Felly, galwaf ar aelod o’r Pwyllgor Busnes i wneud y cynnig. Arweinydd y tŷ, Jane Hutt.

Cynnig NDM6332 Elin Jones

Cynnig bod y Cynulliad Cenedlaethol, yn unol â Rheol Sefydlog 33.2:

1. Yn ystyried Adroddiad y Pwyllgor Busnes ‘Diwygio Rheolau Sefydlog: Rheolau Sefydlog 16, 19, 20 a 27—Proses y Gyllideb a Gweithdrefnau Cyllid’ a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 14.06.17; a

2. Yn cymeradwyo’r cynnig i adolygu Rheolau Sefydlog 16, 19, 20 a 27, fel y nodir yn Atodiad B i Adroddiad y Pwyllgor Busnes.

Cynigiwyd y cynnig.

Yn ffurfiol.

Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Cyllid i wneud y cynnig o dan eitem 6 ac i siarad i’r ddau gynnig. Simon Thomas.

Cynnig NDM6333 Simon Thomas

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

Yn cymeradwyo’r protocol ar y trefniadau gweinyddol ar gyfer craffu ar y gyllideb ddrafft flynyddol a materion eraill sy’n gysylltiedig â’r gyllideb a gytunwyd gan y Pwyllgor Cyllid a Llywodraeth Cymru, a osodwyd yn y Swyddfa Gyflwyno ar 13 Mehefin 2017.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Llywydd, ac rwy’n falch i gynnig hwn ac i siarad ar y ddau gynnig, ac i egluro bod cymeradwyo’r Rheolau Sefydlog a’r protocol cysylltiedig heddiw yn y Cyfarfod Llawn yn ffrwyth llafur a gychwynnwyd gan Bwyllgor Cyllid y pedwerydd Cynulliad. Mae datganoli pwerau cyllidol wedi golygu newid proses y gyllideb, gan olygu y byddwn ni fel y Cynulliad yn ystyried sut mae Llywodraeth Cymru yn codi peth o’r arian mae’n bwriadu ei wario gyda’r pwerau trethi newydd.

Cynhaliodd y pwyllgor blaenorol ymchwiliad a nododd yr arferion gorau o ran craffu ar y gyllideb. O ganlyniad i gyhoeddi’r adroddiad hwnnw, mae swyddogion y Cynulliad a Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio’n agos i ddatblygu proses newydd ar gyfer craffu ar y gyllideb sy’n dderbyniol ac yn ymarferol i’r ddwy ochr. Dylai proses newydd y gyllideb sicrhau gwaith craffu manylach, a mwy o amser ar gyfer gwaith craffu gan y Pwyllgor Cyllid a’r pwyllgorau polisi fel ei gilydd.

Dylai’r amser ychwanegol hwn alluogi’r Pwyllgor Cyllid i ystyried manylder strategol y gyllideb ddrafft. Rwyf am i ni ar y Pwyllgor Cyllid ystyried: dyraniadau gwariant cyffredinol; sut y caiff y cynigion gwariant eu hariannu, fel y symiau o’r grant bloc, trethiant, benthyca, cyllid preifat, cyfryngau dielw ac unrhyw ffynonellau eraill; lefel y benthyca cyfalaf a dyled; y rhesymeg dros lefelau trethiant; ystadegau, gwaith dadansoddi, a rhagolygon economaidd y mae’r Llywodraeth yn eu defnyddio wrth baratoi ei chyllideb; ac, wrth gwrs, raglen neu ddylanwad Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015.

Mae rôl y pwyllgorau polisi wrth graffu ar y gyllideb ddrafft yn bennaf yn nwylo pob un o’r pwyllgorau unigol. Ond mae’r broses hon yn caniatáu mwy o amser ar gyfer gwaith craffu gan y pwyllgorau polisi, a’r gobaith yw y bydd hyn yn golygu bod modd cymryd tystiolaeth gan randdeiliaid, a bod pob pwyllgor yn gallu cyflwyno’i adroddiad ei hunan. Hefyd, mae pwyllgorau bellach yn gallu awgrymu newidiadau i gynlluniau gwariant, a gallant awgrymu ffyrdd o ariannu’r cynlluniau hyn drwy drethiant a benthyca.

Rhaid gweld yn awr sut mae’r broses newydd yn gweithredu. Ond bydd angen i ni ystyried sut y gall y Pwyllgor Cyllid gadw ei rôl oruchwylio, a sut y gall pwyllgorau gydweithio i ymgysylltu yn well â’r cyhoedd ym mhroses y gyllideb.

Wrth wneud argymhellion ar gyfer proses newydd y gyllideb, aeth Pwyllgor Cyllid y pedwerydd Cynulliad ar ymweliad â’r Alban i weld y broses yno ar gyfer craffu ar y gyllideb ddrafft. Mae’n addas iawn felly bod y Pwyllgor Cyllid presennol, y pumed Cynulliad, newydd fod ar ymweliad â’r Alban yr wythnos diwethaf i gwrdd â’n chwaer bwyllgor yno a thrafod ei broses ar gyfer y gyllideb.

