5. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am effaith costau teithio ar fynediad at brentisiaiethau? OAQ51670

Rydym ni’n cymryd lles prentisiaid o ddifrif ac rydym ni’n cydnabod y gall costau teithio fod yn rhwystr i brentisiaid ifanc, er mai rhaglen â chyflog yw hon. Byddwn yn edrych ar ba gyfleoedd sydd ar gael i gael gwared ar unrhyw rwystrau i atal mynediad i’r rhaglen, a byddwn yn cynnwys costau teithio.

Rydw i'n frwd iawn dros gyfathrebu llawer cliriach efo pobl ifanc yn 16 oed y dylen nhw fod yn ystyried mynd am brentisiaeth fel dewis amgen. Mi gysylltodd etholwr efo fi yn ddiweddar a oedd hefyd yn gefnogwr i brentisiaethau, ac yn wir mae ei ddau fab o yn dilyn prentisiaethau ar hyn o bryd. Ond mae o yn bryderus am y rhwystr yma o gostau teithio uchel i brentisiaethau, i brentisiaid, a bod hynny yn arbennig o aciwt mewn ardaloedd gwledig lle, wrth gwrs, y gallai'r gweithle fod yn bell iawn i ffwrdd. Pa ystyriaeth arbennig a all y Llywodraeth ei rhoi yng ngoleuni'r ateb yr ydym wedi'i gael gennych chi y prynhawn yma i ystyriaethau penodol i ardaloedd gwledig lle nad ydy'r gweithle ar gyfer prentis ar garreg y drws, ac yn wir y gall fod yn bell iawn i ffwrdd?

A gaf i jest ddweud ein bod ni wedi edrych mewn i'r mater yma? Un o'r problemau yw gan fod hwn yn fater lle rydym ni'n rhoi arian ychwanegol, gallai hynny gael ei weld fel taxable benefit, ac mae hynny'n creu problem achos nid yw'r cymorth yma ar gael i bob un. Felly, beth nad ydym eisiau ei weld yw sefyllfa lle maen nhw'n cael arian wedi'i gymryd oddi wrthyn nhw achos ein bod ni'n rhoi'r budd-dal yma iddyn nhw. Felly, mae'n fwy cymhleth na fyddech chi'n ystyried ar y dechrau.

Wrth gwrs, rŷm ni wedi cael y mytravelpass yma, sydd yn rhoi un trydydd off pris tocynnau i bobl sydd yn 16 i 18 oed. Mae hynny'n cael ei asesu ar hyn o bryd, ac rydw i'n meddwl bod hynny'n mynd tuag at y cyfeiriad cywir. Ond, rydw i yn cymryd bod hon yn broblem ychwanegol yng nghefn gwlad—pobl sy'n bell i ffwrdd. Felly, rŷm ni yn edrych i mewn iddo fe, a rŷm ni'n ystyried nawr beth yw'r ymateb i mytravelpass.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae trafnidiaeth fforddiadwy yn hanfodol os yw pobl ifanc am gael mynediad at addysg a hyfforddiant er mwyn dysgu'r sgiliau sydd eu hangen ar ein heconomi. Mae Undeb Cenedlaethol y Myfyrwyr yn nodi bod rhai prentisiaid yn gwario 20 y cant o'u hincwm ar deithio ac wedi galw am gyflwyno cerdyn teithio i brentisiaid. Clywais y Gweinidog yn sôn am fudd trethadwy. Ni chredaf fod hynny'n bosibl, gan fod y plant bob amser wedi'u heithrio o unrhyw beth. Felly pam hyn? Ni chredaf y dylid cymysgu orennau gydag afalau yma.

A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno y byddai darparu tocyn bws am ddim i bob person ifanc rhwng 16 a 20 oed yng Nghymru yn cael gwared ar rwystr enfawr i bobl ifanc rhag cael mynediad at gyfleoedd addysg, hyfforddiant a swyddi, sy'n rhywbeth y mae ein hochr ni o'r Siambr wedi bod yn gofyn amdano ers blynyddoedd lawer? Nid ydych yn gwrando, hyd yn oed.

A gaf fi dynnu sylw at y ffaith eich bod, pan fyddwch ar gwrs prentisiaeth, yn derbyn incwm, ac mae unrhyw incwm, mewn egwyddor, yn drethadwy? Felly, mae'n rhaid inni fod yn sensitif. Rydym wedi edrych ar beth sy'n bosibl, gan y cydnabyddir fod hwn yn fudd trethadwy. Felly, nid ydym yn cymharu afalau gydag orennau, rydym yn sicrhau mewn gwirionedd nad yw'r bobl hyn yn mynd i fwy o drafferthion.

Credaf mai'r hyn sydd angen inni ei wneud yw sicrhau ein bod yn rhoi pwysau, weithiau, ar rai o'r cwmnïau bysiau. Os edrychwch chi yng Nghaerdydd, er enghraifft, y cerdyn Iff, ceir gostyngiadau ar gyfer pobl ifanc rhwng 16 a 18 oed, felly mae modd i hynny ddigwydd. Ond eisoes—os yw ar gael i bawb, nid yw'n broblem. Pan fyddwch yn dechrau ei ddarparu mewn amgylchiadau arbennig yn unig, dyna pryd y mae'n creu problem.