Part of the debate – Senedd Cymru am 6:27 pm ar 9 Mai 2018.
Ie, rwy'n sylweddoli eich bod yn gwahaniaethu rhwng alcoholigion a rhai sy'n yfed i raddau peryglus, ac mae gwahaniaeth o'r fath yn bodoli, ond er hynny ni chredwn y bydd y ddeddfwriaeth yn ymdrin yn effeithiol â phroblem yfed peryglus hyd yn oed.
I fynd yn ôl at yr hyn roeddwn yn ei ddweud, efallai y bydd alcoholig ond yn gwario mwy o'i arian ar alcohol ar ôl gosod isafbris uned ac yn gwario llai ar hanfodion sylfaenol, megis gwres, bwyd, biliau cyfleustodau a rhent. Felly, efallai mai codi pris alcohol fydd y pwynt tyngedfennol yn y pen draw sy'n peri i alcoholig gael ei wneud yn ddigartref. Yn achos alcoholig sydd hefyd â theulu, gallai arwain at droi'r teulu cyfan allan.
Mae Richard Edwards, prif weithredwr elusen canolfan Huggard yng Nghaerdydd i'r digartref yn un o'r rhai sydd wedi lleisio pryderon mawr ynglŷn â'r cynllun isafbris uned. Rwy'n dyfynnu:
Ni fydd codi prisiau yn unig am gyffuriau cyfreithlon fel alcohol ond yn newid un math o gaethiwed am un arall o bosibl ac yn condemnio pobl i fywyd mwyfwy anobeithiol ac anodd dod ohono ar y strydoedd.
Diwedd y dyfyniad. Ceir bygythiad go iawn y bydd alcoholigion yn troi oddi wrth alcohol at sylweddau llawer gwaeth fel 'spice', sydd eisoes yn gyffredin ar strydoedd trefi mawr a dinasoedd Cymru. Ceir hefyd y posibilrwydd y gallai alcoholigion droi at droseddu i godi arian i fwydo eu harferion. Mewn gwirionedd gallai lefelau trosedd godi yn hytrach na gostwng fel y mae tystiolaeth Llywodraeth Cymru wedi honni.
Lleisiwyd dadl y byddai tafarndai'n elwa o gyflwyno isafbris uned. Wel, gadewch i ni gael golwg ar hynny. Mae tafarndai, mae'n wir, wedi bod yn cwyno ers rhai blynyddoedd eu bod yn cael eu trin yn annheg gan y system dreth o gymharu ag archfarchnadoedd, sy'n gallu codi pris is am gynhyrchion alcohol. Mae hyn oherwydd cyfraddau gwahanol o TAW a godir. Yn anffodus, ni fydd cyflwyno isafbris uned yn mynd i'r afael â'r gwahaniaeth treth hwn. Mae CAMRA, sydd wedi cefnogi isafbris uned yn y gorffennol, wedi ei wrthwynebu ers 2013 ac yn ddiweddar dywedodd eu pennaeth cyfathrebu:
Nid yw CAMRA yn cefnogi isafbris fesul uned oherwydd credwn ei fod yn cosbi yfwyr cymedrol a chyfrifol heb wneud fawr ddim i gynorthwyo'r rhai sydd â phroblemau camddefnyddio alcohol.
Un arall sy'n gwrthwynebu'r cynllun yw Tim Martin, pennaeth Wetherspoon, sydd wedi galw isafbris fesul uned yn gyfeiliornad ac mae'n dweud mai'r hyn sydd ei angen mewn gwirionedd yw gostyngiad yn y TAW ar y cwrw a werthir mewn tafarndai. Felly, pe bai Llywodraeth Cymru o ddifrif eisiau gwella sefyllfa tafarndai, rhywbeth nad oedd yn amcan ganddynt beth bynnag gyda'r Bil hwn, dylent lobïo Llywodraeth y DU yn lle hynny i ostwng y TAW ar alcohol a werthir mewn tafarndai.
Corff arall sydd wedi gwneud tro pedol o fath yw Llywodraeth y DU. Ar ôl bod o blaid cyflwyno isafbris fesul uned yn flaenorol, mae Llywodraeth San Steffan bellach wedi penderfynu y byddant yn monitro'n ofalus beth sy'n digwydd yn yr Alban yn gyntaf, cyn iddynt weithredu unrhyw gynllun tebyg yn Lloegr. Ond mae Llywodraeth Cymru wedi penderfynu gwneud pethau'n wahanol a bwrw ymlaen â'i chynlluniau ei hun beth bynnag. Rwy'n credu bod angen iddynt gymryd cam yn ôl a meddwl eto ynglŷn â'r ddeddfwriaeth hon. Diolch yn fawr iawn.