1. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am gyllid Llywodraeth Cymru ar gyfer prosiectau seilwaith mawr? OAQ52551

Gwnaf. Mae'r cynllun buddsoddi yn seilwaith Cymru yn nodi cynlluniau i fuddsoddi dros £6.5 biliwn mewn seilwaith ledled Cymru yn ystod gweddill y tymor Cynulliad presennol. Mae hynny'n cynnwys ein prosiectau seilwaith blaenllaw, fel buddsoddi mewn 20,000 o gartrefi fforddiadwy, a metro de Cymru.

Diolch, Prif Weinidog. Yn ystod gwanwyn 2017, cyhoeddodd Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid fwriad Llywodraeth Cymru i ymgymryd â thri chynllun seilwaith mawr gan ddefnyddio'r model buddsoddi cydfuddiannol ar gyfer eleni. Ac yn ôl gwybodaeth Llywodraeth Cymru, mae ganddyn nhw werth cyfalaf cyfunol—y tri phrosiect hynny—o £1 biliwn. Dywedodd Llywodraeth Cymru y bydd y model buddsoddi cydfuddiannol, neu MIM, yn golygu y bydd partneriaid preifat yn adeiladu ac yn cynnal asedau cyhoeddus. Yn gyfnewid, bydd Llywodraeth Cymru yn talu ffi i'r partner preifat, a fydd yn talu costau adeiladu, cynnal a chadw ac ariannu'r prosiect, ac, ar ddiwedd y prosiect, bydd yn cael ei drosglwyddo i berchnogaeth gyhoeddus. Felly, a gaf i ofyn i'r Prif Weinidog a wnaiff ef amlinellu'r gwahaniaethau allweddol rhwng MIM a'r fenter cyllid preifat, a nodi pa un a fydd cynlluniau eraill yn cael eu defnyddio, gan ddefnyddio'r model MIM, yn y dyfodol, yn ystod y tymor Cynulliad hwn?

Wel, y gwahaniaeth yw bod gwerth am arian ymhlith amcanion craidd MIM. Ni fydd yn cael ei ddefnyddio i ariannu gwasanaethau meddal, fel glanhau ac arlwyo, sydd wedi arwain at gontractau drud ac anhyblyg yn y model PFI hanesyddol, ac ni fydd yn cael ei ddefnyddio ychwaith ar gyfer ariannu offer cyfalaf. Rydym ni'n buddsoddi swm bach o gyfalaf risg ym mhob cynllun, gan sicrhau bod y sector cyhoeddus yn cael rhan o unrhyw elw ar y buddsoddiad. Felly, mae'n wahanol fodel i PFI. Gallaf ddweud y bydd cyfarwyddwr budd y cyhoedd yn cael ei benodi gan y Llywodraeth i reoli cyfranddaliadau cyhoeddus ac i hybu diddordeb y cyhoedd yn ehangach, a bydd y swydd honno'n sicrhau bod tryloywder ynghylch costau a pherfformiad partneriaid preifat.

Prif Weinidog, mae band eang yn rhan allweddol o'n seilwaith economaidd yng Nghymru. Mae Llywodraeth y DU wedi sefydlu'r gronfa her rhwydweithiau ffibr llawn leol er mwyn cyflwyno'r genhedlaeth nesaf o seilwaith digidol ac i helpu prosiectau o dan arweiniad lleol i ysgogi buddsoddiad masnachol i'r dyfodol ffibr llawn—sef safon aur dibynadwyedd o ran band eang. A wnewch chi ymuno â mi i groesawu'r newyddion bod Sir Fynwy ac awdurdodau lleol cyfagos Torfaen, Casnewydd, fel rhan o'r ddinas-ranbarth, wedi gwneud ceisiadau llwyddiannus i'r cynllun hwn? Ac a allwch chi ddweud wrthym ni sut y bydd cynlluniau Llywodraeth Cymru ei hun ar gyfer datblygu seilwaith band eang yng Nghymru yn cydblethu â llwyddiant ardaloedd fel Sir Fynwy, Torfaen a de-ddwyrain Cymru i wneud yn siŵr ein bod ni'n manteisio ar hyn? Dyma'r ardaloedd cyntaf yn y DU i elwa ar y datblygiad newydd hwn. Sut mae Llywodraeth Cymru yn mynd i fanteisio i'r eithaf ar hyn?

Wel, rydym ni'n cymryd rhan fel Llywodraeth yn y prosiectau y mae ef wedi sôn amdanynt. Mae'n adeiladu, wrth gwrs, ar Cyflymu Cymru, sydd wedi bod yn llwyddiannus dros ben o ran dod â band eang i lawer o gymunedau na fyddai'n cael gwasanaeth band eang fel arall pe byddai'n cael ei adael i'r farchnad, oherwydd eu maint. Felly, ein nod yw gweithio gyda Llywodraeth y DU i gyflawni'r canlyniadau digidol gorau i'n holl gymunedau.

O ystyried lefel bresennol cyfraddau llog a chyfraddau blwydd-daliadau, byddai rhwymedigaeth gwasanaeth dyled o tua £150 miliwn, dros gyfnod o 30 mlynedd, yn datgloi tua £2.5 biliwn, gan ddefnyddio'r math o ddull ariannu arloesol fel MIM y cyfeiriodd y Prif Weinidog ato. A ydych chi'n credu bod hynny yn cynnig gwerth am arian, ac, os ydyw, oni ddylem ni fod yn llawer mwy uchelgeisiol o ran maint y rhaglen buddsoddi cyfalaf i fanteisio i'r eithaf ar y cyfle hanesyddol hwn o gyfraddau llog isel?

Rwy'n cytuno ag ef o ran uchelgais, ond mae'n rhaid ei gymedroli gyda doethineb, wrth gwrs. Gallaf ddweud bod y MIM yn cynnwys y gorau o fodel nad yw'n dosbarthu yr Alban—dyraniad risg optimwm, costio oes gyfan a thaliadau seiliedig ar berfformiad, gan sicrhau bod buddsoddiad newydd yn cael ei ddosbarthu i'r sector preifat, sydd yn fater hynod bwysig wrth gwrs y bu'n rhaid i ni ymdrin ag ef yn y Siambr hon lawer gwaith. Ac felly mae'n ychwanegiad gwirioneddol at fuddsoddiad gan wasanaethau cyhoeddus eraill. Felly, mae'n wahanol fodel i PFI. Byddwn bob amser yn ceisio sicrhau bod cymaint â phosibl o gyllid ar gael drwy'r cynllun, ond mae'n rhaid i ni bob amser roi sylw i fforddiadwyedd ein huchelgais ar gyfer Cymru.