7. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am ddiogelwch diwydiant pysgota Cymru ar ôl gadael yr Undeb Ewropeaidd? OAQ(5)0160(ERA)

Mae gadael yr UE yn creu llawer o gwestiynau ac ansicrwydd ar gyfer dyfodol diwydiant pysgota Cymru. Mae’r broses o reoli pysgodfeydd wedi’i datganoli, a bydd yn rhaid i unrhyw drefniadau ar ôl inni adael barchu datganoli. Rydym yn gweithio’n agos gyda’r diwydiant, cymunedau a phartneriaid eraill ledled Cymru i greu polisïau pysgodfeydd blaengar a dynamig i Gymru.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei hateb. Credaf fod y rhan fwyaf o bobl o’r farn fod y polisi pysgodfeydd cyffredin wedi bod yn drychineb economaidd, amgylcheddol a chymdeithasol, ac wedi achosi difrod trychinebus i’n hecoleg forol. [Torri ar draws.] Dim ond rhywun heb arfordir yn eu hetholaeth a allai fod mor anwybodus â’r Aelod dros Flaenau Gwent yn hyn o beth. Rydym hefyd wedi gweld fflydoedd diwydiannol yn ysbeilio dyfroedd y DU a’r dinistr i ddiwydiant pysgota Prydain, gan gynnwys Cymru. Onid yw’n hanfodol bwysig ein bod yn adfer yr hawl i reoli pysgota o fewn y terfyn 6 i 12 milltir, sy’n amodol ar gonfensiwn Llundain 1964 ar bysgota? Bydd angen gadael y confensiwn er mwyn gwneud hynny. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi sicrwydd i bysgotwyr Cymru y bydd Llywodraeth Cymru yn cefnogi’r mesur hwnnw?

Rwy’n siŵr eich bod yn gwybod am ein Papur Gwyn a gyhoeddwyd yn ddiweddar, ‘Diogelu Dyfodol Cymru’. Mae hwnnw’n ei gwneud yn glir iawn ein bod angen i gwotâu pysgota’r DU gael eu hail-gydbwyso yn decach. Oddeutu 1 y cant o’r cwotâu yn unig yn yr ardaloedd o ddiddordeb i Gymru a reolir gan longau o Gymru, ac nid yw hynny’n ddigon da. Rydym yn disgwyl gweld cynnydd yn faint o bysgod sydd ar gael i longau Cymru.

Roedd yr Ysgrifennydd Gwladol yn glir iawn ei fod yn disgwyl i bysgotwyr y DU gael cyfran fwy o’r cyfleoedd pysgota yn nyfroedd y DU, a byddaf yn sicrhau bod pysgotwyr Cymru yn cael eu cyfran deg. Rwy’n gweithio’n agos iawn gyda’r diwydiant pysgota ac rydym wedi dweud yn glir iawn y byddwn yn parhau i’w cefnogi, gan y credaf y byddwn yn wynebu llawer o heriau dros yr ychydig flynyddoedd nesaf, a byddwn yn gweld newid sylweddol. Fel y byddwch hefyd yn gwybod, yn Araith y Frenhines, cyhoeddwyd yn sydyn fod Bil amaethyddol a Bil pysgodfeydd yn mynd i fod. Ni chawsom unrhyw wybodaeth ynglŷn â hynny. Ond unwaith eto, pan siaradais â Michael Gove yn dilyn Araith y Frenhines ddydd Mercher diwethaf, dywedais yn glir iawn fod yn rhaid parchu datganoli, a’i bod yn gwbl hanfodol fod penderfyniadau ar faterion ar lefel y DU yn cael eu gwneud ar y cyd.

Ysgrifennydd y Cabinet, yn eich datganiad ysgrifenedig ynglŷn â’ch cyfarfod yng nghyngor pysgodfeydd yr UE yn ddiweddar i drafod cyfleoedd pysgota Ewropeaidd ar gyfer 2017, fe gyfeirioch at sicrhau cynnydd bychan i ganiatáu i rwydwyr ddal hyd at 250 kg y mis mewn perthynas â physgota draenogod môr masnachol. A allwch roi asesiad o’r effaith a gafodd y camau hyn yn rhan gyntaf y flwyddyn hon, ac a allwch ddweud wrthym beth yw eich bwriad mewn perthynas â’r mater hwn wrth symud ymlaen, o ystyried bod cyflwr y stoc yn parhau i fod yn y broses o wella?

