1. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am gyfraddau diweithdra yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru? OAQ51339

Gwnaf. Yn 2017, roedd y gyfradd ddiweithdra yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru 4 y cant yn is na chyfartaleddau Cymru a'r DU.

Diolchaf i'r Prif Weinidog am yr ateb yna. Bydd yn gwybod bod ardal teithio i'r gwaith Abertawe yn cynnwys rhannau helaeth o Sir Gaerfyrddin ac, felly, bydd croeso mawr i'r cyhoeddiad gan Amazon yn ddiweddar eu bod yn creu 2,000 o swyddi ar gyfer masnach y Nadolig. Ond ceir llai o groeso i'r ffaith eu bod nhw'n gwneud llawer o'u recriwtio trwy gwmni o'r enw the Central European Recruitment and Contract Services Ltd, ac mae hynny er mwyn dod â phobl ar fysiau o Hwngari yn hytrach nag o Sir Gaerfyrddin yn y bôn. Mae un o'm hetholwyr wedi cysylltu â mi i ddweud bod y cwmni hwn wedi cysylltu â hi, eisiau gwybod a oedd ganddi hi ystafelloedd preswyl i'w rhentu y gellid eu defnyddio fel gwelyau poeth dros dair shifft i'r gweithwyr hyn. Onid yw hyn yn tueddu i danseilio diben y grantiau a gafodd Amazon gan Lywodraeth Cymru ar gyfer eu cyfleuster warysau yn Abertawe?

Wel, byddai'r grantiau hynny wedi cael eu rhoi rai blynyddoedd yn ôl, yn sicr cyn fy amser i fel Prif Weinidog, ond mae gen i ddiddordeb mewn edrych ymhellach ar yr hyn y mae ef wedi ei godi. Pe gallai ysgrifennu ataf gyda rhagor o fanylion, byddaf, wrth gwrs, yn ymchwilio ar ei ran.

Prif Weinidog, mae diweithdra yn y canolbarth yn isel iawn, ond mae gwerth ychwanegol gros fesul pen ar ei hôl hi o'i gymharu â dinasoedd fel Caerdydd ac Abertawe, a cheir bwlch sylweddol pan ddaw i gyflogau cyfartalog y rheini yng nghefn gwlad y canolbarth. Nawr, mae cytundeb twf posibl i'r canolbarth yn un o'r ffyrdd o sicrhau ein bod ni'n meithrin y sgiliau a'r hyfforddiant priodol i fusnesau ffynnu. Yn rhan o'r cytundeb twf posibl, a ydych chi'n cytuno â mi y gallai cyfleuster statws prifysgol ym Mhowys roi'r hwb sydd ei angen i sicrhau bod gan y canolbarth y gymysgedd iawn o sgiliau ar gyfer y dyfodol er mwyn sicrhau cyflogau uwch a darparu economi fwy ffyniannus yn y canolbarth?

Mae'n awgrym diddorol. Ceir prifysgol yn Aberystwyth, wrth gwrs. Nid yw ym Mhowys, rwy'n deall, y bydd llawer ohonom ni'n ei wybod, ond mae'n gwneud y pwynt am Bowys yn benodol. Bydd hwnnw'n fater i'w drafod rhwng, rwy'n amau, Coleg Powys fel y darparwr addysg bellach ac unrhyw brifysgol benodol. Mae'n iawn i ddweud mai'r ffordd i gynyddu Gwerth Ychwanegol Gros yw trwy fuddsoddi mewn sgiliau. Rydym ni'n gwybod bod cynhyrchiant yn broblem yn y DU ac yng Nghymru. Rydym ni'n gwybod mai po fwyaf o sgiliau sydd gan bobl, y mwyaf cynhyrchiol y maen nhw'n dod, a'r mwyaf y gallan nhw ei roi yn eu pocedi eu hunain o ran eu hincwm. Felly, pe byddai cynnig o'r fath yn cael ei wneud, byddai'n rhywbeth, rwy'n credu, a fyddai o gymorth i'r economi leol.

Diolch, Llywydd. Wel, un peth a fyddai'n gweddnewid yr economi yn y gorllewin yn sicr fyddai gweld morlyn llanw yn cael ei ganiatáu ym mae Abertawe, o ran cyflogaeth, o ran sgiliau, o ran gweddnewid y ffordd yr ydym ni'n ymwneud ag ynni yng Nghymru, ac, wrth gwrs, creu llwybrau ar gyfer ein pobl ifanc ni i aros yn y gorllewin ac aros yn ein cymunedau Cymraeg yn ogystal. Dydd Mercher yw'r cyfle olaf yn realistig, efallai, i'r Llywodraeth yn San Steffan roi'r golau gwyrdd i'r prosiect yma. A ydych chi wedi cysylltu â nhw yn ddiweddar? Rwy'n gwybod eich bod chi wedi gwneud yn y gorffennol, ond a ydych chi'n dal i bwyso ar Lywodraeth San Steffan i wneud y cyhoeddiad ddydd Mercher yn y gyllideb fod y morlyn llanw yn mynd yn ei flaen, a bod cytundeb ynglŷn â'r ffordd o dalu amdano, a'r ffordd wedyn y bydd e'n dod â budd i economi Cymru?

Rydym ni wedi, sawl gwaith. Fe wnes i ei godi e yn bersonol gyda Phrif Weinidog y Deyrnas Unedig tua thair wythnos yn ôl, pan gwrddais i â hi, i ddweud pa mor bwysig, hollbwysig, oedd y morlyn ei hunan, a pha mor bwysig oedd e i economi nid dim ond y bae, ond yn fwy eang hefyd. Rydym ni wedi cadw'r pwysau ymlaen. Mae hwn yn her nawr, wrth gwrs, i'r Ysgrifennydd Gwladol, er mwyn dangos bod digon o ddylanwad gydag e i sicrhau bod y prosiect hwn yn mynd ymlaen er lles yr economi leol ac economi'r gorllewin.