5. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am y goblygiadau iechyd cyhoeddus o gamblo cymhellol? OAQ52247

Mae gan gamblo cymhellol y potensial i niweidio nid yn unig gamblwyr unigol ond teulu, ffrindiau a'r gymdeithas yn ei chyfanrwydd hefyd. Fel yr ydym ni i gyd yn gwybod, gall caledi gynnwys caledi ariannol, trallod seicolegol a chwalu cydberthnasoedd personol. Rydym ni'n cefnogi amrywiaeth o fesurau i fynd i'r afael â hyn, gan gynnwys cymorth, eiriolaeth, gwybodaeth a rheoleiddio priodol.

Diolch am hynna, Prif Weinidog. Fel pawb yma ar draws y pleidiau, croesawyd cyhoeddiad Llywodraeth y DU wythnos neu ddwy yn ôl gennym, am y bwriad i leihau uchafswm y fet ar gyfer peiriannau betio ods sefydlog i £2—rhywbeth yr ydym ni wedi ei drafod yn y Siambr hon ar sail drawsbleidiol ers bron i bum mlynedd. Wrth gwrs, bydd angen i ni weld deddfwriaeth, rydym ni angen amserlen i wneud yn siŵr y bydd y peth yma'n digwydd mewn gwirionedd, ac roeddwn i'n meddwl tybed a ydych chi wedi rhoi rhywfaint o ystyriaeth i ba un a oes gan hyn oblygiadau o ran Deddf Cymru 2017 yng nghyswllt ein cyfrifoldeb datganoledig, pa un a fydd angen Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol, a pha un a oes cyfle trwy Orchymyn yn y Cyfrin Gyngor ar gyfer datganoli gamblo yn iawn. Oherwydd, o ran ymdrin â'r goblygiadau iechyd, rydym ni'n ymwybodol o'r broblem sylweddol o ran gamblwyr ifanc, 11 i 15 mlwydd oed, mae gennym ni bwerau eisoes o ran addysg a chynllunio, a'r hyn sydd wir ei angen arnom ni yw datblygu strategaeth i ymdrin â'r broblem gynyddol, a gydnabuwyd gan Brif Swyddog Meddygol Cymru, sef gamblo cymhellol, gamblo ar-lein, gan ddefnyddio'r pwerau sydd gennym ni ar hyn o bryd, ond hefyd y cyfle i gael datganoli cyfrifoldebau gamblo yn llawn fel bod yr holl ddulliau gennym ni mewn gwirionedd i fynd i'r afael â'r epidemig hwn sy'n dod i'r amlwg.

Rwy'n cytuno. Mae'n ymddangos bod y cyhoeddiad a wnaed yr wythnos diwethaf yn golygu bod y pwerau sydd gan Weinidogion Cymru o dan Ddeddf Cymru yn mynd yn amherthnasol. Yr hyn y mae'r pwerau yn ei ddweud mewn gwirionedd yw eu bod nhw'n rhoi'r gallu i ni gyfyngu ar nifer y peiriannau â ffi betio o fwy na £10 o ran trwyddedau safleoedd betio newydd. Wel, os mai dim ond £2 yw uchafswm y fet, yna mae'r pwerau hynny yn academaidd. Felly, credaf ei bod hi'n briodol i ni edrych eto ar yr hyn a fyddai'n briodol i Gymru o ran pwerau ychwanegol dros gamblo.

Prif Weinidog, nid yw adnabod symptomau gamblo bob amser mor hawdd â hynny ac nid yw darparu'r cymorth priodol yn hawdd ychwaith, gan fod pobl yn ymateb yn wahanol i ymyraethau, ond ar gyfer y problemau mwy anhydrin, os mynnwch chi, tybed a allwch chi ddweud wrthyf a all Llywodraeth Cymru nodi faint o bobl yng Nghymru y neilltuwyd gweithiwr cymdeithasol iddynt i'w helpu â'u problem, neu sydd mewn gwirionedd wedi manteisio ar ganolfannau adsefydlu preswyl, naill ai yng Nghymru neu yn rhywle arall. Rwy'n sylweddoli efallai na fydd yr ateb gennych chi heddiw, ond pe gallech chi ysgrifennu yn ôl ataf gyda'r ateb hwnnw byddwn yn ddiolchgar, oherwydd hoffwn i wybod pwy sy'n talu'r bil am y cymorth yr ydym ni'n ei gynnig.

Rwy'n hapus i ysgrifennu at yr Aelod gyda'r wybodaeth honno, a byddaf yn gwneud hynny.

Yn dilyn y cwestiynau a'r atebion hyd yn hyn, mae adroddiad o 2016 a gyhoeddwyd gan y Sefydliad Ymchwil Polisi Cyhoeddus yn awgrymu bod y gamblo cymhellol hwnnw yn costio rhwng £40 miliwn a £70 miliwn bob blwyddyn i Lywodraeth Cymru. Gan fod gamblo a hysbysebu yn bwerau a gadwyd yn ôl, ni allwch chi fod yn rhagweithiol o ran gamblo, y cwbl y gallwch chi ei wneud yw ymateb i'r problemau. Felly, i gael eglurder, ac yn dilyn yr hyn a ddywedasoch wrth Mick Antoniw, pam na wnewch chi fynnu bod San Steffan yn rhoi'r pwerau i ni sydd eu hangen arnom i gadw cost ariannol, ac yn bwysicach cost ddynol, gamblo cymhellol mor isel â phosibl?

Yr hyn y byddai angen mynd i'r afael ag ef yw hysbysebu ar-lein ac ar y teledu, oherwydd dyna o le y mae llawer o gamblo yn dod nawr. Ers amser maith, ni fu'n bosibl hysbysebu tybaco ar y teledu. Ers amser maith, ni fu'n bosibl hysbysebu alcohol ar y teledu. Ac eto, mae hysbysebion gamblo wedi cynyddu. Os ydym ni'n dweud bod gamblo, i lawer o bobl, yn ddibyniaeth, fel y gall alcohol a thybaco fod i rai pobl, pam mae'n wir bod hysbysebion gamblo wedi cynyddu? Er enghraifft, roedd 152,000 o hysbysebion yn 2006 ond dangoswyd 1.3 miliwn o hysbysebion yn 2012—ac mae'r ffigurau hynny eisoes yn chwe blwydd oed.

Bydd unrhyw un sy'n gwylio unrhyw fath o ddigwyddiad chwaraeon yn sylwi ar y gwahoddiadau i bobl wneud bet yn y fan a'r lle ar bwy sy'n mynd i sgorio'r gôl nesaf yn yr ail hanner, pwy sy'n mynd i sgorio'r cais nesaf, beth fydd y sgôr terfynol. Mae ganddo'r potensial i achosi dibyniaeth enfawr. Felly, os edrychwn ni ar gamblo, mae'n rhaid i ni edrych ar yr hyn sy'n digwydd o ran rheoleiddio'r rhyngrwyd, yr hyn sy'n digwydd o ran darlledu. Felly, mae yn effeithio ar feysydd eraill. Y ffordd rwyddaf o bell ffordd, yn fy marn i, o ymdrin â rheoleiddio gamblo yw ei wneud ar sail y DU gyfan, ond yn sicr un o'r pethau y byddwn ni'n dymuno ei ystyried yn y dyfodol yw'r hyn y byddem ni'n ceisio ei wneud yng Nghymru sy'n mynd â ni y tu hwnt i'r pwerau a roddwyd i ni yn Neddf 2017, nad yw'n ymddangos bod unrhyw werth iddyn nhw erbyn hyn.