadwy, mewn gwirionedd, yw’r hyn y mae Llywodraeth y DU yn ceisio’i wneud i bobl rhwng 18 a 21 oed, ac fel y gwyddoch, mae llawer o sefydliadau sy’n cefnogi pobl ifanc yn gandryll ac yn ymgyrchu yn erbyn hyn. Croesawaf yr hyn a ddywedoch ynglŷn â siarad â’ch swyddogion, ond a wnewch chi, gan weithio ar draws y Llywodraeth, gyflwyno sylwadau mor rymus â phosibl i Lywodraeth y DU i ddweud wrthynt eu bod wedi gwneud camgymeriad yn hyn o beth, ac y bydd hyn yn arwain at ddigartrefedd ymhlith pobl ifanc, a gofyn iddynt ailfeddwl?

Yn wir, ac mae’r Aelod, fel nifer o bobl eraill, yn iawn i grybwyll y mater hwn. Rwyf eisoes wedi cyfarfod â Shelter Cymru y bore yma ynglŷn â’r mater hwn. Mae’n peri cryn bryder i ni, ac rydym yn edrych ar ymatebion cyflym iawn i broblem bosibl digartrefedd ymhlith pobl ifanc. Ni allwn ganiatáu i bobl ifanc gael eu rhoi ar strydoedd Cymru. Mae’n gwbl anghywir ar ran Llywodraeth y DU.