Argymhellion Pwyllgor Cyllid y pedwerydd Cynulliad oedd y dylem ni fel Cynulliad newid y broses gyllideb i un ddeddfwriaethol, ond nad oedd hynny, wrth gwrs, yn bosib bryd hynny. Nawr, wedi i’r Ddeddf Cymru fwyaf diweddar gael Cydsyniad Brenhinol, mae gan y Cynulliad hwn y cymhwysedd erbyn hyn i symud i broses ddeddfwriaethol. Mae’r ymweliad â’r Alban wedi cadarnhau fy marn i mai dyma yw’r cam nesaf y dylem fod yn ei gymryd yng Nghymru, a bydd y Pwyllgor Cyllid yn cychwyn ymchwiliad yn fuan a fydd yn ystyried sut y bydd hyn yn gweithio a phryd y dylem fod yn ystyried symud i broses ddeddfwriaethol lawnach.

Hoffwn ddiolch i bawb sydd wedi gweithio tuag at ddatblygu proses newydd y gyllideb—y Pwyllgor Cyllid presennol, wrth gwrs, ond y pwyllgor blaenorol yn ogystal, Ysgrifennydd y Cabinet dros gyllid, ac, wrth gwrs, Jane Hutt fel y Gweinidog blaenorol. Hefyd, hoffwn ddiolch i’r swyddogion yma, ac yn Llywodraeth Cymru, am weithio mor galed y tu ôl i’r llenni i lunio’r cynigion hyn.

In short, Presiding Officer, these new arrangements allow all committees to spend a great deal more time—up to eight weeks—looking at the draft budget of the Welsh Government, preparing financial reports on that draft budget. And I hope that this will empower the Assembly to hold the Government to further account.

Galwaf ar arweinydd y tŷ i ymateb—Jane Hutt.

Diolch, Llywydd. Bydd cyllideb ddrafft nesaf Llywodraeth Cymru yn gweithredu ffordd wahanol o lunio’r gyllideb yng Nghymru. Nid yn unig y bydd yn nodi cynlluniau gwariant Llywodraeth Cymru, ond hefyd sut y bydd rhywfaint o’r arian hwnnw’n cael ei godi, fel y dywed Simon Thomas, gan ddefnyddio ein pwerau treth newydd—y rhai cyntaf ers 800 o flynyddoedd—a’n pwerau newydd i fenthyg. Mae’r rhain yn newidiadau sylfaenol i’r fframwaith cyllidol yng Nghymru, ac mae’n iawn fod gennym broses sy’n parhau i ddarparu craffu trwyadl ar gynlluniau gwariant Llywodraeth Cymru, a’i chynlluniau cyllido bellach hefyd. Edrychwn ymlaen at roi’r broses newydd hon ar waith yn yr hydref, ac rwy’n falch fod y Pwyllgor Cyllid ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol wedi gweithio gyda’i gilydd i gytuno ar y cynigion hyn.

Yn wir, dechreuasom ar y llwybr hwn, fel y dywedwch, yn ystod y pedwerydd Cynulliad. Buom yn ymweld â’r Alban ar yr achlysur hwnnw hefyd, ac wrth gwrs, rwy’n siŵr fod eich ymweliad diweddar wedi bod yn addysgiadol iawn. Fodd bynnag, wrth i ni symud ymlaen, wrth i’n pwerau codi trethi a benthyca newydd ymwreiddio, bydd ein cyllideb yn esblygu. Mae’r newidiadau hyn i Reolau Sefydlog a phrotocol y gyllideb yn darparu hyblygrwydd i sicrhau bod y broses o graffu ar y gyllideb yn parhau i fod yn ystyrlon, yn gymesur ac yn drwyadl, ac mae Ysgrifennydd y Cabinet yn awyddus i barhau i weithio gyda’r Pwyllgor Cyllid wrth i’r trefniadau newydd hyn gael eu sefydlu. Rydym hefyd yn croesawu gwaith y Pwyllgor Cyllid sy’n edrych ar broses cyllideb ddeddfwriaethol, fel y mae Simon Thomas wedi’i grybwyll. Rydym yn edrych ymlaen at glywed canlyniadau’r gwaith hwnnw maes o law o’r ymchwiliad sydd ar y gweill gennych. Yn gyffredinol, rydym yn cefnogi’r cynigion. Diolch.

Y cwestiwn yw, felly: a ddylid derbyn y cynnig o dan eitem 5? A oes unrhyw wrthwynebiad? Nac oes. Felly, derbynnir y cynnig.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Y cwestiwn yna yw: a ddylid y cynnig o dan eitem 6? A oes unrhyw wrthwynebiad? Felly, derbynnir y cynnig yna.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.