7. Pa gymorth y mae Llywodraeth Cymru yn ei ddarparu i blant ag epilepsi? OAQ52488

Mae cynllun cyflawni ar gyflyrau niwrolegol Cymru yn nodi ein disgwyliadau ar gyfer darparu gofal diogel, cynaliadwy ac o ansawdd 7 uchel i bobl sydd â chyflyrau niwrolegol. Mae hynny'n cynnwys, wrth gwrs, cynorthwyo plant a phobl ifanc â chyflyrau niwrolegol fel epilepsi.

Yr wythnos diwethaf, cynhaliais a chadeiriais y digwyddiad blynyddol Codi Ymwybyddiaeth o Epilepsi Epilepsi Cymru yn y Cynulliad, a chlywsom nad oedd pobl ag epilepsi cymhleth yn gallu cael gafael ar driniaeth, gan gynnwys deiet keto, er ei fod yn cael ei argymell fel triniaeth llinell gyntaf gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal. Roedd hyn yn cynnwys plant ag epilepsi ar ôl rhoi cynnig aflwyddiannus ar ddau gyffur llinell gyntaf, a argymhellir gan NICE hefyd—plant sydd wedi cael diagnosis GLUT1. Sut ydych chi'n ymateb felly i'w galwad am ddarpariaeth yng Nghymru o'r triniaethau a'r lefelau gofal angenrheidiol fel yr amlinellir yn y canllawiau NICE, tîm ketogenic, a derbyn y cynnig gan sefydliad Daisy Garland i ariannu deietegydd yng Nghymru am flwyddyn i ddechrau ar unwaith, ochr yn ochr â chynigion tebyg yn y rhestr o syniadau a fyddai, yn y pen draw, pe byddent yn cael eu darparu yng Nghymru, yn diwallu anghenion y bobl hyn ac, fel maen nhw'n dweud, yn cael effaith gadarnhaol ar gyllid y GIG?

Mae'r Aelod yn gwbl gywir i ddweud, ar hyn o bryd, bod gwasanaethau ar gyfer cleifion yn ne Cymru sydd angen mynediad at gymorth ar gyfer deiet ketogenic yn cael eu darparu ym Mryste. Mae hynny'n wir. Gellir cael mynediad at y gwasanaeth trwy gais am gyllid ar gyfer cleifion unigol. Gallaf ddweud wrth yr Aelod bod swyddogion yn gwybod am drafodaethau rhwng bwrdd iechyd prifysgol Caerdydd a'r Fro a Phwyllgor Gwasanaethau Iechyd Arbenigol Cymru am y posibilrwydd o ddarparu'r gwasanaethau hynny yn fwy lleol bellach. Felly, mae'r materion hynny yn parhau cyn belled ag y mae de Cymru yn y cwestiwn, ac edrychaf ymlaen at ganlyniad cadarnhaol o'r trafodaethau hynny i weld pa un a allwn ni ddarparu'r gwasanaeth yn nes at dde Cymru ar yr adeg hon na'r hyn sy'n digwydd ar hyn o bryd.

Prif Weinidog, rwy'n gwerthfawrogi'r triniaethau yr ydym ni wedi sôn amdanynt, ond un o'r problemau mawr mewn gwirionedd yw mynd â phlentyn sy'n cael ffit difrifol i'r ysbyty yn y lle cyntaf. Mae gen i etholwyr sydd wedi ffonio am ambiwlansys ac, yn wir, cyrhaeddodd aelodau o'r teulu a oedd yn byw dros hanner awr i ffwrdd cyn i'r ambiwlans gyrraedd yno. Ni all rhiant sengl fynd â phlentyn i'r ysbyty gyda'i blentyn yn cael ffit yng nghefn y car; mae'n beryglus. Maen nhw angen yr ymateb gan yr ambiwlans yn gyflym gan fod y plentyn weithiau'n peidio ag anadlu o ganlyniad i hyn. A wnewch chi ofyn i'ch Ysgrifennydd iechyd edrych ar y trafodaethau gyda'r gwasanaeth ambiwlans i sicrhau, ar gyfer y plant hyn, eu bod yn gallu cael ymatebion yn gyflym fel nad oes rhaid i riant weld plentyn yn dioddef tra ei fod yn aros am ambiwlans?

