6. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i asesu gwydnwch gwasanaethau cyhoeddus datganoledig yn y dyfodol yn sgil polisi cyni parhaus Llywodraeth y DU? OAQ(5)0151(FLG)

Llywydd, rydym yn gweithio gyda’n partneriaid gwasanaeth cyhoeddus a chyrff arolygu, archwilio, a rheoleiddio Cymru i helpu i liniaru’r polisi caledi diffygiol ac aflwyddiannus.

Diolch iddo am ei ateb. Wrth wraidd y cwestiwn ynglŷn â gwydnwch, fel rydym newydd fod yn ei drafod, mae mater lles a chynhyrchiant y gweithlu, y gallu i recriwtio a chadw talent, ac wrth wraidd hynny, mae mater cyflog. Felly, a wnaiff ymuno â mi i resynu at y ffaith bod Llywodraeth y DU yn cyfyngu ar gyflogau’r sector cyhoeddus ac effaith hynny ar allu Llywodraeth Cymru i ariannu, mewn rhannau eraill o’r gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, y math o setliadau cyflog rydym eu heisiau a’u hangen? A yw’n cytuno â mi fod angen i Lywodraeth y DU fynd y tu hwnt i sesiynau briffio a goreograffwyd gan Weinidogion y Cabinet ar y mater hwn ac ildio go iawn ar fater caledi o ran cyflogau’r sector cyhoeddus? Ac a wnaiff ymuno â mi i obeithio y gellir cyfeirio talentau, egni, ac angerdd Plaid Cymru i gefnogi pwysau Llywodraeth Cymru ar Lywodraeth y DU, yn hytrach na chreu’r math o raniadau a welsom yn y Siambr ddoe?

Wel, Llywydd, yn sicr, cytunaf y dylai Canghellor y Trysorlys wrando ar ei gydweithwyr yn y Cabinet a rhoi diwedd ar y cap niweidiol ar gyflogau’r sector cyhoeddus. Clywsoch y Prif Weinidog yn gwneud yr union bwyntiau hyn ddoe. Gwyddom fod gweithwyr y sector cyhoeddus, ers 2010, wedi gweld y cyflog cyfartalog yn gostwng 4.5 y cant mewn termau real, ac mae hynny’n niweidiol iddynt hwy ac i’w teuluoedd, ond hefyd i’r cymunedau lle maent yn byw, gan ei fod yn cyfyngu ar alw effeithiol yn yr economi, a dyna pam y dywedais, yn fy ateb cyntaf i Jeremy Miles, fod polisi caledi yn bolisi cynhenid ddiffygiol. Ni allwch dorri eich ffordd allan o ddirwasgiad, a dyna mae’r Llywodraeth hon wedi ceisio’i wneud, ac wrth wneud hynny, mae wedi ychwanegu at y broblem, yn hytrach na cheisio’i datrys. Byddai cael gwared ar y cap ar gyflogau’r sector cyhoeddus yn ffordd werthfawr iawn o ysgogi’r economi yn ei chyfanrwydd.

Wel, gallwch edrych ar galedi mewn dwy ffordd: gallwch edrych arno fel rydych chi’n edrych arno, fel polisi aflwyddiannus, Ysgrifennydd cyllid, neu gallwch edrych arno—[Torri ar draws.] Neu gallwch edrych arno fel byw o fewn eich modd. Gŵyr pob un ohonom beth sy’n digwydd pan fo’r Blaid Lafur yn cael eu dwylo ar y cyllid. Mae’n troelli allan o reolaeth, a’r genhedlaeth nesaf sy’n gorfod wynebu’r ddyled. [Torri ar draws.] Rwy’n deall mai dim ond gwario arian pobl eraill y mae’r pleidiau ar y chwith am ei wneud, mae’n wir, ond gan ddychwelyd at y cwestiwn—[Torri ar draws.]

Mae angen i mi glywed y cwestiwn. Andrew R.T. Davies.

Ond gan ddychwelyd at y cwestiwn, cyfeiria’r cwestiwn at wydnwch gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru. Roeddwn yn meddwl tybed a yw’r Ysgrifennydd cyllid wedi cael cyfle i gael sgwrs fanwl o amgylch bwrdd y Cabinet ynglŷn â sut y bydd y Cabinet yn defnyddio’r gwariant cyfalaf ychwanegol sydd ar gael drwy’r adolygiad cynhwysfawr o wariant? Credaf fod oddeutu £400 miliwn wedi’i ddarparu ar gyfer gwariant cyfalaf a fydd yn gwella gwydnwch a chydnerthedd gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru, ac a wnaiff ddatganiad ynglŷn â sut y bydd yn dyrannu’r arian ychwanegol hwn dros oes yr adolygiad cynhwysfawr o wariant?

