3. A wnaiff y Prif Weinidog nodi amcanion allweddol Llywodraeth Cymru ar gyfer gwella gwasanaethau rheilffyrdd yn ne Cymru? OAQ52223

Gwnaf. Mae ein hamcanion a'n blaenoriaethau ar gyfer y rheilffyrdd ledled Cymru a'r gororau yn y dyfodol wedi eu hamlinellu yn y ddogfen 'Gwasanaethau Rheilffyrdd ar gyfer y Dyfodol' a gyhoeddwyd y llynedd.

Diolch, Prif Weinidog. Efallai eich bod yn ymwybodol, mewn ymateb i fy ymgyrch i, bod Trenau Arriva Cymru wedi cyhoeddi pedwar o wasanaethau trên ychwanegol o Aberdâr ar y Sul, gan gynnwys gwasanaeth cyntaf sy'n cyrraedd Caerdydd cyn 10.00 a.m. erbyn hyn. Mae hyn yn newyddion gwych i gymudwyr o Gwm Cynon. Pa sicrwydd all Llywodraeth Cymru ei roi y bydd y gwasanaethau hyn yn cael eu parhau ac yn cael eu cynnwys mewn unrhyw amserlennu yn y dyfodol o dan y fasnachfraint newydd?

Wel, yn gyntaf oll, a gaf i longyfarch yr Aelod ar yr hyn y mae hi wedi ei wneud? Gwn, yn y datganiad i'r wasg a anfonwyd allan ar 24 Ebrill, bod Trenau Arriva yn cydnabod y gwaith y mae hi wedi ei wneud i gael y gwasanaethau i redeg ar ddydd Sul. Bydd cyhoeddiad yfory, wrth gwrs, ar y fasnachfraint rheilffyrdd, ond, yn rhan o'r gwaith a wnaed yng nghyswllt hynny, byddem ni eisiau gweld gwell gwasanaethau ar y Sul.

Prif Weinidog, rydw i'n siŵr mai un o amcanion allweddol Llywodraeth Cymru yw i uwchraddio'r isadeiledd presennol er mwyn gwella profiad teithwyr. Mae'n holl bwysig bod pob rhan o Gymru yn teimlo manteision unrhyw fuddsoddiad gan Lywodraeth Cymru, ac, ers i chi fod yn Brif Weinidog, rydw i wedi codi achos gorsaf drenau Aberdaugleddau gyda chi, sydd angen gwelliannau mawr. Yn anffodus, unwaith eto, nid yw'r orsaf yma ar restr gwelliannau'r Llywodraeth. Nawr, rydw i'n deall bod yna griteria penodol yn cael eu defnyddio i benderfynu pa orsafoedd sy'n derbyn buddsoddiad, ond mae yna bryderon nad yw'r criteria yma'n briodol wrth ystyried bod gorsafoedd fel Aberdaugleddau yn cael eu gadael ar ôl. Yn yr amgylchiadau, a ydych chi, felly, fel Llywodraeth, yn fodlon edrych ar y criteria yma i sicrhau bod pob rhan o Gymru yn derbyn y buddsoddiad maent yn ei haeddu?

Wel, mae yna enghreifftiau lle mae gorsafoedd wedi cael buddsoddiad cyfalaf mewn llefydd gwledig a threfol. Nid ydw i'n ymwybodol o unrhyw beth sy'n rhwystro gorsaf Hwlffordd rhag cael buddsoddiad. Efallai, os gall yr Aelod ysgrifennu ataf i, gallaf i ystyried y peth i weld a oes yna rywbeth sy'n gallu cael ei wneud er mwyn symud Hwlffordd lan y rhestr—Aberdaugleddau, rydw i’n flin, lan y rhestr. 

Prif Weinidog, mae yna lot o gonsern yn ardal Castell-nedd ynglŷn â'r syniad posibl i eithrio gorsaf Castell-nedd o'r prif lein reilffordd wrth adeiladu lein newydd. Mae'r Pwyllgor Deisebau wedi cadarnhau i fi mewn e-bost mai'r rheswm y mae'r deiseb ynglŷn â'r syniad yma wedi cael ei arfarnu’n ddilys yw taw Llywodraeth Cymru sydd wedi comisiynu gwaith cychwynnol, hynny yw, gwaith sgopio, ar y syniad yma. A ydy'r Pwyllgor Deisebau'n gywir yn hynny o beth?

Wel, o beth rwy'n gallu ei weld, daeth hwn o rywbeth a gaeth ei ddweud gan unigolyn nad oedd â chysylltiad â'r Llywodraeth, ddim yn aelod o'r Llywodraeth nac yn rhywun oedd yn gweithio fel gwas sifil i'r Llywodraeth. Fel y dywedais yn y Siambr hon wythnos diwethaf, mae Castell-nedd yn orsaf bwysig dros ben ac nid oes unrhyw fath o fygythiad i wasanaethau yng Nghastell-nedd.

Prif Weinidog, byddwch yn ymwybodol o'r rhwystredigaeth fawr ynghylch y diffyg cynnydd o ran sefydlu gwasanaeth trên cyswllt rheilffordd i deithwyr o Gasnewydd i Lynebwy. Mae hynny wedi bod yn wir ers cryn amser, ac mae llawer iawn o bryder yn yr ardal. O ystyried y cysylltiadau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol hirsefydlog rhwng Casnewydd a Glynebwy, a ydych chi'n deall y pryderon hynny ac a oes unrhyw beth y gallwch chi ei ddweud heddiw a fyddai'n tawelu meddwl y rhai sydd â'r pryderon hyn?

Ein dyhead o hyd yw cael dau drên yr awr yn gweithredu ar hyd rheilffordd Glynebwy o 2021 ymlaen. Rydym ni eisiau gweld trenau yn mynd i mewn i Gasnewydd, ond mater i Network Rail yw hynny, sy'n sefydliad na allwn ni hyd yn oed ei gyfarwyddo. Mae hynny'n rhan o'r broblem sydd gennym ni gyda'r setliad presennol. Gall yr Albanwyr ei wneud; ni allwn ni. Wedi dweud hynny, rydym ni eisiau gweithio i wneud yn siŵr bod y gwasanaeth yn cael ei gyflwyno yn y dyfodol agos a gweithio gyda Network Rail i nodi'r atebion technegol sydd eu hangen er mwyn i hynny ddigwydd.