Roeddwn am ddweud nad wyf yn credu ei fod mor ddiweddar â hynny, yn ôl pob tebyg roedd hynny tua mis Rhagfyr. Bydd yn rhaid imi ysgrifennu at yr Aelod ynglŷn â’r cynnydd rydym wedi’i wneud dros ran gyntaf y flwyddyn hon.

Rwyf wedi gweld y gwaethaf o drafodaethau pysgodfeydd Ewropeaidd, fel y mae Ysgrifennydd y Cabinet, ond mae’n rhaid i mi ddweud mai nonsens llwyr yw dweud nad yw wedi bod yn llwyddiant. Oherwydd, yn ôl yng nghanol y 1970au, roedd cyfanswm y penfras a ddaliwyd ym môr y Gogledd yn 270,000 tunnell. Erbyn 2006, roedd wedi gostwng i 44,000 tunnell o ganlyniad i orgynhyrchu a gorbysgota am stoc a oedd yn mynd yn llai ac yn llai. Mae bellach, gyda llaw, yn ôl yn 165,000 tunell ac mae’r Gymdeithas Cadwraeth Forol bellach yn bwriadu ei frandio’n addas i gael ei werthu ar silffoedd y DU. Felly, pan fyddant yn ei gael yn iawn, maent yn ei gael yn iawn.

Ond a gaf fi ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet, yn gyntaf, na fydd unrhyw dynnu’n ôl o sicrhau pysgodfeydd sy’n gynaliadwy mewn gwirionedd, boed hynny mewn dyfroedd Cymreig neu mewn partneriaeth â’r DU, ond yn ail, pa mor ddichonadwy yw hi, yn y trafodaethau gydag Ysgrifennydd Gwladol DEFRA, y bydd cyfran o’r cwota yn dychwelyd i bysgotwyr a chapteiniaid y DU? Oherwydd yn sicr, mae rhai o bysgotwyr y DU yn pysgota yn nyfroedd eraill yr UE—cyfran o un o bob pedwar, yn fras. A ydym am ddweud ein bod yn diddymu eu cwotâu er mwyn cael gwared â phobl o’n dyfroedd? Beth sy’n digwydd i bysgotwyr o’r Alban sydd â chwotâu a thrwyddedau yn nyfroedd Lloegr? A ydym yn mynd i wthio pysgotwyr de-orllewin Lloegr allan o ddyfroedd Cymru? Mae’r rhain yn gwestiynau anodd, ac mae’n jôc i unrhyw un honni bod hyn mor syml â ‘Rhowch ein pysgod yn ôl i ni’.

Gallaf sicrhau’r Aelod, mewn perthynas â physgota cynaliadwy, fod hynny ar frig yr agenda. Nid wyf wedi cael y trafodaethau hynny eto gyda’r Ysgrifennydd Gwladol. Byddwch yn gwybod mai ers ychydig wythnosau’n unig y mae wedi bod yn y swydd, a sgwrs fer iawn a gefais. Gwnaeth yn glir y bydd yn dod i Sioe Frenhinol Cymru. Felly, rwy’n siŵr y gellir cynnal y trafodaethau hynny ar y diwrnod hwnnw hefyd. Mae’n rhaid i mi ddweud mai pysgodfeydd yw un o’r meysydd mwyaf cymhleth—bydd yr Aelod yn gwybod—yn fy mhortffolio. Ond mae’n rhaid i mi ddweud, o ran y trafodaethau a gawn fel Llywodraeth y DU a’r tair gweinyddiaeth ddatganoledig, ei bod yn braf iawn gweld y gwaith ac mae wedi fy arwain i gredu bod y fframweithiau hynny rydym o bosibl yn ceisio eu sicrhau ar gyfer y DU, wrth inni drafod gadael yr UE—y gall y trafodaethau hynny weithio. Credaf fod gennym fframwaith sy’n gweithio’n llwyddiannus iawn ac y gallwn ei ddilyn.