Grŵp 6. Y grŵp yma o welliannau yn ymwneud â'r diffiniad o blant sy'n derbyn gofal. Gwelliant 10 yw'r prif welliant—yr unig welliant yn y grŵp yma. Rwy'n galw ar Darren Millar i gynnig y gwelliant ac i siarad amdano.

Cynigiwyd gwelliant 10 (Darren Millar, gyda chefnogaeth Llyr Gruffydd).

Diolch, Llywydd. Diben gwelliant syml a hawdd iawn rhif 10 yw newid y diffiniad o blentyn sy'n derbyn gofal ar wyneb y Bil. Ar hyn o bryd mae adran 13 y Bil yn diffinio plentyn sy'n derbyn gofal at ddibenion darpariaeth dysgu ychwanegol fel plentyn nad yw'n hŷn nag oedran ysgol gorfodol.

Ond mae Comisiynydd Plant Cymru wedi codi pryderon bod Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) wedi diffinio plentyn sy'n derbyn gofal ac y mae'r awdurdodau lleol yn gyfrifol amdano fel plentyn hyd at 18 oed. Mae hi wedi dadlau y gallai'r gwahaniaeth rhwng y ddau ddiffiniad hyn arwain at rywfaint o ddryswch, ac fe allai olygu bod plant sy'n derbyn gofal ac a ddylai fod yn elwa ar ddarpariaethau anghenion dysgu ychwanegol ar eu colled pan fyddant yn cyrraedd eu pen-blwydd yn un ar bymtheg. Rwy'n gwybod nad dyna'r bwriad. Gallaf weld Ysgrifennydd y Cabinet yn ysgwyd ei phen, ond y cwbl yr wyf i'n ei wneud yw ailadrodd y dadleuon a gyflwynwyd i'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg. 

Roedd y Comisiynydd hefyd yn pryderu y gallai dyletswyddau i baratoi a chynnal cynlluniau ar gyfer plant sy'n derbyn gofal ddod i ben yn awtomatig ar ôl oedran ysgol gorfodol, hyd yn oed pan na fyddai hynny'n briodol. Fe wnaeth hi argymell newid y diffiniad i'w wneud yn gyson â diffiniad Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru), a dyna pam yr wyf i wedi cyflwyno'r gwelliant heddiw. Anogaf yr Aelodau i'w gefnogi.

Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet.

Diolch, Llywydd. Fel y dywedodd y Gweinidog blaenorol, yn ystod Cyfnod 2, mae'r gwelliant hwn yn seiliedig ar fwriadau da yn ei nod o ymdrin â phryderon y Comisiynydd Plant, y mae Darren newydd eu hailadrodd yn ddefnyddiol iawn, ond mae hwn, serch hynny, yn gyfeiliornus.

Mae'r Bil, rwy'n credu, eisoes yn mynd i'r afael â hyn yn y ffordd gywir. Gwnaed y penderfyniad i ddiffinio plentyn sy'n derbyn gofal at ddibenion y Bil hwn fel person nad yw'n hŷn nag oedran ysgol gorfodol ar ôl ystyriaeth ofalus iawn. Mae'r oedran y mae plant sy'n derbyn gofal yn peidio â derbyn gofal wrth iddyn nhw dyfu yn oedolion yn gallu amrywio. Fe all ddigwydd yn 16 oed, neu dim ond pan fydd y plentyn yn dod yn oedolyn yn 18, neu rhywle yn y canol. Felly, nid oes ffin glir yn y system gwasanaethau cymdeithasol. Mewn cyferbyniad, mae'r llinell derfyn yn y Bil yn cyd-fynd yn dda â'r system addysg, gan ddefnyddio pwynt clir a sefydlog o derfynu cymorth, sef oedran ysgol gorfodol.

Oherwydd bod y llinell derfyn yn ddyddiad hysbys sy'n cyd-fynd â throsglwyddo o addysg orfodol i addysg ôl-16, mae'n caniatáu ar gyfer gwell cynllunio ymlaen llaw ac yn osgoi newidiadau yn y cyfrifoldeb dros y CDU hanner ffordd drwy'r cwrs ôl-16. Er bod hynny weithiau'n briodol, fel rheol nid yw gwneud newidiadau yng nghanol cwrs yn ddelfrydol. Hefyd, mae'n golygu bod y system yr un fath ar gyfer pob person ifanc, boed nhw'n blant sy'n dal i dderbyn gofal, neu wedi gadael gofal, neu yn ddim un o'r rhain.

Mae hi hefyd yn bwysig cofio bod y llinell yr ydym ni wedi ei thynnu yn effeithio dim ond ar y prosesau penodol cysylltiedig ac nid—ac rwy'n ailadrodd, Llywydd—nid ar sylfaen hawliau pobl ifanc sy'n dal i fod yn derbyn gofal. Os oes ganddyn nhw anghenion dysgu ychwanegol a'u bod nhw yn yr ysgol neu mewn addysg bellach, mae ganddyn nhw'r hawl i gael CDU.

Mae'r dull a ddisgrifir yng ngwelliant Darren Millar, ar y llaw arall, yn codi anhawster sylfaenol. Bydd llawer o blant sy'n derbyn gofal—a, gobeithiaf, llawer iawn mwy—yn mynd ymlaen i fynychu sefydliadau addysg bellach ar ôl gadael yr ysgol. Felly, byddai newid diffiniad y Bil o blentyn sy'n derbyn gofal fel mae'r gwelliant yn ei gynnig yn golygu y byddai awdurdodau lleol yn parhau i fod yn gyfrifol am gynnal CDU a sicrhau darpariaeth ar gyfer person sy'n derbyn gofal sydd mewn sefydliad addysg bellach.