Bydd yr Aelod yn ymwybodol, wrth gwrs, o'r system asesu i bennu blaenoriaeth glinigol claf. Bydd y math o ymateb a anfonir i blentyn sydd wedi dioddef ffit yn dibynnu ar y wybodaeth a ddarparwyd gan y person sydd wedi deialu 999, ond gallaf ddweud mewn ymateb i'w bryder penodol bod y prif gomisiynydd gwasanaethau ambiwlans yn goruchwylio adolygiad o'r categori ambr ar hyn o bryd, a fydd yn gwneud argymhellion ar gyfer gwella yn yr hydref, ac mae'n bwysig bod y mater hwn y mae wedi ei godi yn rhan o archwiliad sy'n cael ei gynnal ar hyn o bryd.

Prif Weinidog, er efallai nad yw Mark Isherwood a minnau yn cydweld ar lawer o faterion gwleidyddol, rydym ni wedi gweithio'n agos gyda'n gilydd ar y cwestiwn o ganabis meddyginiaethol gyda'r Gymdeithas MS. Felly, tybed a gaf i ofyn a oes asesiad wedi ei gynnal o faint o blant yng Nghymru sydd ag epilepsi difrifol, ond a allai elwa hefyd ar gael olew canabis ar gael fel Billy Caldwell. Ac a wnewch chi hefyd sicrhau bod paratoadau yn cael eu gwneud i sicrhau bod y GIG yng Nghymru yn fodlon ymateb i'r galw am ganabis meddyginiaethol ac yn fodlon ei ragnodi i gleifion os a phryd y bydd cyfyngiadau yn cael eu llacio gan Lywodraeth y DU?

Mae'n anodd rhoi ffigur oherwydd mae'n dibynnu ar yr unigolyn, wrth gwrs, ond mae hi'n gofyn cwestiwn pwysig. Mae hyn yn gysylltiedig, fel y bydd hi'n gwybod, â Deddf Camddefnyddio Cyffuriau 1971, nad yw wedi ei datganoli, yng Nghymru nac yn yr Alban. Felly, mae materion yn y fan yna ynghylch gallu ymarferwyr i ragnodi cyffuriau sydd wedi eu cynnwys o dan y Ddeddf honno. Rydym ni'n gwybod y gall deilliadau canabis chwarae rhan wrth drin rhai cyflyrau meddygol. Dyna pam mae Sativex, wrth gwrs, ar gael yng Nghymru. Gallaf ddweud, ar 18 Mehefin, bod Gweinidog y Swyddfa Gartref Nick Hurd, gan dybio mai ef yw Gweinidog y Swyddfa Gartref o hyd, wedi cyhoeddi cynlluniau i sefydlu panel clinigwyr arbenigol, dan arweiniad prif swyddog meddygol y DU, i gynghori Gweinidogion ar unrhyw geisiadau i ragnodi meddyginiaethau seiliedig ar ganabis. Bydd y panel hwnnw'n ystyried rhinweddau pob achos unigol ac yn gwneud asesiad clinigol o angen clinigol eithriadol ac nas ddiwallwyd. Nawr, yr hyn nad yw'n eglur i ni ar hyn o bryd yw sut y bydd hynny'n effeithio arnom ni o ran rhagnodi. Fodd bynnag, mae'r prif swyddog fferyllol, Andrew Evans, yn aelod heb bleidlais o'r panel. Felly, er ein bod ni'n sôn am faes datganoledig, oherwydd nid yw camddefnyddio cyffuriau yn faes datganoledig, mae angen i ni wneud yn siŵr bod cyfyngiadau yn cael eu diddymu o Lundain fel y gallwn ni ragnodi yma yng Nghymru. Ond rwy'n gobeithio y bydd archwiliad priodol o bosibiliadau olew canabis a'r hyn y gallai ei ddarparu ar gyfer lles rhai cleifion.