Diolch am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy’n croesawu’r adolygiad a gynhaliwyd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru ynglŷn â gwasanaethau iechyd rhywiol yng Nghymru. Mae'r adroddiad yn canmol y gweithlu iechyd rhywiol yng Nghymru yn gwbl briodol. Mae’r nifer sy’n defnyddio’r gwasanaethau wedi dyblu yn y pum mlynedd diwethaf. Yn ddi-os, bydd y cynnydd hwn yn golygu bod angen addasu a diwygio’r gwasanaethau presennol i ateb y galw yn y modd gorau. Y mater allweddol yw diwygio yn y modd cywir.

Rwy’n croesawu’r gostyngiad dramatig mewn beichiogrwydd yn yr arddegau rhwng 2010 a 2016. At hynny, rwy’n siŵr bod pawb yn y Siambr hon yn croesawu’r gostyngiad parhaus mewn diagnosisau HIV ac yn cymeradwyo camau rhagweithiol Llywodraeth Cymru i frwydro yn erbyn y firws. Mae llawer o waith i'w wneud o hyd i gael gwared ar y stigma sy'n gysylltiedig â HIV, ond dylid dathlu’r nifer sylweddol o bobl sy’n cael profion a’r ymgyrchoedd i addysgu'r cyhoedd am bwysigrwydd profion iechyd rhywiol rheolaidd. Drwy gynyddu hygyrchedd PrEP, rydym yn symud yn nes at guro HIV. Mae'n newyddion da yn wir na fu dim achosion newydd o'r firws ymysg y bobl sydd wedi cael PrEP.

Drwy leihau ymddygiad rhywiol peryglus, rydym yn cymryd cam rhagweithiol arall i ymdrin â diagnosis clefydau a drosglwyddir yn rhywiol. Fodd bynnag, Ysgrifennydd y Cabinet, fel y dywedasoch yn eich datganiad, mae nifer y clefydau eraill a drosglwyddir yn rhywiol ac y rhoddir diagnosis ar eu cyfer yn dal i fod yn uchel. Er bod yn rhaid inni annog pobl i ddefnyddio mesurau ataliol fel PrEP, ni ddylid eu hystyried yn esgus i ymddygiad rhywiol peryglus. Gallai ymddygiad o'r fath, yn ei dro, olygu bod pobl yn cael heintiau eraill a allai, o ganlyniad, ychwanegu at y straen ar wasanaethau iechyd rhywiol. Mae Dr Giri Shankar neu Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi datgan bod angen gwneud llawer o waith i leihau ymddygiad peryglus. Ysgrifennydd y Cabinet, pa fesurau a mentrau penodol a ydych chi wedi’u cynllunio i ymateb i argymhellion Dr Shankar am fwy o waith yn y maes hwn?

Mae'r datganiad yn nodi bod carcharorion o dan anfantais oherwydd diffyg darpariaeth gwasanaethau mewn carchardai. Rwy’n gorfod aros i feddwl yma. Eisoes, mae gwasanaethau iechyd mewn carchardai ar gael i bob carcharor. Ar ben hynny, caiff carcharorion eu haddysgu am iechyd rhywiol yn ystod eu cyfnod ymsefydlu ac mae ganddynt eu hadran gofal iechyd eu hunain ac mae pawb yn gweld gweithiwr gofal iechyd proffesiynol arbenigol ar sail un i un wrth gyrraedd y carchar, ac mae hynny’n orfodol.

Mae’r datganiad yn dweud, yn gwbl briodol, bod cymunedau gwledig dan anfantais oherwydd diffyg darpariaeth gwasanaethau. Ysgrifennydd y Cabinet, a allech chi ddweud pa fesurau penodol ac ymarferol sy’n cael eu gweithredu i'w gwneud hi'n haws elwa ar wasanaethau iechyd rhywiol mewn cymunedau gwledig? Mae'r datganiad yn nodi bwriad i roi argymhelliad Iechyd Cyhoeddus Cymru ar waith dros gyfnod o ddwy flynedd. Mae hefyd yn dweud bod y galw am wasanaethau iechyd rhywiol wedi dyblu dros gyfnod o bum mlynedd ac yn rhoi pwysau ar y modelau gwasanaethau presennol. Felly, beth fydd yn cael ei wneud yn ystod y cyfnod pontio dwy flynedd i sicrhau y bodlonir y galw am wasanaethau? Mae sôn am frysbennu ar-lein, ond a ellid rhoi ystod lawn o wasanaethau ar-lein ar waith yn gyflymach fel eu bod ar gael yn ystod y cyfnod pontio dwy flynedd hwn? Diolch.