O ran y rhan fwyaf o blant sy'n derbyn gofal plant sydd ag anghenion lefel is, byddai'n rhaid i awdurdod lleol ddibynnu ar y sefydliad addysg bellach i gynnig y ddarpariaeth dysgu ychwanegol gyda ffyrdd cyfyngedig iawn o sicrhau bod hynny'n digwydd neu, yn wir, o fonitro pan fo hynny yn digwydd. Mae hyn oherwydd nad oes gan awdurdodau lleol unrhyw swyddogaeth mewn llywodraethu neu oruchwylio o ran eu hariannu. Mae'r berthynas fwy llac hon, o'i gymharu ag ysgolion a gynhelir, yn ei gwneud hi'n fwy cymhleth i awdurdod lleol gynnal CDU ar gyfer person ifanc os yw'r person hwnnw mewn SAB. O ganlyniad, gallai trefniadau o'r fath mewn gwirionedd olygu bod y ddarpariaeth hawliau ar gyfer pobl ifanc sy'n derbyn gofal fod mewn gwirionedd yn llai effeithiol yn ymarferol na'r ddarpariaeth ar gyfer pobl ifanc eraill, ac rwy'n gwybod nad dyna mae Darren Millar eisiau ei weld yn digwydd.

Rwy'n deall pryderon Darren Millar am yr ymarferydd rheng flaen yn wynebu dryswch ynghylch y diffiniad o blant sy'n derbyn gofal, ond, fel rwy'n dweud, mae'r llinell derfyn a nodir ar hyn o bryd yn y Bil yn glir ac yn ddiamwys. Os yw'r person sy'n derbyn gofal o fewn oedran ysgol gorfodol neu'n iau na hynny, bydd yr awdurdod sy'n darparu'r gofal fel arfer yn gyfrifol am faterion ADY o dan ddarpariaethau penodol y Bil ar gyfer plant sy'n derbyn gofal. Os yw'r person yn berson ifanc, yna mae'r dyletswyddau cyffredinol yn berthnasol. Bydd hyn yn gliriach i'r rhai sy'n darparu addysg ôl-16 na'r dewis arall a gynigir gan welliant Darren, a fyddai'n gweld cyfrifoldeb ar gyfer cynlluniau datblygu unigol yn trosglwyddo yn aml yn ystod astudiaethau ôl-16 y dysgwr. Fel y dywedais, mae hyn yn rhywbeth yr wyf i'n awyddus i'w osgoi.

Bydd modd cynnwys canllawiau clir yn y cod i gynorthwyo ymarferwyr gyda'r dyletswyddau a'r darpariaethau yn y Bil ar gyfer plant sy'n derbyn gofal a phobl ifanc. Yn wir, bydd cyfle gan ymarferwyr ac arbenigwyr i gyfrannu at ddatblygiad y cod, fel y dywedais i'n gynharach yn y ddadl, er mwyn sicrhau ei effeithiolrwydd pan gaiff ei gyflwyno ar gyfer ymgynghoriad y flwyddyn nesaf. Am yr holl resymau hyn, rwy'n credu mai'r rhaniad clir rhwng trefniadau cyn- ac ôl-16 a nodir yn y Bil yw'r un cywir, ac rwy'n annog Aelodau i wrthwynebu gwelliant Rhif 10.

Darren Millar i ymateb i'r ddadl.

Diolch, Llywydd. Rwyf wedi gwrando'n ofalus ar yr hyn a ddywedodd y Gweinidog, ac yn sicr nid fy mwriad yw achosi dryswch os yw rhywun wedi mynd i'r coleg i wneud eu hastudiaethau ôl-16. Ond rwy'n credu mai'r hyn sydd angen inni ei gofio, er hynny, yw bod potensial ar gyfer dryswch yn dal i fodoli os bydd yr unigolyn hwnnw yn aros yn yr ysgol i wneud addysg ôl-16 o dan drefniadau'r Bil, oherwydd, wrth gwrs, bydd y ddyletswydd yn trosglwyddo o'r awdurdodau addysg lleol, o bosib, i gorff llywodraethu ysgol, a all o bosib achosi rywfaint o wrthdaro. Felly, wyddoch chi, rwy'n credu bod y ddau ohonom ni'n cytuno nad yw'r un o'r pethau hynny yn foddhaol ac, yn amlwg, bydd angen datganiad clir iawn yn y cod i allu ymdrin â'r cyfnodau pontio hyn, fel petai, o fod yn blentyn sy'n derbyn gofal i fod yn berson ifanc pan ddaw hi i sicrhau bod darpariaeth anghenion ychwanegol ar gael. 

O ystyried y sicrwydd a roddodd y Gweinidog, rwyf yn barod, gyda chaniatâd y Cynulliad, i dynnu'r gwelliant penodol hwn yn ôl.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 10? Gwelliant 10 sydd yn cael ei dynnu yn ôl, ac, felly, os ydy hynny gyda chydsyniad yr Aelodau, fe geith y gwelliant yna ei dynnu yn ôl. 

Tynnwyd gwelliant 10 yn ôl yn unol â Rheol Sefydlog 12.27.

Llyr Gruffydd, gwelliant 58.

Cynigiwyd gwelliant 58 (Llyr Gruffydd, gyda chefnogaeth Darren Millar).

Cynnig.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 58? A oes unrhyw wrthwynebiad? Derbyniwyd gwelliant 58. 

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.