Llywydd, fe sylwais fod y gwleidyddion Ceidwadol, pan oedd eu swyddi eu hunain yn y fantol, wedi gallu dod o hyd i ddigon o arian i’w basio i’r Blaid Unoliaethol Ddemocrataidd er mwyn sicrhau eu bod yn parhau mewn gwaith. Nid oedd unrhyw broblem gyda’r polisïau caledi bryd hynny. Daw caledi i ben mewn un rhan o’r Deyrnas Unedig, wedi’i dalu amdano gan bobl yng ngweddill y Deyrnas Unedig. Rwy’n credu ein bod yn gallu gweld yn union pa mor bell y glynwyd wrth bolisïau caledi pan oedd swyddi gwleidyddion y blaid Geidwadol eu hunain yn y fantol. Cwestiwn difrifol yr Aelod oedd ei gwestiwn olaf, ac mae’n ymwneud â’r gyllideb gyfalaf. Bydd yn ymwybodol fy mod wedi gallu cyflwyno cyllideb gyfalaf bedair blynedd gerbron y Cynulliad fel rhan o gylch cyllidebol y llynedd, a gwn fod hynny wedi cael ei groesawu’n eang, gan ein partneriaid a chan fusnesau preifat, gan fod yr angen i gynllunio gwariant cyhoeddus dros y tymor hwy hwnnw yn anochel yn bwysig iddynt. Rwy’n cymryd rhan, fel y dywedais yn gynharach, mewn cyfres o gyfarfodydd cyllideb gyda chyd-Aelodau yn y Cabinet wrth i ni ddechrau’r cylch cyllidebol nesaf. Rwy’n trafod gyda phob un ohonynt sut y byddwn yn gallu defnyddio’r dyraniadau cymedrol iawn o gyfalaf ychwanegol a fydd ar gael i ni dros y pedair blynedd nesaf. Byddaf yn ceisio gwneud y defnydd gorau posibl o’r cyfalaf cyhoeddus sydd ar gael i’r Llywodraeth hon at gyfres o ddibenion cyhoeddus pwysig, gan roi blaenoriaeth i’r buddsoddiadau sy’n rhyddhau refeniw, fel y gallwn ymdopi â’r toriadau parhaus i’n gallu i gynnal gwasanaethau cyhoeddus dros y tair blynedd nesaf.

Fel y dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet yn awr, nid ymddengys bod caledi’n hoff o gael ei draed yn wlyb ac nad yw’n croesi Môr Iwerddon, ond mae gwydnwch y gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru yn dibynnu ar gadernid fformiwla Barnett. Mae’r ffaith fod fformiwla Barnett wedi cael ei haddasu ond heb ei diwygio ar sail anghenion yn broblem barhaus i wasanaethau cyhoeddus yng Nghymru. Felly, pa asesiad y mae wedi’i wneud, gan adeiladu ar rai o’i bwyntiau cynharach, o oblygiadau’r cytundeb gyda’r DUP i fformiwla Barnett a chynaliadwyedd hirdymor gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru?

Wel, Llywydd, nid yw fy ngwrthwynebiad i’r cytundeb gyda’r DUP yn ymwneud â’r ffaith fod y DUP wedi ennill cyfres o fuddsoddiadau ar gyfer pobl Gogledd Iwerddon; rwy’n siŵr y caiff y buddsoddiadau hynny eu croesawu’n fawr. Fy ngwrthwynebiad i’r cytundeb oedd y ffordd y mae wedi sathru ar y trefniadau ar gyfer ariannu gwasanaethau cyhoeddus ledled y Deyrnas Unedig. Nawr, lle roedd yna fuddsoddiadau yng Ngogledd Iwerddon at ddibenion Gogledd Iwerddon yn unig a heb fod yn gyfrifoldebau i’r Cynulliad hwn neu’r Senedd yn yr Alban, neu’n wir, Gweinidogion Lloegr sy’n gyfrifol am wasanaethau yn Lloegr, rwy’n deall hynny’n llwyr. Ond lle mae gennych gytundeb sy’n rhoi arian tuag at wasanaethau cyhoeddus prif ffrwd, tuag at addysg, tuag at iechyd, tuag at seilwaith, nid oes unrhyw amwysedd o gwbl, a gall Gweinidogion y DU ymdrechu cymaint ag y dymunant i guddio tu ôl i’r print mân o ran y ffordd y caiff pethau eu trefnu—nid oes unrhyw amwysedd o gwbl mai’r egwyddor yw hon: os ydych yn buddsoddi yn y gwasanaethau prif ffrwd hynny mewn un rhan o’r Deyrnas Unedig, eich bod yn darparu buddsoddiad cymesur ar gyfer pob rhan o’r Deyrnas Unedig. Oherwydd mae cleifion yng Nghymru a phlant yng Nghymru yn haeddu’r un buddsoddiad yn eu dyfodol ag y mae pobl yng Ngogledd Iwerddon yn haeddu’r buddsoddiad y byddant yn ei gael yn awr.

Diolch i’r Ysgrifennydd Cabinet.