9. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i hyrwyddo cydraddoldeb i fenywod hŷn yng Nghwm Cynon? OAQ(5)0652(FM)

Rydym ni wedi ymrwymo’n gryf i gynorthwyo pobl hŷn ac i hyrwyddo cydraddoldeb rhwng y rhywiau. Adlewyrchir hynny, wrth gwrs, yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a’r strategaeth ar gyfer pobl hŷn, sy'n cefnogi camau i fynd i'r afael â materion sy'n wynebu menywod a dynion yn ddiweddarach mewn bywyd.

Diolch, Brif Weinidog. Gwn eich bod wedi ysgrifennu yn y gorffennol at yr Ysgrifennydd Gwladol dros Ynni a Newid Hinsawdd ar y pryd, yn galw am adolygiad o gynllun pensiwn y glowyr. Cyfarfûm yn ddiweddar ag ymgyrchwyr o gymdeithas cynllun pensiwn glowyr y DU, a ddywedodd wrthyf sut y mae'r ffordd y mae’r cynllun yn gweithio ar hyn o bryd yn effeithio’n wael ar wragedd gweddwon glowyr, yn arbennig, a rhai ohonynt, er enghraifft, yn cael dim ond £10 yr wythnos. A wnewch chi ysgrifennu at Lywodraeth y DU unwaith eto, gan amlygu sut y gallai diwygio'r cynllun nid yn unig fod o fudd i lowyr, ond hefyd hyrwyddo cydraddoldeb economaidd i weddwon glowyr yn fy etholaeth i yng Nghwm Cynon ac mewn mannau eraill yng Nghymru?

Cefais gyfarfod â chynrychiolwyr Undeb Cenedlaethol y Glowyr de Cymru ychydig wythnosau yn ôl, ac amlinellwyd ganddynt, unwaith eto, yn gryf, yr achos dros adolygiad. Byddwn yn ysgrifennu at Lywodraeth y DU sydd newydd ei hethol, yn gofyn iddi ystyried adolygiad o'r cynllun. Fel Llywodraeth, rydym ni wedi nodi ein cefnogaeth i adolygiad o'r trefniadau presennol ar gyfer gwargedion cynllun pensiwn y glowyr, fel y bydd yr Aelodau’n gwybod—soniwyd am hynny eisoes yn y Cyfarfod Llawn. Ysgrifennais at yr undebau llafur fis Chwefror diwethaf i ail-bwysleisio ein cefnogaeth i adolygiad.

Prif Weinidog, mae gan lawer o fenywod hŷn broblem gyda symudedd—maen nhw’n eithaf bregus—ac mae angen i ni lunio polisïau cyhoeddus penodol gyda hynny mewn golwg. Er enghraifft, gyda thrafnidiaeth, mae'r gwelliant i wasanaethau bws, teithiau bws am ddim, ac ati, o gymorth, ond mae gwir angen i ni ganolbwyntio ar bethau fel cynlluniau cludiant cymunedol hefyd, sy'n caniatáu i bobl a fyddai fel arall yn cael eu heithrio o gludiant rhwydd, o leiaf i gael yr hawl i gael mynediad at ystod eang o wasanaethau.

Mae hynny'n wir, a dyna pam rydym ni’n gweithio gydag awdurdodau lleol a chyda gweithredwyr bysiau a threnau i sicrhau bod gwasanaethau’n hygyrch. Er enghraifft, yn rhan o'r gwaith ar gyfer metro de Cymru, bydd hygyrchedd trenau a gorsafoedd yn rhan bwysig o ddatblygiad y prosiect hwnnw.