Mae plant mewn teuluoedd incwm isel yng Nghymru yn wynebu pwysau sylweddol ac yn tyfu mewn nifer. Mae ffigurau unwaith eto'n dangos bod tlodi plant yn gyffredin ym mhob rhan o Gymru gyda nifer gynyddol o deuluoedd yn ei chael hi'n anodd ymdopi. Mae effaith y newidiadau a gyflwynwyd gan raglen ddiwygio lles Llywodraeth y DU ar adeg pan fo costau o ddydd i ddydd yn cynyddu yn taro llawer o deuluoedd yn galed. Rhaid i lywodraethau ar bob lefel sicrhau bod camau'n cael eu rhoi ar waith ar frys i atal a diogelu teuluoedd sydd eisoes yn cael trafferth i ddarparu ar gyfer eu plant.

Fel y gwyddom, mae Plant yng Nghymru yn anelu i gyfrannu at lunio polisi sy'n lleihau lefelau tlodi plant ac yn lliniaru'r effaith ar blant, pobl ifanc a'u teuluoedd, ac mae hynny'n cynnwys cydlynu Rhwydwaith Dileu Tlodi Plant Cymru. Gwelwn arolygon blynyddol yn cael eu cynnal, sy'n edrych ar sut y mae tlodi teuluol wedi newid o gymharu â blynyddoedd blaenorol, a chynhaliwyd yr arolwg diweddaraf rhwng canol mis Chwefror a chanol mis Ebrill eleni, gyda phobl ifanc a gweithwyr proffesiynol. Nododd ymatebwyr i'r arolwg hwnnw mai newidiadau i'r system fudd-daliadau yw'r ffactor bwysicaf sy'n ymwneud â thlodi, gydag incwm a chyflogaeth ansefydlog yn bwysicaf ond un. Roedd 48 y cant—bron i hanner yr ymatebwyr—yn dweud bod y sefyllfa wedi gwaethygu dros y flwyddyn ddiwethaf, ac roedd rhai o'r materion a nodwyd yn yr arolwg hefyd yn cynnwys diffyg eitemau hanfodol fel dillad a gwelyau. Roedd materion eraill yn cynnwys mynediad at fanciau bwyd, tlodi cymdeithasol, megis methiant i gymryd rhan mewn gweithgareddau, hunan-barch a dyheadau isel, a'r effaith negyddol ar iechyd corfforol a meddyliol yn ogystal. Mae'n cynnig darlun llwm a digalon iawn, onid yw?

Hoffwn dalu teyrnged i Plant yng Nghymru, a'r holl sefydliadau eraill sy'n gwneud cymaint o waith yn eu brwydr yn erbyn tlodi a'i effeithiau ar blant a theuluoedd yng Nghymru. Mae gennym ddigon o dystiolaeth yma yng Nghymru, wrth gwrs, o'r effaith negyddol y mae newidiadau lles yn eu cael ar rai teuluoedd, gan gynnwys rhewi neu dorri budd-daliadau, oedi cyn gwneud taliadau, cosbau, treth ystafell wely, a'r terfyn dau blentyn newydd ar fudd-daliadau prawf modd. Yn amlwg mae hon yn broblem enfawr sy'n wynebu teuluoedd a phlant yng Nghymru, ac eto, fel y gwyddom, mae Llywodraeth Cymru yn dal i wrthod galw am ddatganoli rhai o'r pwerau dros les i Gymru fel y gallai liniaru o leiaf rai o elfennau gwaethaf diwygiadau lles Llywodraeth y DU.