6. Pa gynlluniau y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi'u sefydlu ar gyfer y posibilrwydd o ymadael â'r Undeb Ewropeaidd heb fargen? OAQ52556

Diolch i'r Aelod am ei chwestiwn. Ni ellir dileu'r difrod a achosir yn sgil ymadael â'r Undeb Ewropeaidd heb 'ddim bargen', ond mae cynlluniau wrth gefn yn cael eu llunio ar draws Llywodraeth Cymru a chyda'n partneriaid er mwyn lliniaru effaith yr hyn a fyddai'n ganlyniad trychinebus i Gymru.

Ddoe, sicrhaodd ASau Llafur a bleidleisiodd gyda'r Torïaid fod gwelliant hanfodol i'r Bil masnach yn methu. Roedd y gwelliant yn gwarantu, pe bai'r trafodaethau'n methu, y byddai'r undeb tollau mwyaf sylfaenol yn parhau i fod yn opsiwn, gan ddiogelu ein diwydiant dur a'n diwydiant amaethyddol, a swyddi a chyflogau Cymru. Ymddengys bellach fod Brexit 'dim bargen' yn fwy tebygol nag erioed. Dywedwyd wrth wledydd Ewrop am gynyddu eu cynlluniau ar gyfer senario 'dim bargen' ac mae cwmnïau cyffuriau yn pentyrru meddyginiaethau am yr un rheswm. Ysgrifennydd y Cabinet, rwyf wedi gofyn ddwywaith i'r Prif Weinidog beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i sicrhau bod mesurau tebyg yn cael eu rhoi ar waith, a ddwywaith—yn eithaf anghyfrifol, mae'n rhaid i mi ddweud—mae'r Prif Weinidog wedi dweud nad oes modd rhoi cynlluniau ar waith i liniaru Brexit 'dim bargen', ond eto i gyd rydych chi'n dweud yma y prynhawn yma fod gennych gynlluniau wrth gefn. O gofio bod y Llywodraeth wedi rhoi dau safbwynt anghyson inni, a wnewch chi ymrwymo yn awr i gyhoeddi cynllun lliniaru 'dim bargen' er budd swyddi a chyflogau Cymru?

Wel, Lywydd, nid oes unrhyw anghysondeb yn safbwynt y Llywodraeth. Mae'r Prif Weinidog wedi dweud—ac rwy'n cytuno'n llwyr ag ef—fod unrhyw un sy'n ystyried Brexit 'dim bargen' yn bwynt arall ar gontinwwm, ac y gallwch gynllunio i gael gwared ar ei anfanteision yn gyfan gwbl, yn cynnig prosbectws ffug i'r cyhoedd yng Nghymru. Felly, rwy'n dweud unwaith eto: byddai Brexit 'dim bargen' yn drychinebus ac ni all unrhyw gynllunio gael gwared â'r trychineb hwnnw'n gyfan gwbl.

Ond fe allwch ei liniaru.

Ond fe allwch lunio cynlluniau wrth gefn, ac nid oes unrhyw anghysondeb rhwng y ddau safbwynt. Dyna a ddywedais yn fy ateb i'r Aelod. Bydd yr hyn a ddywedodd yr archwilydd cyffredinol yn ei lythyr ymadawol, yn rhywfaint o gysur iddi rwy'n siŵr. Dywedodd ei bod

'yn ymddangos bod gwaith yn symud ymlaen o fewn Llywodraeth Cymru a llawer o gyrff cyhoeddus eraill ledled Cymru i reoli rhai o’r heriau cynharaf y mae proses Brexit a’i hansicrwydd parhaus yn eu gosod'.

Felly, roedd yn amlwg i'r archwilydd cyffredinol fod y gwaith hwnnw'n mynd rhagddo. Rwy'n ei sicrhau ei fod. Buom yn ei drafod yn fanwl ar lawr y Cynulliad ddoe. Natur wrth gefn sydd i'r cynlluniau hynny. Nid oes unrhyw gynllun a all gael gwared yn gyfan gwbl ar effaith drychinebus gadael heb gytundeb ar Gymru.

A gaf fi sôn am Brexit yn nhermau sefydliadau nad ydynt yn cael eu crybwyll yn aml, a llywodraeth leol yn benodol? Sut y mae Llywodraeth Cymru yn cynorthwyo awdurdodau lleol i baratoi ar gyfer Brexit, gan gynnwys y posibilrwydd o senario 'dim bargen'? Oherwydd yn aml, nid yw awdurdodau lleol yn cael eu crybwyll pan fyddwn yn sôn am Brexit, ond mewn llawer o achosion, byddant ar y rheng flaen pan fyddwn yn gadael.

Diolch i Mike Hedges am ei gwestiwn. Hoffwn ei sicrhau bod llywodraeth leol yn chwarae rhan bwysig yn ein proses gynllunio a'i bod yn cael ei chynrychioli'n dda iawn yn y grŵp cynghori ar Ewrop gan arweinydd cyngor Abertawe, y Cynghorydd Rob Stewart, sy'n rhoi adroddiadau rheolaidd yn y grŵp hwnnw ynglŷn â materion sy'n peri pryder i awdurdodau lleol a'r camau sy'n cael eu cymryd. Yn gynharach y mis hwn, roeddwn yn falch iawn o allu cadarnhau gwerth £150,000 o gymorth i Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru o'n cronfa bontio Undeb Ewropeaidd £50 miliwn, ac mae'r gronfa honno yno i gynorthwyo awdurdodau lleol gyda'r gwaith hanfodol a wnânt wrth baratoi ar gyfer Brexit.