6. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi'r wybodaeth ddiweddaraf am sut y mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi pobl yr effeithir arnynt gan achosion o diwmorau niwroendocrin yng Nghymru? OAQ51647

Gwnaf. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i wella gwasanaethau ar gyfer tiwmorau niwroendocrin. Mae comisiynau Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru yn gofalu am gleifion yng ngogledd Cymru, ac mae'n gweithio gyda byrddau iechyd i roi argymhellion ei adolygiad gwasanaeth ar gyfer de Cymru ar waith er mwyn edrych ar sut y gellir cefnogi cleifion yn well.

Ysgrifennydd y Cabinet, a wnewch chi ymuno â mi i longyfarch un o fy etholwyr, Janet Lewis, enillydd haeddiannol gwobr nyrs endocrin 2018 am ei harweinyddiaeth yn dyfeisio atebion i wella darpariaeth gofal iechyd a chydraddoldeb ar gyfer cleifion sydd â thiwmorau niwroendocrin? Yn fwy cyffredinol, sut y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda chleifion Cymru a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol i'w gwneud yn ymwybodol o'r gwasanaethau arbenigol sy'n cael eu cynnig ar safle Ysbyty Athrofaol Cymru, fel y gallant elwa ar arbenigedd Janet a'i chydweithwyr?

Wel, gadewch i mi ddechrau drwy gydnabod cyflawniad etholwraig yr Aelod, Janet Lewis. Rwyf bob amser yn falch o glywed am weithiwr gofal iechyd proffesiynol arall yng Nghymru yn cael ei chydnabod gan ei phroffesiwn am ragoriaeth a chyflawniad. Mae'n dweud rhywbeth ynglŷn â'r ffaith ein bod yn gwella ystod o'n gwasanaethau yma yng Nghymru, ac nid yw hynny bob amser yn cael ei gydnabod mewn rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig, ond mae yna ragoriaeth go iawn o fewn y gwasanaeth yma, ac mae hon yn un enghraifft o hynny. Oherwydd roedd yn deillio o adolygiad a oedd yn cydnabod nad oeddem yn gwneud yn ddigon da. Ar ôl yr adolygiad hwnnw, a oedd yn cynnwys cynrychiolwyr cleifion yn ogystal mewn gwirionedd, roeddent yn weddol hyderus ein bod wedi edrych ar y pethau cywir, ac mae'r gwasanaeth hwnnw'n cael ei gyflwyno'n ehangach. Cafwyd adolygiad gan gymheiriaid arall i wirio cynnydd, ac roedd hwnnw'n nodi nifer o feysydd ar gyfer gwelliant pellach gan fwrdd iechyd Caerdydd a'r Fro eu hunain. Unwaith eto, mae yna rywbeth am ddysgu, a'r ffaith eu bod yn awr, mewn gwirionedd, yn bod yn rhagweithiol ac yn sicrhau bod pobl, drwy drefniadau comisiynu Pwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru, yn ymwybodol at ei gilydd o'r rhagoriaeth sydd bellach yn cael ei datblygu o fewn Caerdydd a'r Fro ac a fydd ar gael i bobl ar draws de Cymru yn ogystal.

A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet amlinellu pa ystyriaethau a roddir i sgrinio cleifion sy'n wynebu risg uwch o gael tiwmorau niwroendocrin, megis perthnasau dioddefwyr neu gleifion sy'n dioddef o syndromau teuluol prin megis neoplasia endocrinaidd lluosog neu syndrom Von Hippel-Lindau, gan fod cysylltiad genetig clir iawn wedi'i sefydlu â phob un o'r rheini? Rwy'n meddwl tybed a oes angen iddynt gael eu sgrinio'n awtomatig yn hytrach nag aros nes bod ganddynt y clefyd.

Daw hyn yn ôl at un o'r heriau sy'n ein hwynebu. Buaswn bob amser yn hoffi pe gallem gael rhaglen sgrinio sy'n effeithiol o ran y gwerth a gawn ohoni, o ran yr arian a hefyd o ran y canlyniadau a'n helpu i ganfod achosion yn gynnar. Ond rhan o'n anhawster yn y maes hwn yw nad oes dealltwriaeth lawn o'r hyn sy'n achosi tiwmorau niwroendocrin. Fel gyda phob maes, lle rydym yn ystyried cael rhaglen sgrinio rydym yn edrych am dystiolaeth wyddonol ddilys. Mae pawb ohonom yn hoffi cael ein harwain gan dystiolaeth, yn hytrach na chan ddogma, ar y mater hwn ynglŷn â beth y dylem ei wneud. Felly, os oes yna broses a arweinir gan dystiolaeth ynghyd â rhaglen sgrinio briodol ar gyfer unigolion sy'n wynebu mwy o risg, byddwn yn edrych ar hynny o ddifrif wrth gwrs, ac fel gyda phethau eraill, yn ystyried ei gweithredu yma yng Nghymru.