Aethpwyd â Rachel i gael ei llawdriniaeth, ond ar ôl ychydig oriau, dywedodd y meddygon wrthynt y byddai'n rhaid iddi golli ei braich chwith hefyd. Ymdrechodd y teulu i brosesu'r holl wybodaeth erchyll hon; dywedwyd wrthynt feddwl am y peth dros nos. Fodd bynnag, y bore wedyn, dywedodd y meddygon wrthynt nad oedd yn benderfyniad iddynt hwy i'w wneud. Dywedasant y byddai Rachel hefyd yn colli rhan o'i hwyneb, fod amheuaeth ynglŷn â gweithrediad ei hymennydd, ac y byddai ei dyfodol yn golygu blynyddoedd o lawdriniaethau a grafftiadau croen. Ac felly gwnaed y penderfyniad i adael iddi farw'n dawel.

Mae Bernie a Steve yn aelodau o'r grŵp trawsbleidiol ar sepsis ac maent wedi rhoi caniatâd llawn imi ddweud y stori hon. Nid adrodd stori drist yn unig ydw i, ond ceisio gwneud i bawb sylweddoli realiti enbyd a milain sepsis, ac oherwydd bod stori Rachel yn amlygu'r nifer o fylchau yn ein dealltwriaeth o beth yw sepsis a pha mor bwysig yw hi ei fod yn cael ei drin yn gyflym ac yn effeithiol gyda lefelau diwydiannol o wrthfiotigau.

Rwyf wedi rhoi'r pennawd 'Sepsis—y cameleon' i'r ddadl hon oherwydd gall sepsis guddio tu ôl i fathau eraill o salwch—sepsis, salwch sy'n bygwth bywyd, a achosir gan ymateb eich corff i heintiau megis haint wrinol neu niwmonia, neu gwt ar eich corff, neu fewnblaniad o ryw fath. Mae'r rhestr yn faith ac yn aml y broblem sylfaenol yn unig a nodir. Mae sepsis yn datblygu pan fydd y cemegau y mae'r system imiwnedd yn eu rhyddhau i lif y gwaed i ymladd llid yn achosi haint drwy'r corff cyfan yn lle hynny. Mae'r llid yn amrywio'n fawr o ran ei ddifrifoldeb a'i hyd, ac ar asesiad arwynebol, caiff ei gamgymryd yn aml am ffliw.

Fe gefais i sepsis. Cafodd ei ddal yn gynnar iawn gan y rheolwr nyrsio yn Ysbyty Llwynhelyg a wrthododd adael i'r ymgynghorydd locwm damweiniau ac achosion brys fy anfon adref. Yr hyn a welai'r meddyg ymgynghorol oedd menyw â niwmonia; gwelai'r rheolwr nyrsio goes a oedd wedi chwyddo i'r fath raddau fel na allwn roi fy nhroed ar lawr, gwelodd greithiau'r pen-glin newydd, gwelodd y cryndod, clywodd y poen ac achubodd fy mywyd oherwydd cefais fy nghadw i mewn a fy rhoi ar wrthfiotigau ar unwaith. Er hynny, treuliais wyth neu naw wythnos mewn tri ysbyty gwahanol ac nid wyf yn cofio llawer o'r hyn a ddigwyddodd.

Aeth Rachel i'r adran ddamweiniau ac achosion brys, cafodd ei hanfon adref a dywedwyd wrthi am gymryd paracetamol, ond gwnaeth y 12 awr honno wahaniaeth rhwng byw a marw, oherwydd aeth Rachel i mewn i sioc septig. Rwyf fi yma, ac nid yw hi, oherwydd fy mod i wedi cael y cyffuriau achub bywyd. Cefais sepsis, ond nid euthum i mewn i sioc septig.

Mae sioc septig yn gyflwr sy'n peryglu bywyd a all ddigwydd o ganlyniad i sepsis. Mae eich pwysedd gwaed yn gostwng i lefelau peryglus o isel. Mae faint o ocsigen a gwaed sy'n cyrraedd organau'r corff yn lleihau'n sylweddol, ac mae hynny, yn ei dro, yn atal eich organau rhag gweithio'n iawn. Mae sepsis a sioc septig yn digwydd yn y bôn pan fydd adwaith eich corff i haint yn dechrau niweidio meinweoedd ac organau mewnol y corff; caiff eich corff ei lethu, rydych yn ymladd ar bob ffrynt, ac os ydych yn goroesi, mae'r tebygolrwydd y bydd gennych ryw fath o niwed arhosol yn uchel.

Roeddent yn arfer dweud y bydd traean o'r rhai sy'n cael sepsis yn marw, traean yn goroesi gyda chyflyrau sy'n newid bywyd, a thraean yn iawn. Ond mae ymchwil bellach yn dangos nad yw hynny'n wir hyd yn oed. Ceir llawer mwy o berygl o afiachedd seicolegol a briodolir yn uniongyrchol i niwed sepsis.

Cofiaf yn glir eistedd wrth fwrdd y gegin ychydig ddyddiau wedi i mi adael yr ysbyty, ac fel y digwyddodd, roedd stori am sepsis mewn papur newydd cenedlaethol yn sôn am y traean, y traean a'r traean, a fy rhyddhad euog wrth sylweddoli fy mod yn y traean lwcus. Ond roedd hynny cyn imi deall, fel rwy'n deall yn awr, yr effaith wanychol y mae sepsis wedi'i chael ar fy iechyd—o fy esgyrn brau, fy ngwaed simsan, i golli miniogrwydd meddwl. Gwn fy mod yn gweithredu mewn niwl ar rai dyddiau. Gwn fy mod yn cael fy llenwi â thristwch ac ymdeimlad o golled ar rai dyddiau ac ni allaf ei esbonio na'i ddisgrifio. Roeddwn yn arfer bod yn wydn iawn ac yn glyfar, ac yn meddu ar gof o'r radd flaenaf. Nid y person hwnnw wyf fi mwyach, ac ni allaf ddychwelyd i fod yn honno; aeth sepsis â hi.

Ychydig iawn o symptomau corfforol sepsis oedd i'w gweld gan John hefyd, ond mae'n sôn am yr amser anodd a gafodd yn yr ysbyty pan gafodd ei drosglwyddo o'r uned gofal dwys. Mae'n dweud nad oedd y rhan fwyaf o'r staff meddygol yn ymwybodol o daith y goroeswr sepsis, o'i anallu i gofio beth oedd wedi digwydd iddo i'w orbryder, ei ddiffyg awydd a'i anallu i ffurfio brawddegau. Bellach, mae'n dioddef o ddryswch ac anawsterau lleferydd. Nid yw'n gallu cysgu ac mae'n ei chael hi'n anodd clywed. Mae'r dyn hyderus hwn yn gorfod dibynnu ar ei wraig i'w helpu drwy fywyd, a byddai'n dadlau gydag argyhoeddiad nad oes unrhyw un yn dianc rhag sepsis yn ddianaf.